Vitruvius, De architectura libri decem ad Caesarem Augustum, omnibus omnium editionibus longè emendatiores, collatis veteribus exemplis
page |< < (187) of 530 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div119" type="section" level="1" n="102">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s10325" xml:space="preserve">
              <pb o="187" file="209" n="209" rhead="DE ARCHITEC. LIB. V."/>
            tactuq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s10326" xml:space="preserve">feriens ſingulorum vaſorum caua, excitauerit auctam claritatem,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s10327" xml:space="preserve">concentu conuenientem ſibi conſonantiam. </s>
            <s xml:id="echoid-s10328" xml:space="preserve">Sin autem amplior erit
              <lb/>
            magnitudo theatri, tunc altitudo diuidatur in partes quatuor, vti tres ef-
              <lb/>
            ficiantur regiones cellarum tranſuerſe deſignatæ, vna harmoniæ, altera
              <lb/>
            chromatos, tertia diatoni. </s>
            <s xml:id="echoid-s10329" xml:space="preserve">Et ab imo quæ erit prima, ea ex harmonia col-
              <lb/>
            locetur ita, vti in minore theatro ſupra ſcriptum eſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s10330" xml:space="preserve">In mediana autem
              <lb/>
            parte prima, in extremis cornibus ad chromaticen hyperbolæon haben-
              <lb/>
            tia ſonitum ponantur: </s>
            <s xml:id="echoid-s10331" xml:space="preserve">in ſecundis ab his diateſſaron ad chromaticen die-
              <lb/>
            zeugmenon: </s>
            <s xml:id="echoid-s10332" xml:space="preserve">in tertiis diateſſaron ad chromaticen ſynemmenon, in quar-
              <lb/>
            tis diateſſaron ad chromaticen ſynemmenon, quintis diateſſaron ad chro
              <lb/>
            maticen hypaton, ſextis ad parameſen, quòd & </s>
            <s xml:id="echoid-s10333" xml:space="preserve">ad chromaticen hyperbo-
              <lb/>
            læon diapente, & </s>
            <s xml:id="echoid-s10334" xml:space="preserve">ad chromaticen meſon, diateſſaron habeant conſonan-
              <lb/>
            tiæ communitatem. </s>
            <s xml:id="echoid-s10335" xml:space="preserve">In medio nihil eſt collocandum, ideo quòd ſonituum
              <lb/>
            nulla alia qualitas in chromatico genere ſymphoniæ conſonantiam poteſt
              <lb/>
            habere. </s>
            <s xml:id="echoid-s10336" xml:space="preserve">In ſumma verò diuiſione, & </s>
            <s xml:id="echoid-s10337" xml:space="preserve">regione cellarum, in cornibus primis
              <lb/>
            ad diatonon hyperboleon, fabricata vaſa ſonitu ponantur, in ſecundis dia-
              <lb/>
            teſſaron ad diatonon diezeugmenon, tertiis diateſſaron ad diatonon ſy-
              <lb/>
            nemmenon, quartis diateſſaron ad diatonon meſon, quintis diateſſaron
              <lb/>
            ad diatonon hypaton, ſextis diateſſaron ad proſlambanomenon: </s>
            <s xml:id="echoid-s10338" xml:space="preserve">in me-
              <lb/>
            dio ad meſem, quòd ea, & </s>
            <s xml:id="echoid-s10339" xml:space="preserve">ad proslambanomenon diapaſon, & </s>
            <s xml:id="echoid-s10340" xml:space="preserve">diatonon
              <lb/>
            hypaton, diapente habet ſymphoniarum communitates. </s>
            <s xml:id="echoid-s10341" xml:space="preserve">Hæc autem ſi
              <lb/>
            quis voluerit ad perfectum facile perducere, animaduertat in extremo li-
              <lb/>
            bro diagramma muſica ratione deſignatum, quòd Ariſtoxenus magno
              <lb/>
            vigore & </s>
            <s xml:id="echoid-s10342" xml:space="preserve">induſtria, generatim diuiſis modulationibus conſtitutum reli-
              <lb/>
            quit: </s>
            <s xml:id="echoid-s10343" xml:space="preserve">de quo ſi quis ratiocinationibus his attenderit, & </s>
            <s xml:id="echoid-s10344" xml:space="preserve">ad naturam vo-
              <lb/>
            cis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s10345" xml:space="preserve">ad audientium delectationes, facilius valuerit theatrorum efficere
              <lb/>
            perfectiones. </s>
            <s xml:id="echoid-s10346" xml:space="preserve">Dicet aliquis forte multa theatra Romæ quotannis facta
              <lb/>
            eſſe, neque vllam rationem harum rerum in his fuiſſe: </s>
            <s xml:id="echoid-s10347" xml:space="preserve">ſed errauit in eo,
              <lb/>
            quòd omnia publica lignea theatra tabulationes habent complures, quas
              <lb/>
            neceſſe eſt ſonare. </s>
            <s xml:id="echoid-s10348" xml:space="preserve">Hoc verò licet animaduertere etiam à citharœdis, qui
              <lb/>
            ſuperiore tono, cum volunt canere, aduertunt ſe ad ſcenæ valuas, & </s>
            <s xml:id="echoid-s10349" xml:space="preserve">ita
              <lb/>
            recipiunt ab earum auxilio conſonantiam vocis. </s>
            <s xml:id="echoid-s10350" xml:space="preserve">Cum autem ex ſolidis
              <lb/>
            rebus theatra conſtituuntur, id eſt ex ſtructura cæmentorum, lapide, mar-
              <lb/>
            more, quæ ſonare non poſſunt, tunc ex his hac ratione ſunt explicanda.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s10351" xml:space="preserve">Sin autem quæritur, in quo theatro ea ſint facta, Romæ non poſſumus
              <lb/>
            oſtendere, ſed in Italiæ regionibus, & </s>
            <s xml:id="echoid-s10352" xml:space="preserve">in pluribus Græcorum ciuitatibus. </s>
            <s xml:id="echoid-s10353" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Etiamq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s10354" xml:space="preserve">autorem habemus L. </s>
            <s xml:id="echoid-s10355" xml:space="preserve">Mummium, qui diruto theatro Corin-
              <lb/>
            thiorum eius ænea Romam deportauit, & </s>
            <s xml:id="echoid-s10356" xml:space="preserve">de manubiis ad ædem Lunæ
              <lb/>
            dedicauit. </s>
            <s xml:id="echoid-s10357" xml:space="preserve">Multi etiam ſolertes Architecti, qui in oppidis non magnis
              <lb/>
            theatra conſtituerunt, propter inopiam, fictilibus doliis ita ſonantibus ele-
              <lb/>
            ctis, hac ratiocinatione compoſitis, perfecerunt vtiliſsimos effectus.</s>
            <s xml:id="echoid-s10358" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>