Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
181 175
182 176
183 177
184 178
185 179
186 180
187 181
188 182
189 183
190 184
191 185
192 186
193 187
194 188
195 189
196 190
197 191
198 192
199 193
200 194
201 195
202 196
203 197
204 198
205 199
206 200
207 201
208 202
209 203
210 204
< >
page |< < (174) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div412" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s11570" xml:space="preserve">
              <pb o="174" file="0180" n="180" rhead="ALHAZEN"/>
            ctis a, b ad idẽ pũctũ illius circuli extrà:</s>
            <s xml:id="echoid-s11571" xml:space="preserve"> fiet [per 21 p 1] angulus minor angulo a t b:</s>
            <s xml:id="echoid-s11572" xml:space="preserve"> & probabitur eſſe
              <lb/>
            æqualis.</s>
            <s xml:id="echoid-s11573" xml:space="preserve"> Quoniã [per 22 p 3] cũ angulo a g b ualebit duos rectos, & anguli a g b & a g d ualent duos
              <lb/>
            rectos:</s>
            <s xml:id="echoid-s11574" xml:space="preserve"> [per 13 p 1] & angulus a t b eſt æqualis angulo a g d ex hypotheſi:</s>
            <s xml:id="echoid-s11575" xml:space="preserve"> ergo angulus a t b cum angu
              <lb/>
            lo a g b ualet duos rectos.</s>
            <s xml:id="echoid-s11576" xml:space="preserve"> Et ita impoſsibile [cõtra 21 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s11577" xml:space="preserve">] Similiter ſi circulus citra t ceciderit, eadẽ
              <lb/>
            erit improbatio.</s>
            <s xml:id="echoid-s11578" xml:space="preserve"> Reſtat ergo, ut tranſeat per punctum t.</s>
            <s xml:id="echoid-s11579" xml:space="preserve"> Cum igitur [per 12 n 4] angulus a t g ſit æqua
              <lb/>
            lis angulo b t g:</s>
            <s xml:id="echoid-s11580" xml:space="preserve"> erit [per 26 p 3] arcus a g æqualis arcui b g:</s>
            <s xml:id="echoid-s11581" xml:space="preserve"> & ita [per 29 p 3] a g erit æqualis b g:</s>
            <s xml:id="echoid-s11582" xml:space="preserve"> & po-
              <lb/>
            ſitum eſt eſſe eas inæquales.</s>
            <s xml:id="echoid-s11583" xml:space="preserve"> Et ita eſt propoſitum.</s>
            <s xml:id="echoid-s11584" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div414" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head383" xml:space="preserve" style="it">80. Si uiſus & uiſibile in diuerſis diametris circuli (qui eſt cõmunis ſectio ſuperficierũ, refle-
            <lb/>
          xionis & ſpeculi ſphærici caui) à centro inæquabiliter diſtantia inter ſe reflectãtur à duobus pun
            <lb/>
          ctis peripheriæ, cõprehenſæ inter ſemidiametros, in quibus ipſa ſunt: nõ erit uter angulus cõpo
            <lb/>
          ſit us ex angulo incidẽtiæ & reflexionis, minor angulo exteriore à dictis diametris facto. 34 p 8.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s11585" xml:space="preserve">AMplius:</s>
            <s xml:id="echoid-s11586" xml:space="preserve"> ſumptis in duabus diametris e g h, z g d, duobus pũctis a, b, ut b g ſit maior a g.</s>
            <s xml:id="echoid-s11587" xml:space="preserve"> Dico,
              <lb/>
            quòd ſi punctũ a reflectatur ad b à duobus punctis arcus e z:</s>
            <s xml:id="echoid-s11588" xml:space="preserve"> nõ erit uterq;</s>
            <s xml:id="echoid-s11589" xml:space="preserve"> angulus conſtans
              <lb/>
            ex angulo incidentię & reflexiõis, minor angulo a g d.</s>
            <s xml:id="echoid-s11590" xml:space="preserve"> Sumãtur enim duo puncta t, q ιn arcu
              <lb/>
            e z, à quib.</s>
            <s xml:id="echoid-s11591" xml:space="preserve"> a reflectatur ad b:</s>
            <s xml:id="echoid-s11592" xml:space="preserve"> & ducãtur lineę b t, g t, a t, b q, g q, a q:</s>
            <s xml:id="echoid-s11593" xml:space="preserve"> & ſi angulus a t b minor eſt angu
              <lb/>
            lo a g d:</s>
            <s xml:id="echoid-s11594" xml:space="preserve"> dico, quòd angulus a q b nõ erit minor a g d.</s>
            <s xml:id="echoid-s11595" xml:space="preserve"> Sit enim minor:</s>
            <s xml:id="echoid-s11596" xml:space="preserve"> & ducatur linea g n, diuidẽs an
              <lb/>
            gulũ diametrorũ per ęqualia:</s>
            <s xml:id="echoid-s11597" xml:space="preserve"> [per 9 p 1] & ducatur linea a b, quã diuidat g n per punctũ f.</s>
            <s xml:id="echoid-s11598" xml:space="preserve"> Palàm [per
              <lb/>
            3 p 6] quòd proportio b g ad g a, ſicut b f ad f a:</s>
            <s xml:id="echoid-s11599" xml:space="preserve"> ſed cũ b g maior ſit g a:</s>
            <s xml:id="echoid-s11600" xml:space="preserve"> [ex theſi] erit b f maior f a.</s>
            <s xml:id="echoid-s11601" xml:space="preserve"> Diui
              <lb/>
            datur a b per mediũ in puncto k:</s>
            <s xml:id="echoid-s11602" xml:space="preserve"> [per 10 p 1] & fiat [per 5 p 4] circulus tranſiens per tria puncta a, b, t:</s>
            <s xml:id="echoid-s11603" xml:space="preserve">
              <lb/>
            qui quidẽ circulus nõ tranſibit per g:</s>
            <s xml:id="echoid-s11604" xml:space="preserve"> quoniã anguli a g b, b t a eſſent æquales duobus rectis [per 22 p
              <lb/>
            3] & palàm, quòd ſunt minores:</s>
            <s xml:id="echoid-s11605" xml:space="preserve"> cũ [per theſin] angu
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0180-01" xlink:href="fig-0180-01a" number="125">
                <variables xml:id="echoid-variables115" xml:space="preserve">z t n q p i b k f e l a n m g h d</variables>
              </figure>
            lus b t a ſit minor angulo a g d [qui cũ angulo a g b ę-
              <lb/>
            quatur duobus rectis per 13 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s11606" xml:space="preserve">] Igitur trãſibit ſupra
              <lb/>
            g.</s>
            <s xml:id="echoid-s11607" xml:space="preserve"> Similiter nõ trãſibit per q:</s>
            <s xml:id="echoid-s11608" xml:space="preserve"> quoniã ſumpto puncto
              <lb/>
            circuli, in quo linea g q ſecat ipſũ, ſcilicet m:</s>
            <s xml:id="echoid-s11609" xml:space="preserve"> eſſet ar-
              <lb/>
            cus a m æqualis arcui b m [per 26 p 3] cũ reſpiciãt æ-
              <lb/>
            quales angulos ſuper q:</s>
            <s xml:id="echoid-s11610" xml:space="preserve"> [per theſin & 12 n 4:</s>
            <s xml:id="echoid-s11611" xml:space="preserve"> quia q
              <lb/>
            eſt reflexiõis punctũ] quod manet impoſsibile.</s>
            <s xml:id="echoid-s11612" xml:space="preserve"> Quo
              <lb/>
            niam ſumpto puncto o, in quo linea g t ſecat hũc cir.</s>
            <s xml:id="echoid-s11613" xml:space="preserve">
              <lb/>
            culũ:</s>
            <s xml:id="echoid-s11614" xml:space="preserve"> erit arcus a o ęqualis arcui o b:</s>
            <s xml:id="echoid-s11615" xml:space="preserve"> [per 26 p 3] quia
              <lb/>
            reſpiciũt ęquales angulos ſuք t [per theſin & 12 n 4:</s>
            <s xml:id="echoid-s11616" xml:space="preserve">
              <lb/>
            & ſic peripheria b o maior eſſet peripheria b m, pars
              <lb/>
            ſuo toto cõtra 9 ax:</s>
            <s xml:id="echoid-s11617" xml:space="preserve">] Reſtat, ut hic circulus tranſeat
              <lb/>
            ſupra q:</s>
            <s xml:id="echoid-s11618" xml:space="preserve"> ſi enim infra:</s>
            <s xml:id="echoid-s11619" xml:space="preserve"> eadẽ erit improbatio.</s>
            <s xml:id="echoid-s11620" xml:space="preserve"> Ducatur
              <lb/>
            aũt linea à puncto o ad punctũ k:</s>
            <s xml:id="echoid-s11621" xml:space="preserve"> quæ quidẽ cum di-
              <lb/>
            uidat chordã a b per ęqualia:</s>
            <s xml:id="echoid-s11622" xml:space="preserve"> [per fabricationẽ] & ſi-
              <lb/>
            militer arcũ a b:</s>
            <s xml:id="echoid-s11623" xml:space="preserve"> [quia peripheria a o æqualis oſtenſa
              <lb/>
            eſt ipſi b o] erit perpendicularis ſuper a b.</s>
            <s xml:id="echoid-s11624" xml:space="preserve"> [rectæ e-
              <lb/>
            nim lineæ ſubtendentes peripherias a o, b o, æquales ſunt per 29 p 3, & b k æquatur ipſi k a, & cõmu
              <lb/>
            ne latus eſt k o.</s>
            <s xml:id="echoid-s11625" xml:space="preserve"> Quare per 8 p.</s>
            <s xml:id="echoid-s11626" xml:space="preserve"> 10 d 1, o k perpendicularis eſt ipſi a b.</s>
            <s xml:id="echoid-s11627" xml:space="preserve">] Verùm angulus b a g maior an-
              <lb/>
            gulo a b g:</s>
            <s xml:id="echoid-s11628" xml:space="preserve"> [per 18 p 1] cũ b g ſit maior g a:</s>
            <s xml:id="echoid-s11629" xml:space="preserve"> [ex theli] & angulus b f g ualet duos angulos fa g, f g a [per
              <lb/>
            32 p 1] & angulus a f g ualet duos angulos f b g, f g b:</s>
            <s xml:id="echoid-s11630" xml:space="preserve"> ſed a g f ęqualis eſt f g b:</s>
            <s xml:id="echoid-s11631" xml:space="preserve"> [per fabricationẽ] & f a g
              <lb/>
            maior f b g.</s>
            <s xml:id="echoid-s11632" xml:space="preserve"> Igitur angulus b f g maior eſt angulo a f g:</s>
            <s xml:id="echoid-s11633" xml:space="preserve"> igitur b f g maior eſt recto:</s>
            <s xml:id="echoid-s11634" xml:space="preserve"> [per 13 p 1] quare n f
              <lb/>
            b minor eſt recto.</s>
            <s xml:id="echoid-s11635" xml:space="preserve"> [per 13 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s11636" xml:space="preserve">] Sed o k ſuper f b facit angulũ rectũ:</s>
            <s xml:id="echoid-s11637" xml:space="preserve"> ergo producta cõcurret cũ g n [per
              <lb/>
            11 ax:</s>
            <s xml:id="echoid-s11638" xml:space="preserve">] ſupra b f, & inferius nunꝗ̃.</s>
            <s xml:id="echoid-s11639" xml:space="preserve"> [ſecus per 3 p 6 b k
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0180-02" xlink:href="fig-0180-02a" number="126">
                <variables xml:id="echoid-variables116" xml:space="preserve">z t n q b k f a e o g h d</variables>
              </figure>
            fieret maior k a, cui eſt æquata.</s>
            <s xml:id="echoid-s11640" xml:space="preserve">] Facto autem circulo
              <lb/>
            trãſeunte per tria pũcta a, q, b:</s>
            <s xml:id="echoid-s11641" xml:space="preserve"> trãſibit ſupra g.</s>
            <s xml:id="echoid-s11642" xml:space="preserve"> [Quia
              <lb/>
            ſi trãſiret per punctũ g:</s>
            <s xml:id="echoid-s11643" xml:space="preserve"> eſſent anguli a q b, a g b æqua
              <lb/>
            les duob.</s>
            <s xml:id="echoid-s11644" xml:space="preserve"> rectis per 22 p 3:</s>
            <s xml:id="echoid-s11645" xml:space="preserve"> & anguli a g b, a g d æquan
              <lb/>
            tur duob.</s>
            <s xml:id="echoid-s11646" xml:space="preserve"> rectis per 13 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s11647" xml:space="preserve"> Quare per 3 ax.</s>
            <s xml:id="echoid-s11648" xml:space="preserve"> a q b æqua-
              <lb/>
            retur a g d:</s>
            <s xml:id="echoid-s11649" xml:space="preserve"> cõtra præcedentẽ numerũ] & g q diuidet
              <lb/>
            arcũ eius a b per æqualia [quia enim q ex theſi eſt re-
              <lb/>
            flexiõis punctũ:</s>
            <s xml:id="echoid-s11650" xml:space="preserve"> æquãtur anguli g q a, g q b per 12 n 4
              <lb/>
            & per 26 p 3 peripheria a b bifariã ſecabitur à recta g
              <lb/>
            q] ſed k o diuidit chordã a b per æqualia [per fabrica
              <lb/>
            tionẽ.</s>
            <s xml:id="echoid-s11651" xml:space="preserve">] Ergo k o cõcurret cũ g n infra b f, & ſupra pũ-
              <lb/>
            ctũ g.</s>
            <s xml:id="echoid-s11652" xml:space="preserve"> Igitur k o cõcurrens cũ b a, prius cõcurret cum
              <lb/>
            g n infra b f:</s>
            <s xml:id="echoid-s11653" xml:space="preserve"> & iam improbatũ eſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s11654" xml:space="preserve"> Reſtat ergo, ut an-
              <lb/>
            gulus a q b nõ ſit minor angulo a g d:</s>
            <s xml:id="echoid-s11655" xml:space="preserve"> aut quòd a nõ
              <lb/>
            reflectetur ad b à pũcto q [cõtra theſin.</s>
            <s xml:id="echoid-s11656" xml:space="preserve">] Similis erit
              <lb/>
            improbatio, ſumpto quolibet puncto arcus e n.</s>
            <s xml:id="echoid-s11657" xml:space="preserve"> Sũ-
              <lb/>
            pto aũt puncto in arcu n z:</s>
            <s xml:id="echoid-s11658" xml:space="preserve"> qui ſit p:</s>
            <s xml:id="echoid-s11659" xml:space="preserve"> fiat reflexio puncti a ad b à puncto p, ut angulus cõſtans ex angu
              <lb/>
            lo incidẽtię & reflexiõis ſuprap, ſit minor angulo a g d, ſicut angulus cõſtãs ex angulo incidẽtię & re
              <lb/>
            flexionis ſuprat, minor eſt eodẽ.</s>
            <s xml:id="echoid-s11660" xml:space="preserve"> Improbabitur aũt hoc modo, Ducãtur a p, b p, g p:</s>
            <s xml:id="echoid-s11661" xml:space="preserve"> oportet ergo ne-
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>