Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
121 115
122 116
123 117
124 118
125 119
126 120
127 121
128 122
129 123
130 124
131 125
132 126
133 127
134 128
135 129
136 130
137 131
138 132
139 133
140 134
141 135
142 136
143 137
144 138
145 139
146 140
147 141
148 142
149 143
150 144
< >
page |< < (202) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div478" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s14014" xml:space="preserve">
              <pb o="202" file="0208" n="208" rhead="ALHAZEN"/>
            punctum b.</s>
            <s xml:id="echoid-s14015" xml:space="preserve"> Et ita duo puncta in his ſpeculis reflectentur ad idem punctum ex eadem parte:</s>
            <s xml:id="echoid-s14016" xml:space="preserve"> quod
              <lb/>
            eſt impoſsibile [& contra 29 n 5.</s>
            <s xml:id="echoid-s14017" xml:space="preserve">] Reſtat, ut punctum a reflectatur ad k, ab aliquo puncto arcus z f.</s>
            <s xml:id="echoid-s14018" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Si ab illo puncto ducatur contingens:</s>
            <s xml:id="echoid-s14019" xml:space="preserve"> ſecabit lineam a z, & cadet inter z & c:</s>
            <s xml:id="echoid-s14020" xml:space="preserve"> quoniam punctum f
              <lb/>
            demiſsius eſt quolibet puncto arcus z f:</s>
            <s xml:id="echoid-s14021" xml:space="preserve"> & ita contingens à puncto f altior alijs, à punctis arcus z f
              <lb/>
            ductis.</s>
            <s xml:id="echoid-s14022" xml:space="preserve"> Cadat ergo contingens illa in punctum n:</s>
            <s xml:id="echoid-s14023" xml:space="preserve"> & ducatur linea m n:</s>
            <s xml:id="echoid-s14024" xml:space="preserve"> quę quidem linea cum tran-
              <lb/>
            ſeat per acumen trianguli b m t, & producta diuidat angulum, neceſſariò ſecabit b t.</s>
            <s xml:id="echoid-s14025" xml:space="preserve"> Secet in pun-
              <lb/>
            cto q:</s>
            <s xml:id="echoid-s14026" xml:space="preserve"> & ducatur linea g q.</s>
            <s xml:id="echoid-s14027" xml:space="preserve"> Sit autem i imago puncti a:</s>
            <s xml:id="echoid-s14028" xml:space="preserve"> o ſit imago puncti b:</s>
            <s xml:id="echoid-s14029" xml:space="preserve"> r ſit imago puncti q.</s>
            <s xml:id="echoid-s14030" xml:space="preserve"> Pa-
              <lb/>
            làm, cum b ſit propinquius puncto g, quàm a:</s>
            <s xml:id="echoid-s14031" xml:space="preserve"> erit o remotior à puncto g, quàm c [per 7 n.</s>
            <s xml:id="echoid-s14032" xml:space="preserve">] Ducatur
              <lb/>
            ergo linea i o.</s>
            <s xml:id="echoid-s14033" xml:space="preserve"> Palàm etiam [per 18 n 5.</s>
            <s xml:id="echoid-s14034" xml:space="preserve">16 p 5] quòd proportio a g ad a n, ſicut g i ad i n:</s>
            <s xml:id="echoid-s14035" xml:space="preserve"> & proportio
              <lb/>
            b
              <gap/>
            g ad b m, ſicut g o ad o m.</s>
            <s xml:id="echoid-s14036" xml:space="preserve"> Cum ergo lineæ a g, b g diuidantur ſecundũ hanc proportionem, utraq;</s>
            <s xml:id="echoid-s14037" xml:space="preserve">
              <lb/>
            in duobus punctis, & à punctis diuiſionum ducantur lineæ, quarum duæ, ſcilicet a b, n m concur-
              <lb/>
            rant ad idem punctum, ſcilicet q:</s>
            <s xml:id="echoid-s14038" xml:space="preserve"> tertia neceſſariò concurret ad idem punctum [per 9 n.</s>
            <s xml:id="echoid-s14039" xml:space="preserve">] Igitur i o
              <lb/>
            ꝓducta cadet ſuper q.</s>
            <s xml:id="echoid-s14040" xml:space="preserve"> Quare i o q eſt recta linea.</s>
            <s xml:id="echoid-s14041" xml:space="preserve"> Igitur i o r nõ erit recta:</s>
            <s xml:id="echoid-s14042" xml:space="preserve"> ſed i o r eſt imago lineę a q.</s>
            <s xml:id="echoid-s14043" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Quare imago lineę a q erit curua.</s>
            <s xml:id="echoid-s14044" xml:space="preserve"> Poſito autẽ puncto b loco pũcti q, & aliquo pũcto lineæ a b poſito
              <lb/>
            loco pũcti b:</s>
            <s xml:id="echoid-s14045" xml:space="preserve"> erit eodẽ penitus modo probare, quòd imago lineæ a b eſt curua.</s>
            <s xml:id="echoid-s14046" xml:space="preserve"> Et hoc eſt propoſitũ.</s>
            <s xml:id="echoid-s14047" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div480" type="section" level="0" n="0">
          <figure number="172">
            <variables xml:id="echoid-variables162" xml:space="preserve">ſ k x b a s
              <gap/>
            t c q f m
              <gap/>
            o h z i g p d</variables>
          </figure>
          <head xml:id="echoid-head430" xml:space="preserve" style="it">17. Si uiſ{us} ſit extra ſuperficem incidentiæ: imago lineæ rectæ infinitæ, ſecantis inæquabili-
            <lb/>
          ter peripheriam circuli (qui eſt communis ſectio
            <lb/>
          ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi ſphærici con- uexi) uidebitur curua. 52 p 6.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s14048" xml:space="preserve">SI uerò a b ſecet circulum:</s>
            <s xml:id="echoid-s14049" xml:space="preserve"> ſecet in puncto e:</s>
            <s xml:id="echoid-s14050" xml:space="preserve"> m
              <lb/>
            finis contingentiæ lineæ contingentis circulũ
              <lb/>
            e h z, à puncto f productæ ad lineã b g:</s>
            <s xml:id="echoid-s14051" xml:space="preserve"> b igitur
              <lb/>
            reflectitur ad d ab aliquo pũcto arcus h p.</s>
            <s xml:id="echoid-s14052" xml:space="preserve"> Arcus ab
              <lb/>
            illo puncto reflexionis uſq;</s>
            <s xml:id="echoid-s14053" xml:space="preserve"> ad h, aut eſt æqualis ar-
              <lb/>
            cui h e:</s>
            <s xml:id="echoid-s14054" xml:space="preserve"> aut maior:</s>
            <s xml:id="echoid-s14055" xml:space="preserve"> aut minor.</s>
            <s xml:id="echoid-s14056" xml:space="preserve"> Si æqualis:</s>
            <s xml:id="echoid-s14057" xml:space="preserve"> palàm
              <lb/>
            quòd arcus ille eſt æqualis arcui h f [ut patuit præ-
              <lb/>
            cedente numero.</s>
            <s xml:id="echoid-s14058" xml:space="preserve">] Sit q punctum circuli, in quod
              <lb/>
            cadit contingẽs ducta à puncto m exparte e.</s>
            <s xml:id="echoid-s14059" xml:space="preserve"> Igitur
              <lb/>
            a e tranſit per punctũ q:</s>
            <s xml:id="echoid-s14060" xml:space="preserve"> & ita m q ſecat a e per pun-
              <lb/>
            ctum e [quia in hoc caſu q & e coniungũtur, unũq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s14061" xml:space="preserve">
              <lb/>
            punctum fiũt.</s>
            <s xml:id="echoid-s14062" xml:space="preserve">] Si uerò arcus ille minor eſt arcu h e:</s>
            <s xml:id="echoid-s14063" xml:space="preserve">
              <lb/>
            ſecabit quidem m q lineam a e ultra punctum q:</s>
            <s xml:id="echoid-s14064" xml:space="preserve"> ſe-
              <lb/>
            cet in t, ut efficiatur triangulum e q t.</s>
            <s xml:id="echoid-s14065" xml:space="preserve"> Si uerò arcus ille fuerit maior arcu h e:</s>
            <s xml:id="echoid-s14066" xml:space="preserve"> ſecabit quidem linea in
              <lb/>
            q lineam a e citra punctum q.</s>
            <s xml:id="echoid-s14067" xml:space="preserve"> Siue hoc, ſiue illud fuerit:</s>
            <s xml:id="echoid-s14068" xml:space="preserve"> iteretur probatio, & eodem penitus modo
              <lb/>
            probabitur, quòd imago lineæ a b eſt curua.</s>
            <s xml:id="echoid-s14069" xml:space="preserve"> Quod eſt propoſitum.</s>
            <s xml:id="echoid-s14070" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div481" type="section" level="0" n="0">
          <figure number="173">
            <variables xml:id="echoid-variables163" xml:space="preserve">d a b e h z g</variables>
          </figure>
          <head xml:id="echoid-head431" xml:space="preserve" style="it">18. Si uiſ{us} ſit in ſuperficie incidentiæ, extra rectam lineam infinitam per centrum circuli
            <lb/>
          (qui eſt communis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi ſphæ-
            <lb/>
          riciconuexi) trãſeuntis: imago illi{us} lineæ uidebitur recta. 53 p 6.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s14071" xml:space="preserve">AMplius:</s>
            <s xml:id="echoid-s14072" xml:space="preserve"> ſi in ſuperficie, in qua ſunt linea uiſa, & cẽtrum ſphæ-
              <lb/>
            ræ, fuerit uiſus:</s>
            <s xml:id="echoid-s14073" xml:space="preserve"> (ſuperiora enim dicta ſunt, non exiſtente uiſu
              <lb/>
            in illa ſuperficie) linea uiſa recta, aut concurret cum circulo
              <lb/>
            communi illi ſuperficiei & ſpeculo:</s>
            <s xml:id="echoid-s14074" xml:space="preserve"> aut non concurret.</s>
            <s xml:id="echoid-s14075" xml:space="preserve"> Si concurrat:</s>
            <s xml:id="echoid-s14076" xml:space="preserve">
              <lb/>
            angulus illarum linearum [quem nimirum efficiunt diameter opti-
              <lb/>
            ca g d & data recta a b continuata per centrum g] cadet ſuper centrũ
              <lb/>
            ſpeculi:</s>
            <s xml:id="echoid-s14077" xml:space="preserve"> quæ quidem linea uidebitur recta.</s>
            <s xml:id="echoid-s14078" xml:space="preserve"> Imago enim cuiuslibet
              <lb/>
            puncti illius lineæ apparet in ipſa linea [per 6 n 5.</s>
            <s xml:id="echoid-s14079" xml:space="preserve">] Et ita imago il-
              <lb/>
            lius lineæ eſt recta.</s>
            <s xml:id="echoid-s14080" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div482" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head432" xml:space="preserve" style="it">19. Si uiſ{us} ſit in ſuperficie incidẽtiæ: imago lineæ rectæ, infini-
            <lb/>
          tæ peripheriam circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierum, re-
            <lb/>
          flexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) tangentis, & ad partem ui-
            <lb/>
          ſui oppoſitam obliquatæ, uidebitur punctum. 54 p 6.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s14081" xml:space="preserve">SI uerò linea ꝓpoſita declinata fuerit:</s>
            <s xml:id="echoid-s14082" xml:space="preserve"> aut erit declinatio ex par-
              <lb/>
            te uiſus:</s>
            <s xml:id="echoid-s14083" xml:space="preserve"> aut ex alia parte.</s>
            <s xml:id="echoid-s14084" xml:space="preserve"> Si ex alia parte:</s>
            <s xml:id="echoid-s14085" xml:space="preserve"> ſumatur punctum cir-
              <lb/>
            culi, à quo reflectatur aliquid uiſum:</s>
            <s xml:id="echoid-s14086" xml:space="preserve"> [per 39 n 5] & ſumatur li-
              <lb/>
            nea reflexionis aliqua.</s>
            <s xml:id="echoid-s14087" xml:space="preserve"> Aliqua linearum declinatarum cadet forſitan
              <lb/>
            ſuper hanc lineam reflexionis:</s>
            <s xml:id="echoid-s14088" xml:space="preserve"> quòd ſi fuerit:</s>
            <s xml:id="echoid-s14089" xml:space="preserve"> non uidebitur quidem hæc linea declinata, niſi ſecun-
              <lb/>
            dum unum punctum [ducta enim a g ſecante peripheriam circuli in puncto z:</s>
            <s xml:id="echoid-s14090" xml:space="preserve"> peripheria inter
              <lb/>
            punctum, à quo b reflectitur, & punctum z, continebit puncta reflexionis totius lineæ a b, ut pa-
              <lb/>
            tuit 16 n.</s>
            <s xml:id="echoid-s14091" xml:space="preserve">] Protracta igitur à centro uiſus ad centrum ſpeculi linea:</s>
            <s xml:id="echoid-s14092" xml:space="preserve"> ſumatur in arcu circuli citra
              <lb/>
            hanc lineam punctum, à quo reflectatur ad uiſum aliquod punctum lineæ declinatæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s14093" xml:space="preserve"> ſed illud
              <lb/>
            punctum reflectitur à puncto prius aſsignato, quod eſt terminus lineæ reflexionis, cum li-
              <lb/>
            nea declinata ſit ſupra lineam reflexionis.</s>
            <s xml:id="echoid-s14094" xml:space="preserve"> Et ita illud punctum lineæ declinatæ reflectitur ad
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>