Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium
page |< < (144) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="144" file="0196" n="196" rhead="THEORIÆ"/>
            directiones vel productæ ex parte poſteriore ingre liuntur trian-
              <lb/>
            gulum, ſed tendunt ad partes ipſi contrarias, ut CZ, vel ex-
              <lb/>
            tra triangulum utrinque abeunt ad partes oppoſitas directioni
              <lb/>
            CZ reſpectu AB. </s>
            <s xml:space="preserve">Quod ſi habeatur CX, quam exponunt
              <lb/>
            CV, CY, tum illi reſpondent BP, & </s>
            <s xml:space="preserve">AL, ac ſi prima
              <lb/>
            conjungitur cum BN, jam habetur BO ingrediens triangu-
              <lb/>
            lum; </s>
            <s xml:space="preserve">ſi BR, tum habetur quidem BQ, cadens etiam ipſa
              <lb/>
            extra triangulum, ut cadit ipſa CX; </s>
            <s xml:space="preserve">ſed ſecunda AL junge-
              <lb/>
            tur cum AI, & </s>
            <s xml:space="preserve">habebitur AK, quæ producta ad partes A
              <lb/>
            ingredietur triangulum. </s>
            <s xml:space="preserve">Eodem autem argumento cum vi Cb
              <lb/>
            vel conjungitur AF ingrediens triangulum, vel BS, quæ pro-
              <lb/>
            ducta ad B triangulum itidem ingreditur. </s>
            <s xml:space="preserve">Quamobrem ſem-
              <lb/>
            per aliqua ingreditur, & </s>
            <s xml:space="preserve">tum de reliquis binis redeunt, quæ
              <lb/>
            dicta ſunt in caſu virium Ce, CZ.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">309. </s>
            <s xml:space="preserve">Habetur igitur hoc theorema. </s>
            <s xml:space="preserve">Quando tres maſſæ in
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0196-01" xlink:href="note-0196-01a" xml:space="preserve">Theorema per-
                <lb/>
              tinens ad dire-
                <lb/>
              c
                <unsure/>
              tiones virium.</note>
            ſe invicem agunt viribus directis ad centra gravitatis, vis com-
              <lb/>
            poſita ſaltem unius habet directionem, quæ ſaltem producta ad
              <lb/>
            partes oppoſitas ſecat angulum internum trianguli, & </s>
            <s xml:space="preserve">ipſum in-
              <lb/>
            greditur: </s>
            <s xml:space="preserve">reliquæ autem duæ vel ſimul ingrediuntur, vel ſimul
              <lb/>
            evitant, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſemper diriguntur ad eandem plagam reſpectu lateris
              <lb/>
            jungentis earum duarum maſſarum centra; </s>
            <s xml:space="preserve">ac in primo caſu vel
              <lb/>
            omnes tres tendunt ad interiora trianguli jacendo in angulis inter-
              <lb/>
            nis, vel omnes tres ad exteriora in partes triangulo oppoſitas ja-
              <lb/>
            cendo in angulis ad verticem oppoſitis; </s>
            <s xml:space="preserve">in ſecundo vero caſu reſpe-
              <lb/>
            ctu lateris jungentis eas binas maſſas tendunt in plagas oppoſitas
              <lb/>
            ei, in quam tendit vis illa prioris maſſæ.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">310. </s>
            <s xml:space="preserve">Sed eſt adhuc elegantius theorema, quod ad directio-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0196-02" xlink:href="note-0196-02a" xml:space="preserve">Theorema ele.
                <lb/>
              gantius ad eas
                <lb/>
                <gap/>
              ertinens cum
                <lb/>
              ejus demonſtra-
                <lb/>
              tione.</note>
            nem pertinet, nimirum: </s>
            <s xml:space="preserve">omnium trium compoſitarum virium di-
              <lb/>
            rectiones utrinque productæ tranſeunt per idem punctum: </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">ſi id
              <lb/>
            jaceat intra triangulum; </s>
            <s xml:space="preserve">vel omnes ſimul tendunt ad ipſum, vel
              <lb/>
            omnes ſimul ad partes ipſi contrarias: </s>
            <s xml:space="preserve">ſi vero jaceat extra trian-
              <lb/>
            gulum; </s>
            <s xml:space="preserve">binæ, quarum directiones non ingrediuntur triangulum,
              <lb/>
            tendunt ad ipſum, ac tertia, cujus directio triangulum ingreditur,
              <lb/>
            tendit ad partes ipſi contrarias; </s>
            <s xml:space="preserve">vel illæ binæ ad partes ipſi con,
              <lb/>
            trarias, & </s>
            <s xml:space="preserve">tertia ad ipſum.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">Prima pars, quod omnes tranſeant per idem punctum, ſic
              <lb/>
            demonſtratur. </s>
            <s xml:space="preserve">In figura quavis a 57 ad 62, quæ omnes caſus
              <lb/>
            exhibent, vis pertinens ad C ſit ea, quæ triangulum ingredi-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0196-03" xlink:href="note-0196-03a" xml:space="preserve">Fig. 57.
                <lb/>
              58.
                <lb/>
              .
                <lb/>
              .
                <lb/>
              .
                <lb/>
              62.</note>
            tur, ac reliquæ binæ HA, QB concurrant in D: </s>
            <s xml:space="preserve">oportet
              <lb/>
            demonſtrare, vim etiam, quæ pertinet ad C, dirigi ad D.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Sint CV, Cd vires componentes, ac ducta CD, ducatur
              <lb/>
            VT paral
              <gap/>
            ela CA, occurrens CD in T; </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">ſi oſtenſum fue-
              <lb/>
            rit, ipſam fore æqualem Cd; </s>
            <s xml:space="preserve">res erit perfecta: </s>
            <s xml:space="preserve">ducta enim
              <lb/>
            d T remanebit CV Td parallelogrammum, per cujus diagona-
              <lb/>
            lem CT dirigetur vis compoſita ex CV, Cd. </s>
            <s xml:space="preserve">Ejuſmodi au-
              <lb/>
            tem æqualitas demonſtrabitur conſiderando rationem CV ad
              <lb/>
            Cd compoſitam ex quinque intermediis, CV ad BP, BP ad
              <lb/>
            PQ, PQ, ſive BR ad AI, AI, ſive HG ad AG, AG </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>