Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
141 135
142 136
143 137
144 138
145 139
146 140
147 141
148 142
149 143
150 144
151 145
152 146
153 147
154 148
155 149
156 150
157 151
158 152
159 153
160 154
161 155
162 156
163 157
164 158
165 159
166 160
167 161
168 162
169 163
170 164
< >
page |< < (171) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div403" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head377" xml:space="preserve" style="it">
            <pb o="171" file="0177" n="177" rhead="OPTICAE LIBER V."/>
          metris à centro inæquabiliter diſtantia, reflectuntur à quolibet puncto peripheriæ inter ſemidia
            <lb/>
          metros, extra quas ſunt, comprehenſæ: excepto eo, in quo ſecans diameter terminatur. 28 p 8.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s11373" xml:space="preserve">AMplius:</s>
            <s xml:id="echoid-s11374" xml:space="preserve"> ductis diametris b q, a g:</s>
            <s xml:id="echoid-s11375" xml:space="preserve"> & diametro e z diuidente angulum b d g per æqualia.</s>
            <s xml:id="echoid-s11376" xml:space="preserve"> Dico,
              <lb/>
            quòd quodcũq;</s>
            <s xml:id="echoid-s11377" xml:space="preserve"> punctũ ſumatur in arcu a q, pręter punctũ z:</s>
            <s xml:id="echoid-s11378" xml:space="preserve"> [à pũcto enim z reflectũtur tan
              <lb/>
            tùm pũcta diametrorũ à centro æquabiliter diſtania, ut conſtat è ſuperioribus numeris] ab
              <lb/>
            illo poterunt reflecti infinita paria punctorũ, inæqualiter à centro diſtantiũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s11379" xml:space="preserve"> Verbi gratia:</s>
            <s xml:id="echoid-s11380" xml:space="preserve"> ſumatur h
              <lb/>
            punctum:</s>
            <s xml:id="echoid-s11381" xml:space="preserve"> & ſumatur in ſemidiametro g d punctũ l:</s>
            <s xml:id="echoid-s11382" xml:space="preserve"> & à ſemidiametro b d ſecetur m d, æqualis l d:</s>
            <s xml:id="echoid-s11383" xml:space="preserve">
              <lb/>
            [per 3 p 1] & ducantur lineę l m, l h, m h, d h.</s>
            <s xml:id="echoid-s11384" xml:space="preserve"> Punctũ, in quo e z diuidit l m, ſit f:</s>
            <s xml:id="echoid-s11385" xml:space="preserve"> erit [per 4 p 1] f l æqua-
              <lb/>
            lis f m:</s>
            <s xml:id="echoid-s11386" xml:space="preserve"> & ducatur h d, quouſq;</s>
            <s xml:id="echoid-s11387" xml:space="preserve"> cadat ſuper l m in pun-
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0177-01" xlink:href="fig-0177-01a" number="116">
                <variables xml:id="echoid-variables106" xml:space="preserve">b a m h e f t d z n p l g q</variables>
              </figure>
            cto n:</s>
            <s xml:id="echoid-s11388" xml:space="preserve"> erit igitur l n minor m n.</s>
            <s xml:id="echoid-s11389" xml:space="preserve"> Verùm cum angulus
              <lb/>
            m d f ſit æqualis f d l [ex theſi] & angulo q d z:</s>
            <s xml:id="echoid-s11390" xml:space="preserve"> [per
              <lb/>
            15 p 1] & angulus m d a æqualis angulo l d q:</s>
            <s xml:id="echoid-s11391" xml:space="preserve"> [per ean
              <lb/>
            dem] & angulus a d h æqualis angulo n d l:</s>
            <s xml:id="echoid-s11392" xml:space="preserve"> erit angu-
              <lb/>
            lus l d h maior angulo m d h:</s>
            <s xml:id="echoid-s11393" xml:space="preserve"> [Quia enim m d n, id eſt
              <lb/>
            per 15 p 1 h d q maior eſt n d l, id eſt a d h, & m d a æ-
              <lb/>
            quatur ipſi l d q:</s>
            <s xml:id="echoid-s11394" xml:space="preserve"> angulus igitur l d h maior eſt angulo
              <lb/>
            m d h] igitur [per 24 p 1] l h erit maior m h:</s>
            <s xml:id="echoid-s11395" xml:space="preserve"> cum m d,
              <lb/>
            d h æqualia ſint l d, d h.</s>
            <s xml:id="echoid-s11396" xml:space="preserve"> Erit ergo angulus d h l minor
              <lb/>
            angulo d h m.</s>
            <s xml:id="echoid-s11397" xml:space="preserve"> Si enim eſſet æqualis:</s>
            <s xml:id="echoid-s11398" xml:space="preserve"> eſſet proportio l
              <lb/>
            h ad h m, ſicut l n ad n m:</s>
            <s xml:id="echoid-s11399" xml:space="preserve"> [per 3 p 6] qđ eſt impoſsibi
              <lb/>
            le.</s>
            <s xml:id="echoid-s11400" xml:space="preserve"> [Sic enim maior l h ad minorẽ h m eandẽ haberet
              <lb/>
            rationẽ, quam minor l n ad maiorẽ n m.</s>
            <s xml:id="echoid-s11401" xml:space="preserve">] Si autẽ fue-
              <lb/>
            rit maior:</s>
            <s xml:id="echoid-s11402" xml:space="preserve"> ſecetur ex e o æqualis:</s>
            <s xml:id="echoid-s11403" xml:space="preserve"> & improbabitur eo-
              <lb/>
            dẽ modo.</s>
            <s xml:id="echoid-s11404" xml:space="preserve"> Igitur eſt minor.</s>
            <s xml:id="echoid-s11405" xml:space="preserve"> Secetur igitur ab angulo
              <lb/>
            m h d ęqualis illi [d h l:</s>
            <s xml:id="echoid-s11406" xml:space="preserve">] qui ſit t h d.</s>
            <s xml:id="echoid-s11407" xml:space="preserve"> Igitur t reflectetur
              <lb/>
            ad l à puncto h [per 12 n 4.</s>
            <s xml:id="echoid-s11408" xml:space="preserve">] Et linea t d eſt minor l d.</s>
            <s xml:id="echoid-s11409" xml:space="preserve">
              <lb/>
            [quia minor eſt d m, pertheſin æquali ipſi d l.</s>
            <s xml:id="echoid-s11410" xml:space="preserve">] Similiter ſi ſumãtur in ſemidiametris b d, g d alia pun
              <lb/>
            cta, quàm l, m, æqualiter à puncto d diſtantia:</s>
            <s xml:id="echoid-s11411" xml:space="preserve"> probabitur ſimiliter, quòd à puncto h fit reflexio
              <gap/>
            pun-
              <lb/>
            ctorum ad inuicem, in æqualiter diſtantium à centro:</s>
            <s xml:id="echoid-s11412" xml:space="preserve"> & ita de infinitis punctis in his diametris ſum-
              <lb/>
            ptis ſimilis erit probatio:</s>
            <s xml:id="echoid-s11413" xml:space="preserve"> & à quocunq;</s>
            <s xml:id="echoid-s11414" xml:space="preserve"> puncto arcus a q ſumpto, præter quàm à puncto z.</s>
            <s xml:id="echoid-s11415" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div405" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head378" xml:space="preserve" style="it">75. Si uiſus & uiſibile in diuerſis diametris circuli (qui eſt cõmunis ſectio ſuperficierũ refle-
            <lb/>
          xiõis, et ſpeculι ſphærici caui) à cẽtro inæquabilιter diſtãtia, à pũcto aliquo peripheriæinter ſemi
            <lb/>
          diametros, extr a quas ſunt, inter ſe mutuò reflectãtur: ab uno tatùm puncto reflectẽtur. 29 p 8.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s11416" xml:space="preserve">AMplius:</s>
            <s xml:id="echoid-s11417" xml:space="preserve"> ſumptis punctis t, l in diametris:</s>
            <s xml:id="echoid-s11418" xml:space="preserve"> quorũ inæqualis ſit lõgitudo à centro:</s>
            <s xml:id="echoid-s11419" xml:space="preserve"> reflectantur
              <lb/>
            ipla ad inuicẽ à puncto h:</s>
            <s xml:id="echoid-s11420" xml:space="preserve"> nõ poterit reflecti t ad l ab alio puncto arcus a q, quàm à puncto h.</s>
            <s xml:id="echoid-s11421" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Si enim ab alio:</s>
            <s xml:id="echoid-s11422" xml:space="preserve"> ſit illud k:</s>
            <s xml:id="echoid-s11423" xml:space="preserve"> & ducantur, t k, l k,
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0177-02" xlink:href="fig-0177-02a" number="117">
                <variables xml:id="echoid-variables107" xml:space="preserve">b a t h e p d z n l k g q</variables>
              </figure>
            d k, l t, t h, l h, n d h:</s>
            <s xml:id="echoid-s11424" xml:space="preserve"> & producatur d k;</s>
            <s xml:id="echoid-s11425" xml:space="preserve"> quouſq;</s>
            <s xml:id="echoid-s11426" xml:space="preserve"> con-
              <lb/>
            currat cum l t in puncto p [concurret autem, quia
              <lb/>
            ſecat angulũ t k l à baſi t l ſubtenſum.</s>
            <s xml:id="echoid-s11427" xml:space="preserve">] Palàm, quòd
              <lb/>
            proportio l h ad h t, ſicut l n ad n t.</s>
            <s xml:id="echoid-s11428" xml:space="preserve"> [per 3 p 6:</s>
            <s xml:id="echoid-s11429" xml:space="preserve"> quia e-
              <lb/>
            nim t ex theſi eſt reflexionis punctũ:</s>
            <s xml:id="echoid-s11430" xml:space="preserve"> æquabitur per
              <lb/>
            12 n 4 angulus l h n angulo t h n.</s>
            <s xml:id="echoid-s11431" xml:space="preserve">] Et ſimiliter cũ an-
              <lb/>
            gulus t p k ſit æqualis l k p, exhypotheſi:</s>
            <s xml:id="echoid-s11432" xml:space="preserve"> erit [per 3 p
              <lb/>
            6] proportio l k ad k t, ſicut l p ad p t:</s>
            <s xml:id="echoid-s11433" xml:space="preserve"> Sed [per 7
              <lb/>
            p 3] l h maior l k, & t h minor t k:</s>
            <s xml:id="echoid-s11434" xml:space="preserve"> igitur maior eſt pro
              <lb/>
            portio l h ad t h, quàm l k ad t k.</s>
            <s xml:id="echoid-s11435" xml:space="preserve"> [ut patet per 8 p 5.</s>
            <s xml:id="echoid-s11436" xml:space="preserve">]
              <lb/>
            Quare maior erit proportio l n ad n t, quàm l p ad p
              <lb/>
            t:</s>
            <s xml:id="echoid-s11437" xml:space="preserve"> quod planè impoſsibile.</s>
            <s xml:id="echoid-s11438" xml:space="preserve"> [Quia enim l n minor eſt
              <lb/>
            l p per 9 ax:</s>
            <s xml:id="echoid-s11439" xml:space="preserve"> & n t maior p t:</s>
            <s xml:id="echoid-s11440" xml:space="preserve"> erit ratio l n ad n t mi-
              <lb/>
            nor, quàm ratio l p ad p t, ut conſtat ex 8 p 5.</s>
            <s xml:id="echoid-s11441" xml:space="preserve">] Re-
              <lb/>
            ſtat, ut ab alio puncto arcus a q, quàm à puncto h
              <lb/>
            non poſsit t reflecti ad l.</s>
            <s xml:id="echoid-s11442" xml:space="preserve"> Palàm igitur, quæ acci-
              <lb/>
            dunt in arcu a q.</s>
            <s xml:id="echoid-s11443" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div407" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head379" xml:space="preserve" style="it">76. Viſu in diametro circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierũ, reflexionis & ſpeculi ſphæ-
            <lb/>
          rici caui) intra peripheriam poſito: uiſibile cum uiſu à centro utlibet diſtans: à quolιbet ſemicir-
            <lb/>
          culi puncto ad ipſum reflecti poteſt. 30 p 8.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s11444" xml:space="preserve">AMplius:</s>
            <s xml:id="echoid-s11445" xml:space="preserve"> ſit a centrũ uiſus:</s>
            <s xml:id="echoid-s11446" xml:space="preserve"> b centrum ſpeculi:</s>
            <s xml:id="echoid-s11447" xml:space="preserve"> & ducatur diameter d a b g:</s>
            <s xml:id="echoid-s11448" xml:space="preserve"> & ſumatur ſuperfi.</s>
            <s xml:id="echoid-s11449" xml:space="preserve">
              <lb/>
            cies, in qua ſit a b quocunq;</s>
            <s xml:id="echoid-s11450" xml:space="preserve"> modo:</s>
            <s xml:id="echoid-s11451" xml:space="preserve"> quæ ſecabit ſphærã ſuper circulum:</s>
            <s xml:id="echoid-s11452" xml:space="preserve"> [per 1 th.</s>
            <s xml:id="echoid-s11453" xml:space="preserve"> 1 ſphær.</s>
            <s xml:id="echoid-s11454" xml:space="preserve">] qui
              <lb/>
            ſit d l g.</s>
            <s xml:id="echoid-s11455" xml:space="preserve"> Dico, quòd à quolibet puncto ſemicirculi d l g reflectuntur puncta ad a, inæqualis
              <lb/>
            longitudinis à centro, cum eo.</s>
            <s xml:id="echoid-s11456" xml:space="preserve"> Verbi gratia:</s>
            <s xml:id="echoid-s11457" xml:space="preserve"> ſumatur punctũ e:</s>
            <s xml:id="echoid-s11458" xml:space="preserve"> & ducantur lineę e a, e b.</s>
            <s xml:id="echoid-s11459" xml:space="preserve"> Palàm, quòd
              <lb/>
            angulus a e b erit acutus:</s>
            <s xml:id="echoid-s11460" xml:space="preserve"> quia cadet in minorem arcum ſemicirculo.</s>
            <s xml:id="echoid-s11461" xml:space="preserve"> [Nam angulus inſiſtens in pe-
              <lb/>
            ripheriam ſemicirculi rectus eſt per 31 p 3.</s>
            <s xml:id="echoid-s11462" xml:space="preserve"> Vel etiã angulus a e b acutus eſt per ea, quæ 60 n demon-
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>