Clavius, Christoph
,
Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Figures
Content
Thumbnails
page
|<
<
(189)
of 677
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
it
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div659
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
170
">
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s12300
"
xml:space
="
preserve
">
<
pb
o
="
189
"
file
="
0209
"
n
="
209
"
rhead
="
LIBER SECVNDVS.
"/>
vt patet in linea ♈, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12301
"
xml:space
="
preserve
">in linea ♓, quando Sol in Ecliptica non multum abcſt à principio ♑. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12302
"
xml:space
="
preserve
">Vn-
<
lb
/>
de vt omnis occaſio errandi tollatur, deſcribenda erunt duo horologia ſignorũ aſcendentium, ita vt nullo
<
lb
/>
modo ſe mutuo interſecent ſignorum lineæ, veluti in duabus hic appoſitis figuris apparet. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12303
"
xml:space
="
preserve
">Quarum prior
<
lb
/>
indicat ſigna aſcendentia, quàmdiu Sol deſcendentem ſemicirculum Eclipticæ à ♋, per ♎, vſque ad ♑,
<
lb
/>
percurrit; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12304
"
xml:space
="
preserve
">voſterior verò, dum Sol in altero Eclipticæ ſemicir culo à ♑, per ♈, vſq; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12305
"
xml:space
="
preserve
">ad ♋, qui aſcendens
<
lb
/>
dicitur, verſatur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12306
"
xml:space
="
preserve
">Ita enim fiet, vt vmbra gnomonis cadente in lineam alicuius ſigni illius figuræ, quæ illi
<
lb
/>
Eclipticæ ſemicirculo accommodatur, in quo Sol exiſtit, illud tunc ſignum neceſſari
<
unsure
/>
o oriatur ſine vlla ex-
<
lb
/>
ceptione; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12307
"
xml:space
="
preserve
">dummodo obſeruatio ſiat eo anni tempore, quo Sol dictum Fclipticæ ſemicir culum percurrit.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12308
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s12309
"
xml:space
="
preserve
">VT autem in huiuſmodi figuris lineæ aſcendentium ſignorum ſe non interſecent, curandum erit, ne vl
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0209-01
"
xlink:href
="
note-0209-01a
"
xml:space
="
preserve
">Quomodo due
<
unsure
/>
<
lb
/>
horologia ſigno
<
lb
/>
rum aſcenden-
<
lb
/>
tium deſcriban
<
lb
/>
tur, in quibus li
<
lb
/>
neæ ſignorum
<
lb
/>
ſe non interſe-
<
lb
/>
cent, & quorum
<
lb
/>
unum vni me-
<
lb
/>
dietati anni, &
<
lb
/>
alterum alteri
<
lb
/>
medietati acco
<
unsure
/>
<
lb
/>
modetur.</
note
>
la linearum tropicos tangentium integra deſcribatur, ſed vna tantum portio vſque ad tropicum ex vna
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0209-02
"
xlink:href
="
note-0209-02a
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
parte in prima figura, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12310
"
xml:space
="
preserve
">altera portio ex alia parte ad eundem vſq; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12311
"
xml:space
="
preserve
">tropicum ducatur in ſecunda figu-
<
lb
/>
ra, vt in figuris dictis cernitur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12312
"
xml:space
="
preserve
">Non erit porrò magni negotij dijudicare, vtra figur arum ad eam anni par
<
lb
/>
tem pertineat, in qua Sol à ♋, per ♎, ad ♑, mouetur, vel ad reliquam, in qua Sol à ♑, per ♈, ad ♋,
<
lb
/>
vſq; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12313
"
xml:space
="
preserve
">aſcendit, ſi diligenter attendatur, quęnam ſigna oriri poſſint, dum Sol in hac, vel illa parte Eclipti-
<
lb
/>
cæ verſatur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12314
"
xml:space
="
preserve
">Nam quoniam v.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12315
"
xml:space
="
preserve
">g. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12316
"
xml:space
="
preserve
">dum Sol in principio ♎, exiſtit, oriuntur inter diu hæc ſigna. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12317
"
xml:space
="
preserve
">♎, ♏, ♐,
<
lb
/>
♑, ♒, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12318
"
xml:space
="
preserve
">♓, quorum lineæ æquinoctialem lineam in priori figura eodem or dine ſecant, pertinebit pro-
<
lb
/>
pterea prior figura ad eam anni partem, quæ ſemicirculo Eclipticę deſcendenti reſpondet, in qua nimirũ
<
lb
/>
ſignum ♎, continetur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12319
"
xml:space
="
preserve
">Figura autem poſterior ad alter am partem anni pertinebit, in qua ſignum ♈, in-
<
lb
/>
cluditur; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12320
"
xml:space
="
preserve
">quoniam Sole in principio ♈, exiſtente oriuntur hęc ſex ſigna. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12321
"
xml:space
="
preserve
">♈, ♉, ♊, ♋, ♌, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12322
"
xml:space
="
preserve
">♍, quo-
<
lb
/>
rum lineæ eodem ordine poſterioris figuræ lineam ęquinoctialem interſecant. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12323
"
xml:space
="
preserve
">Idem quoq; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12324
"
xml:space
="
preserve
">cognoſcemus,
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0209-03
"
xlink:href
="
note-0209-03a
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
Sole exiſtente in quouis alio ſigno. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12325
"
xml:space
="
preserve
">Quoniam enim Sole exiſtente v.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12326
"
xml:space
="
preserve
">g. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12327
"
xml:space
="
preserve
">in principio ♌, interdiu aſcendunt
<
lb
/>
hęc ſigna. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12328
"
xml:space
="
preserve
">♌, ♍, ♎, ♏, ♐, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12329
"
xml:space
="
preserve
">♑, percurrit{q́ue} vmbra ſtyli ſpatium inter tropicum ♋, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12330
"
xml:space
="
preserve
">lineam ęqui-
<
lb
/>
noctialem: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12331
"
xml:space
="
preserve
">Video autem, omnia hęc ſigna non contineri in poſteriori figura ſupra ęquinoctialem lineam,
<
lb
/>
hoc eſt, inter tropicum ♋, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12332
"
xml:space
="
preserve
">lineam ęquinoctialem, ſed in priori, concludo idcirco, priorem figuram con-
<
lb
/>
uenire illi parti anni, in qua ſignum ♌, reperitur, nempe dum Sol à ♋, ad ♑, deſcendit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12333
"
xml:space
="
preserve
">Idem intelliges,
<
lb
/>
Sole in principio ♐, commorante. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12334
"
xml:space
="
preserve
">Tunc enim hęc ſex ſigna oriuntur, ♐, ♑, ♒, ♓, ♈, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12335
"
xml:space
="
preserve
">♉, quę omnia in
<
lb
/>
priori figura infra ęquinoctialem lineam continentur, nempe inter tropicum ♑, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12336
"
xml:space
="
preserve
">lineam ęquinoctialẽ,
<
lb
/>
vbi vmbra gnomonis tunc verſatur; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12337
"
xml:space
="
preserve
">atq; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12338
"
xml:space
="
preserve
">ita de cęteris iudic andum erit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12339
"
xml:space
="
preserve
">Hęc omnia in ſequentium etiam
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0209-04
"
xlink:href
="
note-0209-04a
"
xml:space
="
preserve
">In horologiis
<
unsure
/>
@
<
lb
/>
quæ horizonta-
<
lb
/>
lia nõ ſunt, de-
<
lb
/>
ſcribendæ ſ
<
unsure
/>
unt
<
lb
/>
quatuor figuræ
<
lb
/>
ſignorum aſce@
<
lb
/>
dentiu@@.</
note
>
horologiorum aſcendentibus ſignis intelligenda ſunt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12340
"
xml:space
="
preserve
">In ſingulis enim quatuor figurę deſcribi poſſunt, duę
<
lb
/>
pro vna facie plani horologij, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12341
"
xml:space
="
preserve
">pro oppoſita facie alię duę. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12342
"
xml:space
="
preserve
">Quę res non admodum difficilis erit, ſi ea,
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0209-05
"
xlink:href
="
note-0209-05a
"
xml:space
="
preserve
">30</
note
>
quę proximè à nobis dicta ſunt, rectè per cipiantur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12343
"
xml:space
="
preserve
">Nos breuitatis cauſa in ſequentibus vbiq; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12344
"
xml:space
="
preserve
">vnicam f
<
unsure
/>
i-
<
lb
/>
guram depingemus continentem omnia ſigna aſcendentia, vt ea diſtrabi poſſit in quatuor particulares, vt
<
lb
/>
docuimus, ſi vſus ita poſtulauerit.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12345
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s12346
"
xml:space
="
preserve
">IAM verò quoniam ad deſcriptionem ſignorũ aſcendentium, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12347
"
xml:space
="
preserve
">ad cęli mediationes perueſtigandas,
<
lb
/>
neceſſarię ſunt aſcenſiones rectę, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12348
"
xml:space
="
preserve
">obliquę, quarum tabulas non omnes in promptu habent, operę pretiũ
<
lb
/>
me facturum arbitror, ſi breuiter hoc loco ostendam, qua ratione tam recta, quàm obliqua aſcenſio cuiuſ-
<
lb
/>
libet puncti Eclipticę ex ſinuum doctrina eruenda ſit. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12349
"
xml:space
="
preserve
">Plura enim hac de re alio in lo co demonſtrata
<
lb
/>
ſunt à nobis.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12350
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s12351
"
xml:space
="
preserve
">SIT igitur Horizon rectus, vel Meridianus, vel quiuis alius circulus maximus A B C D, per polos
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0209-06
"
xlink:href
="
note-0209-06a
"
xml:space
="
preserve
">A ſcenfio rect@
<
lb
/>
cuiuſuis puncti
<
lb
/>
Eclipticæ quo-
<
lb
/>
modo inquir@@
<
lb
/>
da
<
unsure
/>
.</
note
>
mundi A, C, ductus; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12352
"
xml:space
="
preserve
">Aequator B G D; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12353
"
xml:space
="
preserve
">Ecliptica E G F; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12354
"
xml:space
="
preserve
">punctum G, principium ♈, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12355
"
xml:space
="
preserve
">arcus Eclipti-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0209-07
"
xlink:href
="
note-0209-07a
"
xml:space
="
preserve
">40</
note
>
cę G E, quadrante minor, ita vt eius aſcenſio recta, hoc eſt, in ſphęra recta, ſit arcus Aequatoris G B.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12356
"
xml:space
="
preserve
">
<
figure
xlink:label
="
fig-0209-01
"
xlink:href
="
fig-0209-01a
"
number
="
148
">
<
image
file
="
0209-01
"
xlink:href
="
http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0209-01
"/>
</
figure
>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0209-08
"
xlink:href
="
note-0209-08a
"
xml:space
="
preserve
">50</
note
>
Quoniam in ſphęrico triangulo E B G, angulus B, rectus eſt, erit per propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12357
"
xml:space
="
preserve
">19. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12358
"
xml:space
="
preserve
">lib. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12359
"
xml:space
="
preserve
">4. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12360
"
xml:space
="
preserve
">Ioan. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12361
"
xml:space
="
preserve
">Regiom. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12362
"
xml:space
="
preserve
">de
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0209-09
"
xlink:href
="
note-0209-09a
"
xml:space
="
preserve
">Quando arc@@
<
lb
/>
Eclipticæ qua-
<
lb
/>
drante mino@
<
lb
/>
e
<
unsure
/>
ſt.</
note
>
triangulis, vel per propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12363
"
xml:space
="
preserve
">15. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12364
"
xml:space
="
preserve
">lib. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12365
"
xml:space
="
preserve
">1. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12366
"
xml:space
="
preserve
">Gebri, vel per propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12367
"
xml:space
="
preserve
">43. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12368
"
xml:space
="
preserve
">noſtrorum triangulorum ſphæricorum, vt
<
lb
/>
ſinus com@lementi arcus Eclipticæ E G, qui notus ponitur, quippe cum eius aſcenſio recta quæratur, ad ſi-
<
lb
/>
num complementi arcus B E, declinationis puncti E, propoſiti, ita ſinus complementi arcus B G, aſcen-
<
lb
/>
ſionis rectæ quæſitę ad ſinum totum: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s12369
"
xml:space
="
preserve
">Et conuertendo, vt ſinus complementi arcus B E, declinationis </
s
>
</
p
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>