Clavius, Christoph, Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur
page |< < (189) of 677 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="it" type="free">
        <div xml:id="echoid-div659" type="section" level="1" n="170">
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s12300" xml:space="preserve">
              <pb o="189" file="0209" n="209" rhead="LIBER SECVNDVS."/>
            vt patet in linea ♈, & </s>
            <s xml:id="echoid-s12301" xml:space="preserve">in linea ♓, quando Sol in Ecliptica non multum abcſt à principio ♑. </s>
            <s xml:id="echoid-s12302" xml:space="preserve">Vn-
              <lb/>
            de vt omnis occaſio errandi tollatur, deſcribenda erunt duo horologia ſignorũ aſcendentium, ita vt nullo
              <lb/>
            modo ſe mutuo interſecent ſignorum lineæ, veluti in duabus hic appoſitis figuris apparet. </s>
            <s xml:id="echoid-s12303" xml:space="preserve">Quarum prior
              <lb/>
            indicat ſigna aſcendentia, quàmdiu Sol deſcendentem ſemicirculum Eclipticæ à ♋, per ♎, vſque ad ♑,
              <lb/>
            percurrit; </s>
            <s xml:id="echoid-s12304" xml:space="preserve">voſterior verò, dum Sol in altero Eclipticæ ſemicir culo à ♑, per ♈, vſq; </s>
            <s xml:id="echoid-s12305" xml:space="preserve">ad ♋, qui aſcendens
              <lb/>
            dicitur, verſatur. </s>
            <s xml:id="echoid-s12306" xml:space="preserve">Ita enim fiet, vt vmbra gnomonis cadente in lineam alicuius ſigni illius figuræ, quæ illi
              <lb/>
            Eclipticæ ſemicirculo accommodatur, in quo Sol exiſtit, illud tunc ſignum neceſſari
              <unsure/>
            o oriatur ſine vlla ex-
              <lb/>
            ceptione; </s>
            <s xml:id="echoid-s12307" xml:space="preserve">dummodo obſeruatio ſiat eo anni tempore, quo Sol dictum Fclipticæ ſemicir culum percurrit.</s>
            <s xml:id="echoid-s12308" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s12309" xml:space="preserve">VT autem in huiuſmodi figuris lineæ aſcendentium ſignorum ſe non interſecent, curandum erit, ne vl
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0209-01" xlink:href="note-0209-01a" xml:space="preserve">Quomodo due
                <unsure/>
                <lb/>
              horologia ſigno
                <lb/>
              rum aſcenden-
                <lb/>
              tium deſcriban
                <lb/>
              tur, in quibus li
                <lb/>
              neæ ſignorum
                <lb/>
              ſe non interſe-
                <lb/>
              cent, & quorum
                <lb/>
              unum vni me-
                <lb/>
              dietati anni, &
                <lb/>
              alterum alteri
                <lb/>
              medietati acco
                <unsure/>
                <lb/>
              modetur.</note>
            la linearum tropicos tangentium integra deſcribatur, ſed vna tantum portio vſque ad tropicum ex vna
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0209-02" xlink:href="note-0209-02a" xml:space="preserve">10</note>
            parte in prima figura, & </s>
            <s xml:id="echoid-s12310" xml:space="preserve">altera portio ex alia parte ad eundem vſq; </s>
            <s xml:id="echoid-s12311" xml:space="preserve">tropicum ducatur in ſecunda figu-
              <lb/>
            ra, vt in figuris dictis cernitur. </s>
            <s xml:id="echoid-s12312" xml:space="preserve">Non erit porrò magni negotij dijudicare, vtra figur arum ad eam anni par
              <lb/>
            tem pertineat, in qua Sol à ♋, per ♎, ad ♑, mouetur, vel ad reliquam, in qua Sol à ♑, per ♈, ad ♋,
              <lb/>
            vſq; </s>
            <s xml:id="echoid-s12313" xml:space="preserve">aſcendit, ſi diligenter attendatur, quęnam ſigna oriri poſſint, dum Sol in hac, vel illa parte Eclipti-
              <lb/>
            cæ verſatur. </s>
            <s xml:id="echoid-s12314" xml:space="preserve">Nam quoniam v.</s>
            <s xml:id="echoid-s12315" xml:space="preserve">g. </s>
            <s xml:id="echoid-s12316" xml:space="preserve">dum Sol in principio ♎, exiſtit, oriuntur inter diu hæc ſigna. </s>
            <s xml:id="echoid-s12317" xml:space="preserve">♎, ♏, ♐,
              <lb/>
            ♑, ♒, & </s>
            <s xml:id="echoid-s12318" xml:space="preserve">♓, quorum lineæ æquinoctialem lineam in priori figura eodem or dine ſecant, pertinebit pro-
              <lb/>
            pterea prior figura ad eam anni partem, quæ ſemicirculo Eclipticę deſcendenti reſpondet, in qua nimirũ
              <lb/>
            ſignum ♎, continetur. </s>
            <s xml:id="echoid-s12319" xml:space="preserve">Figura autem poſterior ad alter am partem anni pertinebit, in qua ſignum ♈, in-
              <lb/>
            cluditur; </s>
            <s xml:id="echoid-s12320" xml:space="preserve">quoniam Sole in principio ♈, exiſtente oriuntur hęc ſex ſigna. </s>
            <s xml:id="echoid-s12321" xml:space="preserve">♈, ♉, ♊, ♋, ♌, & </s>
            <s xml:id="echoid-s12322" xml:space="preserve">♍, quo-
              <lb/>
            rum lineæ eodem ordine poſterioris figuræ lineam ęquinoctialem interſecant. </s>
            <s xml:id="echoid-s12323" xml:space="preserve">Idem quoq; </s>
            <s xml:id="echoid-s12324" xml:space="preserve">cognoſcemus,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0209-03" xlink:href="note-0209-03a" xml:space="preserve">20</note>
            Sole exiſtente in quouis alio ſigno. </s>
            <s xml:id="echoid-s12325" xml:space="preserve">Quoniam enim Sole exiſtente v.</s>
            <s xml:id="echoid-s12326" xml:space="preserve">g. </s>
            <s xml:id="echoid-s12327" xml:space="preserve">in principio ♌, interdiu aſcendunt
              <lb/>
            hęc ſigna. </s>
            <s xml:id="echoid-s12328" xml:space="preserve">♌, ♍, ♎, ♏, ♐, & </s>
            <s xml:id="echoid-s12329" xml:space="preserve">♑, percurrit{q́ue} vmbra ſtyli ſpatium inter tropicum ♋, & </s>
            <s xml:id="echoid-s12330" xml:space="preserve">lineam ęqui-
              <lb/>
            noctialem: </s>
            <s xml:id="echoid-s12331" xml:space="preserve">Video autem, omnia hęc ſigna non contineri in poſteriori figura ſupra ęquinoctialem lineam,
              <lb/>
            hoc eſt, inter tropicum ♋, & </s>
            <s xml:id="echoid-s12332" xml:space="preserve">lineam ęquinoctialem, ſed in priori, concludo idcirco, priorem figuram con-
              <lb/>
            uenire illi parti anni, in qua ſignum ♌, reperitur, nempe dum Sol à ♋, ad ♑, deſcendit. </s>
            <s xml:id="echoid-s12333" xml:space="preserve">Idem intelliges,
              <lb/>
            Sole in principio ♐, commorante. </s>
            <s xml:id="echoid-s12334" xml:space="preserve">Tunc enim hęc ſex ſigna oriuntur, ♐, ♑, ♒, ♓, ♈, & </s>
            <s xml:id="echoid-s12335" xml:space="preserve">♉, quę omnia in
              <lb/>
            priori figura infra ęquinoctialem lineam continentur, nempe inter tropicum ♑, & </s>
            <s xml:id="echoid-s12336" xml:space="preserve">lineam ęquinoctialẽ,
              <lb/>
            vbi vmbra gnomonis tunc verſatur; </s>
            <s xml:id="echoid-s12337" xml:space="preserve">atq; </s>
            <s xml:id="echoid-s12338" xml:space="preserve">ita de cęteris iudic andum erit. </s>
            <s xml:id="echoid-s12339" xml:space="preserve">Hęc omnia in ſequentium etiam
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0209-04" xlink:href="note-0209-04a" xml:space="preserve">In horologiis
                <unsure/>
              @
                <lb/>
              quæ horizonta-
                <lb/>
              lia nõ ſunt, de-
                <lb/>
              ſcribendæ ſ
                <unsure/>
              unt
                <lb/>
              quatuor figuræ
                <lb/>
              ſignorum aſce@
                <lb/>
              dentiu@@.</note>
            horologiorum aſcendentibus ſignis intelligenda ſunt. </s>
            <s xml:id="echoid-s12340" xml:space="preserve">In ſingulis enim quatuor figurę deſcribi poſſunt, duę
              <lb/>
            pro vna facie plani horologij, & </s>
            <s xml:id="echoid-s12341" xml:space="preserve">pro oppoſita facie alię duę. </s>
            <s xml:id="echoid-s12342" xml:space="preserve">Quę res non admodum difficilis erit, ſi ea,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0209-05" xlink:href="note-0209-05a" xml:space="preserve">30</note>
            quę proximè à nobis dicta ſunt, rectè per cipiantur. </s>
            <s xml:id="echoid-s12343" xml:space="preserve">Nos breuitatis cauſa in ſequentibus vbiq; </s>
            <s xml:id="echoid-s12344" xml:space="preserve">vnicam f
              <unsure/>
            i-
              <lb/>
            guram depingemus continentem omnia ſigna aſcendentia, vt ea diſtrabi poſſit in quatuor particulares, vt
              <lb/>
            docuimus, ſi vſus ita poſtulauerit.</s>
            <s xml:id="echoid-s12345" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s12346" xml:space="preserve">IAM verò quoniam ad deſcriptionem ſignorũ aſcendentium, & </s>
            <s xml:id="echoid-s12347" xml:space="preserve">ad cęli mediationes perueſtigandas,
              <lb/>
            neceſſarię ſunt aſcenſiones rectę, & </s>
            <s xml:id="echoid-s12348" xml:space="preserve">obliquę, quarum tabulas non omnes in promptu habent, operę pretiũ
              <lb/>
            me facturum arbitror, ſi breuiter hoc loco ostendam, qua ratione tam recta, quàm obliqua aſcenſio cuiuſ-
              <lb/>
            libet puncti Eclipticę ex ſinuum doctrina eruenda ſit. </s>
            <s xml:id="echoid-s12349" xml:space="preserve">Plura enim hac de re alio in lo co demonſtrata
              <lb/>
            ſunt à nobis.</s>
            <s xml:id="echoid-s12350" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s12351" xml:space="preserve">SIT igitur Horizon rectus, vel Meridianus, vel quiuis alius circulus maximus A B C D, per polos
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0209-06" xlink:href="note-0209-06a" xml:space="preserve">A ſcenfio rect@
                <lb/>
              cuiuſuis puncti
                <lb/>
              Eclipticæ quo-
                <lb/>
              modo inquir@@
                <lb/>
              da
                <unsure/>
              .</note>
            mundi A, C, ductus; </s>
            <s xml:id="echoid-s12352" xml:space="preserve">Aequator B G D; </s>
            <s xml:id="echoid-s12353" xml:space="preserve">Ecliptica E G F; </s>
            <s xml:id="echoid-s12354" xml:space="preserve">punctum G, principium ♈, & </s>
            <s xml:id="echoid-s12355" xml:space="preserve">arcus Eclipti-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0209-07" xlink:href="note-0209-07a" xml:space="preserve">40</note>
            cę G E, quadrante minor, ita vt eius aſcenſio recta, hoc eſt, in ſphęra recta, ſit arcus Aequatoris G B.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s12356" xml:space="preserve">
              <figure xlink:label="fig-0209-01" xlink:href="fig-0209-01a" number="148">
                <image file="0209-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0209-01"/>
              </figure>
              <note position="left" xlink:label="note-0209-08" xlink:href="note-0209-08a" xml:space="preserve">50</note>
            Quoniam in ſphęrico triangulo E B G, angulus B, rectus eſt, erit per propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s12357" xml:space="preserve">19. </s>
            <s xml:id="echoid-s12358" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s12359" xml:space="preserve">4. </s>
            <s xml:id="echoid-s12360" xml:space="preserve">Ioan. </s>
            <s xml:id="echoid-s12361" xml:space="preserve">Regiom. </s>
            <s xml:id="echoid-s12362" xml:space="preserve">de
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0209-09" xlink:href="note-0209-09a" xml:space="preserve">Quando arc@@
                <lb/>
              Eclipticæ qua-
                <lb/>
              drante mino@
                <lb/>
              e
                <unsure/>
              ſt.</note>
            triangulis, vel per propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s12363" xml:space="preserve">15. </s>
            <s xml:id="echoid-s12364" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s12365" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s12366" xml:space="preserve">Gebri, vel per propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s12367" xml:space="preserve">43. </s>
            <s xml:id="echoid-s12368" xml:space="preserve">noſtrorum triangulorum ſphæricorum, vt
              <lb/>
            ſinus com@lementi arcus Eclipticæ E G, qui notus ponitur, quippe cum eius aſcenſio recta quæratur, ad ſi-
              <lb/>
            num complementi arcus B E, declinationis puncti E, propoſiti, ita ſinus complementi arcus B G, aſcen-
              <lb/>
            ſionis rectæ quæſitę ad ſinum totum: </s>
            <s xml:id="echoid-s12369" xml:space="preserve">Et conuertendo, vt ſinus complementi arcus B E, declinationis </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>