Clavius, Christoph
,
Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Figures
Content
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 420
421 - 430
431 - 440
441 - 450
451 - 460
461 - 470
471 - 480
481 - 490
491 - 500
501 - 510
511 - 520
521 - 530
531 - 540
541 - 550
551 - 560
561 - 570
571 - 580
581 - 590
591 - 600
601 - 610
611 - 620
621 - 630
631 - 640
641 - 650
651 - 660
661 - 670
671 - 677
>
181
(161)
182
(162)
183
(163)
184
(164)
185
(165)
186
(166)
187
(167)
188
(168)
189
(169)
190
(170)
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 420
421 - 430
431 - 440
441 - 450
451 - 460
461 - 470
471 - 480
481 - 490
491 - 500
501 - 510
511 - 520
521 - 530
531 - 540
541 - 550
551 - 560
561 - 570
571 - 580
581 - 590
591 - 600
601 - 610
611 - 620
621 - 630
631 - 640
641 - 650
651 - 660
661 - 670
671 - 677
>
page
|<
<
(163)
of 677
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
it
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div556
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
145
">
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10502
"
xml:space
="
preserve
">
<
pb
o
="
163
"
file
="
0183
"
n
="
183
"
rhead
="
LIBER SECVNDVS.
"/>
in eodem horologio, qui angulo D H F, æqualis eſt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10503
"
xml:space
="
preserve
">Quod hac ratione oſtendemus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10504
"
xml:space
="
preserve
">Ducta recta
<
lb
/>
D K, erit D K, ipſi D F, æqualis; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10505
"
xml:space
="
preserve
">propterea quòd latera I D, I F, trianguli D I F, lateribus I D, I K,
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0183-01
"
xlink:href
="
note-0183-01a
"
xml:space
="
preserve
">4. primi.</
note
>
trianguli D I K, æqualia ſint, angulosq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10506
"
xml:space
="
preserve
">contineant æquales, nimirum rectos. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10507
"
xml:space
="
preserve
">Quoniam igitur la-
<
lb
/>
tera D H, D F, trianguli D H F, in horologio, lateribus D H, D k, trianguli D H k, in eodem horo-
<
lb
/>
logio æqualia ſunt, angulosq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10508
"
xml:space
="
preserve
">continent æquales, vtpote rectos; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10509
"
xml:space
="
preserve
">Eſt enim axis H D, rectus exiſtens
<
lb
/>
ad planum Aequatoris, ad rectas D F, D K, in plano eodem Aequatoris exiſtentes perpendicularis,
<
lb
/>
ex defin. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10510
"
xml:space
="
preserve
">3. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10511
"
xml:space
="
preserve
">lib. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10512
"
xml:space
="
preserve
">11. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10513
"
xml:space
="
preserve
">Euclidis; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10514
"
xml:space
="
preserve
">æquales erunt anguli D H F, D H k) erit quoque reliquus X H D, in
<
lb
/>
dicta figura reliquo D H X, in horologio æqualis; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10515
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10516
"
xml:space
="
preserve
">ſic de aliis. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10517
"
xml:space
="
preserve
">Quæ cum ita ſint, coniungetur
<
lb
/>
recta H X, dictæ figuræ cum recta H X, horologii, in illa circumuolutione radiorum, propter an-
<
lb
/>
gulo rum æqualitatem, quos rectę H X, H X, faciunt cum axe H D, &</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10518
"
xml:space
="
preserve
">c. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10519
"
xml:space
="
preserve
">Eademq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10520
"
xml:space
="
preserve
">eſt ratio de cæte-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0183-02
"
xlink:href
="
note-0183-02a
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
ris. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10521
"
xml:space
="
preserve
">Conſtat igitur Ioan. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10522
"
xml:space
="
preserve
">Baptiſtam Benedictum in ſua Gnomonica immerito deſcriptionẽ hanc
<
lb
/>
arcuum ſignorum reprehendere.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10523
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10524
"
xml:space
="
preserve
">PORRO deſcriptis hyperbolis borealium ſignorum, hoc eſt, quæ inter centrum H, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10525
"
xml:space
="
preserve
">æqui-
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0183-03
"
xlink:href
="
note-0183-03a
"
xml:space
="
preserve
">Quomodo ex
<
lb
/>
hyperbolis ſi-
<
lb
/>
gnorum borea-
<
lb
/>
lium deſcriban
<
lb
/>
tur hyperbolæ
<
lb
/>
auſtraliũ ſign@@
<
lb
/>
ium.</
note
>
noctialem lineam continentur, deſcribemus accuratius hyperbolas oppoſitas ſignorum auſtraliũ,
<
lb
/>
id eſt, quæ ex altera parte lineæ æquinoctialis deſcribuntur, (quoniam hæ difficilius deſcribentur,
<
lb
/>
quòd puncta in lineis horarijs vltra lineam æquinoctialem, per quæ ducendæ ſunt, magis inter ſe
<
lb
/>
diſtent, quàm citra lineam æquinoctialem) hac ratione. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10526
"
xml:space
="
preserve
">Inuenta diametro transuerſa oppoſita-
<
lb
/>
rum ſectionum in linea meridiana horologij, quæ quidem æqualis ſemper eſt portioni rectę H B,
<
lb
/>
in figura radiorum inter radios ſignorum oppoſitorum interceptæ, (quemadmodum in horolo-
<
lb
/>
gio recta K N, diameter eſt oppoſitarum ſectionum ♋, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10527
"
xml:space
="
preserve
">♑, atque ęqualis portioni μ a, rectæ
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0183-04
"
xlink:href
="
note-0183-04a
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
H B, in figura radiorum inter radios ♋, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10528
"
xml:space
="
preserve
">♑, interiectæ) diuidemus eam bifariam, vt habeamus
<
lb
/>
centrum oppoſitarum ſectionum, ſecundum doctrinam Apollonii in ſecundis definitionibus lib.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10529
"
xml:space
="
preserve
">1. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10530
"
xml:space
="
preserve
">conicorum elementorum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10531
"
xml:space
="
preserve
">Deinde quia per propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10532
"
xml:space
="
preserve
">30. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10533
"
xml:space
="
preserve
">lib. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10534
"
xml:space
="
preserve
">1. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10535
"
xml:space
="
preserve
">Apollonii, recta linea quæcunque
<
lb
/>
per centrum oppoſitarum ſectionum ducta in centro ſecatur bifariam, ducemus ex punctis linea-
<
lb
/>
rum horariarum ſupra lineam ęquinoctialem, per quæ hyperbolæ boreales tranſeunt, per centrũ
<
lb
/>
inuentum lineas occultas. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10536
"
xml:space
="
preserve
">Si enim ſegmentis illarum inter dicta puncta, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10537
"
xml:space
="
preserve
">centrum poſitis ab-
<
lb
/>
ſcindamus infra centrum dictum lineas ęquales, habebimus in lineis illis occultis puncta, per quæ
<
lb
/>
hyperbolæ auſtrales ducendæ ſunt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10538
"
xml:space
="
preserve
">Qua arte, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10539
"
xml:space
="
preserve
">induſtria vtemur quoque in ſequentibus horolo-
<
lb
/>
giis, in quibus oppoſitæ hyperbolæ deſcribendę erunt, ſiue illæ ſint parallelorum Æquatoris per
<
lb
/>
initia ſignorum Zodiaci ductorum, ſiue parallelorum Horizontis.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10540
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
note
position
="
left
"
xml:space
="
preserve
">30</
note
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10541
"
xml:space
="
preserve
">HÆC ratio deſcribendarum hyperbolarum auſtralium ſignorum ex hyperbolis ſignorũ bo-
<
lb
/>
realium planius intelligetur ex ſequenti figura: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10542
"
xml:space
="
preserve
">In qua diameter oppoſitarum hyperbolarum eſt
<
lb
/>
D E, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10543
"
xml:space
="
preserve
">centrum earum punctum F. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10544
"
xml:space
="
preserve
">Si igitur ex puncto K, ſuperioris hyperbolæ ducatur per cen-
<
lb
/>
trum F, recta K F N, abſcindaturq́; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10545
"
xml:space
="
preserve
">F N, ipſi F K, æqualis, ducenda erit per punctum N, hyperbola
<
lb
/>
oppoſita; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10546
"
xml:space
="
preserve
">quandoquidem ex propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10547
"
xml:space
="
preserve
">30. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10548
"
xml:space
="
preserve
">lib. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10549
"
xml:space
="
preserve
">1. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10550
"
xml:space
="
preserve
">Apolì. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10551
"
xml:space
="
preserve
">recta F k, æqualis eſt ſegmento eiuſdem re-
<
lb
/>
ctæ vltra F, extenſæ inter F, centrum & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10552
"
xml:space
="
preserve
">oppoſitam hyperbolam comprehenſo. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10553
"
xml:space
="
preserve
">Sic etiam, ducta
<
lb
/>
recta L F M, ſi rectæ F L, abſcindatur recta F M, ducenda erit oppoſita hyperbole per punctum M;
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10554
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10555
"
xml:space
="
preserve
">ſic de cæteris. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10556
"
xml:space
="
preserve
">Ducendæ porro erunt, meo iudicio, rectæ per centrum hyperbolarum oppoſita-
<
lb
/>
rum ex illis punctis borealium hyperbolarum, per quæ tranſeunt lineæ horariæ: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10557
"
xml:space
="
preserve
">quoniã illa pun-
<
lb
/>
cta per conſtructionem ſunt inuenta. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10558
"
xml:space
="
preserve
">Vnde accuratius per illa deſcribemus hyperbolam oppoſi-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0183-06
"
xlink:href
="
note-0183-06a
"
xml:space
="
preserve
">40</
note
>
tam, quàm per alia puncta inter illa intermedia, quæ non ſunt per conſtructionem inuenta, ſed
<
lb
/>
per coniecturam.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10559
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10560
"
xml:space
="
preserve
">FACILE autem ex propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10561
"
xml:space
="
preserve
">6. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10562
"
xml:space
="
preserve
">ſuperioris lib. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10563
"
xml:space
="
preserve
">cognoſcemus, quinam paralleli faciant in ho-
<
lb
/>
rologio ſectiones oppoſitas, hoc eſt, hyperbolas, vel alias ſectiones. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10564
"
xml:space
="
preserve
">In ſolas enim hyperbolas qua-
<
lb
/>
drat prædicta ratio. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10565
"
xml:space
="
preserve
">Quod tamen etiam ex figura radiorum Zodiaci paulo ante deſcripta ita eli-
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0183-07
"
xlink:href
="
note-0183-07a
"
xml:space
="
preserve
">Quomodo co-
<
lb
/>
gnoſcatur, an a@
<
lb
/>
cus ſignorũ ſint
<
lb
/>
hyper@olæ, pa-
<
lb
/>
rabolæ, aut elli-
<
lb
/>
pſes.</
note
>
ciemus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10566
"
xml:space
="
preserve
">Quotieſcunque recta H B, in dicta figura ſecat duos radios ſignorum oppoſitorum, hoc
<
lb
/>
eſt, radios æqualiter hinc inde à radio Æquatoris diſtantes, quales ſunt radij ♋, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10567
"
xml:space
="
preserve
">♑; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10568
"
xml:space
="
preserve
">♊, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10569
"
xml:space
="
preserve
">♐; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10570
"
xml:space
="
preserve
">♉,
<
lb
/>
& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10571
"
xml:space
="
preserve
">♏, &</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10572
"
xml:space
="
preserve
">c. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10573
"
xml:space
="
preserve
">arcus, ſeu paralleli illorum oppoſitorum ſignorum ſunt hyperbolæ oppoſitæ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10574
"
xml:space
="
preserve
">Quoniam
<
lb
/>
enim in triangulo D H a, angulus externus A D a, maior eſt interno oppoſito D H a; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10575
"
xml:space
="
preserve
">eſt autem an-
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0183-08
"
xlink:href
="
note-0183-08a
"
xml:space
="
preserve
">16. primi.</
note
>
gulus A D a, complemento declinationis paralleli, cuius radius D a, atque adeò & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10576
"
xml:space
="
preserve
">oppoſiti, cuius
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0183-09
"
xlink:href
="
note-0183-09a
"
xml:space
="
preserve
">50</
note
>
radius D μ, æqualis; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10577
"
xml:space
="
preserve
">angulus autem D H a, altitudini poli ſupra Horizontem æqualis eſt, ſecabit
<
lb
/>
Horizon vtrumque parallelum radiorũ D a, D μ, vt in coroll propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10578
"
xml:space
="
preserve
">6.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10579
"
xml:space
="
preserve
">
<
unsure
/>
ſuperioris lib. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10580
"
xml:space
="
preserve
">docuimus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10581
"
xml:space
="
preserve
">Quare per eandem@propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10582
"
xml:space
="
preserve
">6. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10583
"
xml:space
="
preserve
">arcus illorum ſignorum hyperbolæ ſunt oppoſitæ, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10584
"
xml:space
="
preserve
">ęquales. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10585
"
xml:space
="
preserve
">Quan-
<
lb
/>
do verò recta H B, non ſecat vtrumque radium ſignorum oppoſitorum, ſed vni æquidiſtat, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10586
"
xml:space
="
preserve
">alte-
<
lb
/>
rum ſecat; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10587
"
xml:space
="
preserve
">erit arcus illius ſigni, cuius radius ſecatur, Parabola. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10588
"
xml:space
="
preserve
">Quoniam enim tunc externus
<
lb
/>
angulus A D a, cõplementi declinationis, æqualis eſt interno angulo D H μ, altitudinis poli, quòd
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0183-10
"
xlink:href
="
note-0183-10a
"
xml:space
="
preserve
">29. primi.</
note
>
H μ, D a, parallelæ ponantur; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10589
"
xml:space
="
preserve
">tanget Horizon, ex coroll. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10590
"
xml:space
="
preserve
">propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10591
"
xml:space
="
preserve
">5. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10592
"
xml:space
="
preserve
">antecedentis lib. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10593
"
xml:space
="
preserve
">vtrumque pa-
<
lb
/>
rallelorum oppoſitorum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10594
"
xml:space
="
preserve
">Quare per eandem propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10595
"
xml:space
="
preserve
">5. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10596
"
xml:space
="
preserve
">arcus alterius, cuius radius ſecatur, Para-
<
lb
/>
bole erit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10597
"
xml:space
="
preserve
">Quando denique recta H B, neque vtrumque radium oppoſitorum ſignorum ſecat, neq;
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10598
"
xml:space
="
preserve
">vni æquidiſtat, ſed vnum quidem ſecat, ab altero autem ſemper magis, ac magis recedit, erit arcus
<
lb
/>
illius ſigni, cuius radius ſecatur, Ellipſis. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s10599
"
xml:space
="
preserve
">Nam quia tunc angulus A D a, complementi </
s
>
</
p
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>