184172Diſſertatio Sexta.
plurimum pendere exiſtimo.
Habent Romani, vt nôſtis, arenæ
loco puluerem, quem Puteolanum (fortaſſe quia extrahitur è
puteis in Arenariam deſcendentibus) vocant; hic calci permiſtus
tenaciſſimè copulat tophos, lateres, & ſaxa, inſignem duritiem
acquirens. Id miratus Belga neſcio quis artis Spagyricæ non igna-
rus, vt ex Viro fide digno accepi, diſſoluit puluerem illum in ſua
principia, & certam ſulphuris portionem arenæ permiſtam depre-
hendit. Quare in patriam redux carbonem foſſilem (ſulphure pro-
cul dubio redundantem) comminutum, iuxta obſeruatam Ratio-
nem, arenæ permiſceri iuſſit optimo euentu, quem animo deſti-
nauerat. Hinc inferre licet validiorem calcem, ſi arena minimè
ſulphurea ſit, & cœtera omnia ſint paria, abundare maiori
ſulphuris copiâ, pro lapidis melioris naturâ, ac proinde cal-
cis calorem non omnino tribuendum igniculis in fornace con-
ceptis.
loco puluerem, quem Puteolanum (fortaſſe quia extrahitur è
puteis in Arenariam deſcendentibus) vocant; hic calci permiſtus
tenaciſſimè copulat tophos, lateres, & ſaxa, inſignem duritiem
acquirens. Id miratus Belga neſcio quis artis Spagyricæ non igna-
rus, vt ex Viro fide digno accepi, diſſoluit puluerem illum in ſua
principia, & certam ſulphuris portionem arenæ permiſtam depre-
hendit. Quare in patriam redux carbonem foſſilem (ſulphure pro-
cul dubio redundantem) comminutum, iuxta obſeruatam Ratio-
nem, arenæ permiſceri iuſſit optimo euentu, quem animo deſti-
nauerat. Hinc inferre licet validiorem calcem, ſi arena minimè
ſulphurea ſit, & cœtera omnia ſint paria, abundare maiori
ſulphuris copiâ, pro lapidis melioris naturâ, ac proinde cal-
cis calorem non omnino tribuendum igniculis in fornace con-
ceptis.
Maur.
Quod ad maiorem calcis viuæ iterum combuſtæ efficaci-
tatem attinet, non videtur admodum difficile explicatu: vbi
ſcilicet calx è fornace exempta refrixerit, vtpote maximè ſicca,
facilè vnitur humido vapori, quo refertus eſt aĕr, præſertim quia
Sali nullo negotio coniungitur aqua; lapides autem ex ſale potiſſi-
mùm & terrâ coagmentatos negare nemo poteſt. Quapropter ſi
calx viua humorem huiuſmodi aqueum combiberit, vtique Sa-
lis diluti acrimonia retunditur: Nouâ igitur combuſtione diſſipa-
tur vapor aqueus, & Salinæ particulæ vim ſuam obtinent inte-
gram, quam exercere non potuiſſent antè vſtionem. Non diſſi-
teor tamen etiam ſulphureas aliquas & ſalinas particulas, immò
etiam Spiritus ex Ignis materiâ exeuntes, addi in combuſtione:
Nam lateres nouos quantumuis frigidos ſi in vas aquâ plenum im-
merſeris, non ſolùm bullas excitabit aqua (id quod fortaſſe aëri
poris incluſo tribui poſſet) ſed etiam incaleſcet, autſaltem inte-
peſcet; id verò non niſi igniculis adhuc reliquis exfornacis incen-
dio eſt adſcribendum. Simile quid lapidi in calcem excocto con-
tigiſſe arbitror: cum enim ita compacta ſit lapidis materia, vt
vehementi fornacis igne non diſſipetur, quemadmodum cum ar-
dent ligna, & ea, quorum rara eſt textura, adeoque, licèt hu-
mor lapidis elementa connectens expirauerit, maneat adhuc ea-
dem lapidis figura particulis vix cohærentibus (nam friabilis eſt
calx) plurimæ ſulphureæ & ſalinæ particulæ in fornace
tatem attinet, non videtur admodum difficile explicatu: vbi
ſcilicet calx è fornace exempta refrixerit, vtpote maximè ſicca,
facilè vnitur humido vapori, quo refertus eſt aĕr, præſertim quia
Sali nullo negotio coniungitur aqua; lapides autem ex ſale potiſſi-
mùm & terrâ coagmentatos negare nemo poteſt. Quapropter ſi
calx viua humorem huiuſmodi aqueum combiberit, vtique Sa-
lis diluti acrimonia retunditur: Nouâ igitur combuſtione diſſipa-
tur vapor aqueus, & Salinæ particulæ vim ſuam obtinent inte-
gram, quam exercere non potuiſſent antè vſtionem. Non diſſi-
teor tamen etiam ſulphureas aliquas & ſalinas particulas, immò
etiam Spiritus ex Ignis materiâ exeuntes, addi in combuſtione:
Nam lateres nouos quantumuis frigidos ſi in vas aquâ plenum im-
merſeris, non ſolùm bullas excitabit aqua (id quod fortaſſe aëri
poris incluſo tribui poſſet) ſed etiam incaleſcet, autſaltem inte-
peſcet; id verò non niſi igniculis adhuc reliquis exfornacis incen-
dio eſt adſcribendum. Simile quid lapidi in calcem excocto con-
tigiſſe arbitror: cum enim ita compacta ſit lapidis materia, vt
vehementi fornacis igne non diſſipetur, quemadmodum cum ar-
dent ligna, & ea, quorum rara eſt textura, adeoque, licèt hu-
mor lapidis elementa connectens expirauerit, maneat adhuc ea-
dem lapidis figura particulis vix cohærentibus (nam friabilis eſt
calx) plurimæ ſulphureæ & ſalinæ particulæ in fornace