Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[211.] 11. Radi{us} ſpeculo perpendicularis, reflectitur in ſeipſum. 11.12 p 5.
[212.] 12. In ſpeculis, conuexis, cauis: ſphærico, conico cylindraceo, anguli incidentiæ & reflexio-nis æquantur. 12.13.14.15.16.17.20 p 5.
[213.] 13. Superficies reflexionis eſt perpendicularis plano ſpeculum in reflexionis puncto tan-genti. 25 p 5.
[214.] 14. Inter uiſibile & ſpeculũ innumer abiles pyramides fiũt alternis baſib. & uerticib{us}. 22 p 5.
[215.] 15. Lux à ſuperficie polita longinquiore reflexa, trifariam debilitatur.
[216.] 16. Lux & color reflectuntur per line{as} phyſic{as}, latitudine quadam prędit{as}. 3 p 2.6 p 5.
[217.] 17. Reflexio lucis & coloris à ſuperficie aſper a facta, plerun fugit uiſum. 1 p 5.
[218.] 18. Radij incidentiæ & reflexionis, ſit{us} ſimilitudine conueniunt. Ita anguli incidentiæ & reflexionis æquantur. 20 p 5.
[219.] 19. Colorem luci permiſtum reflecti, reflexionis organo ostenditur. 3 p 5.
[220.] QVOÒD COMPREHENSIO FORMARVM È CORPORIBVS politis fiat reflexione. Cap. 1111. 20. Falſa eſt utra opinio: & radios à uiſu ad ſpeculum miſſos, inde́ ad uiſibile reflexos, ima ginem percipere: & imaginẽ in ſpeculo iam antè impreſſam inde ad uiſum manare. 23. 24 p 5.
[221.] DE MODO COMPREHENSIONIS FORMARVM È COR-poribus politis. Cap. V. 21. Imago uiſibilis percipitur è reflexione formæ uiſibilis à ſpeculo ad uiſum facta. 24 p 5.
[222.] 22. Si uiſibile & ſpeculum figuræ ſit{us}́ ſimilitudine conueniant: uera & distincta imago uidetur. 35 p 5.
[223.] 23. Superficies reflexionis quatuor habet puncta: uiſibilis: reflexionis: uiſ{us}: & terminũ per-pendicularis ductæ à puncto reflexionis ſuper planum in eodem puncto ſpeculum tangens. Ita perpendicularis hæc cõmunis eſt omnib{us} reflexionis ſuperficieb{us}. 27 p 5.6 p 6.24 p 7.3 p 8.3 p 9.
[224.] 24. Si uiſ{us} ſit extra ſuperficiem ſpeculi ſphærici conuexi, uelipſi continuam: communis ſe-ctio baſis pyramidis opticæ & ſuperficiei ſpeculi, erit peripheria minimi in ſphæra circuli. 3 p 6.
[225.] 25. Si duarum rectarum linearum à uiſu, alter a ſpeculum ſphæricum conuexum tangat, re-liqua per centrum ſecet: tangens circa ſecantem fixam cõuerſa, definiet ſegmentum ſuperficiei ſpeculι: à cui{us} puncto quolibet poteſt ad uiſum fieri reflexio. Et centra uiſ{us} & ſpeculi, puncta reflexionis & uiſibilis ſunt in reflexionis ſuperficie. 2.5.6 p 6.
[226.] 26. Siduo plana à cẽtro uiſiis, ducãtur ք later a cõſpicuam ſpeculi cylindracei cõuexi ſuperficiẽ terminãtia: tangẽt ſpeculũ: & facient in uiſu cõmunem ſectionẽ par allelã axiſpeculi. 2.3 p 7.
[227.] 27. Si linea recta à cẽtro uiſ{us}, ducta ad punctũ cõſpicuæ ſuper-ficiei ſpeculi cylindr acei cõuexi, cõtinuetur: ſecabit ſpeculũ. 4.5 p 7.
[228.] 28. In ſpeculo cylindraceo conuexo, à quolibet conſpicuæ ſuperficiei puncto poteſt ad uiſum reflexio fieri. 25 p 7.
[229.] 29. Si uiſ{us} ſit extra ſuperficiem ſpeculi cylindr acei conuexi, in plano uiſibilis per axem du-cto: cõm unis ſectio ſuperficier um reflexionis & ſpeculi, erit lat{us} cylindri: & unicum tantùm eſt in eadem conſpicua ſuperficie planum, à quo ad eundem uiſum reflexio fieri poteſt. 7.16 p 7.
[230.] 30. Si uiſ{us} ſit extrá ſuperficiem ſpeculi cylindracei cõuexi, in planò uiſibilis ad axem recto: communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi, erit circul{us}: & unic{us} tantùm eſt in ea-dem conſpicuà ſuperficie, à quo ad uiſum reflexio fieri poteſt. 9.17 p 7.
[231.] 31. Si uiſ{us} ſit extra ſuperficiem ſpeculi cylindracei conuexi, in plano uiſibilis ad axem obli-quo: communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi erit ellipſis: & plures in eadem conſpi-cua ſuperficie eſſe poſſunt, à quib{us} ad eundem uiſum reflexio fiat. 10. 18 p 7.
[232.] 32. Si communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi cylindr acei conuexi, fuerit lat{us} cylindri, uel cιrcul{us}: reflexio à quocun communis ſectionis puncto facta, in eadem ſuperficie ſemper fiet. 19. 20 p 7.
[233.] 33. Ab uno cõmunis ſectionis ſuperficierum reflexionis & ſpeculi cylindr acei conuexi pun-cto, unum uiſibilis punctum ad unum uiſum in eadem ſuperficie reflectitur. 22 p 7.
[234.] 34. Si rect a line à reflexionis puncto, ſit perpendicularis ſpeculo cylindraceo conuexo: in-t{us} continuata, tranſibit per centrum circuli baſib{us} par alleli: & contrà. 21 p 7.
[235.] 35. Si à uiſu extra ſpeculi conici conuexirecti ſuperficiem, uel ipſi continuam ſito, recta li-nea cum uertice axis acutum angulũ faciat: duo plana educta per rect{as} à uiſu, ſpeculum tan-gentes & conica latera, per tact{us} puncta tranſeuntia, tangent ſpeculum, & cõſpicuam ſuper-ficiem dimidiat a minorem, à qua ad uiſum reflexio fiat, terminabunt. 1. 2 p 7.
[236.] 36. Si à uiſu recta linea, ſit perpendicularis uertici axis ſpecu- li conici cõuexi recti: duo plana educta per rect{as} ſpeculum in ter- minis diametricirculi, ad baſim paralleli tangentes, & later a co- nica per tact{us} puncta tranſeuntia: tangent ſpeculum: & dimi- diatam ſuperficiem conſpicuam, à qua ad uiſum reflexio fiat, ter- minabunt. 89 p 4.
[237.] 37. Si recta linea à centro uiſ{us}, cum uertice ſpeculi conici conuexi recti angulum obtuſum faciens, continuata concurr at extra ſpeculum, cum diametro circuli ad baſim par alleli conti-nuata: duo plana educta per rect{as} à concurſu ſpeculum in dicto circulo tangentes, & later a conica per tact{us} puncta tranſeuntia, tangent ſpeculum: & ſuperficiem conſpicuam dimidiata maiorem, à qua ad uiſum reflexio fiat: terminabunt. 90 p 4.
[238.] 38. Sirecta linea à uiſu per uerticem ſpeculi conici conuexi recti, continuetur cum conico latere: tota ſuperficies, præter dictum lat{us}, uidebitur. 91 p 4.
[239.] 39. Si recta linea à uiſu in uerticem ſpeculi conici conuexi recti, continuetur cum axe: tota ſuperficies conica uidebitur. 92 p 4.
[240.] 40. Si communis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi conici conuexi fuerit lat{us} coni-cum: à quolιbet conſpicuæ ſuperficiei puncto ad uiſum reflexio fieri poteſt. 31 p 7.
< >
page |< < (209) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div498" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s14579" xml:space="preserve">
              <pb o="209" file="0215" n="215" rhead="OPTICAE LIBER VI."/>
            [per 18 p 1] angulus m z d maior angulo m d z.</s>
            <s xml:id="echoid-s14580" xml:space="preserve"> Igitur d z l maior duobus angulis z d e, z e d.</s>
            <s xml:id="echoid-s14581" xml:space="preserve">
              <lb/>
            [conſtat enim è duobus angulis m z l & m z d,
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0215-01" xlink:href="fig-0215-01a" number="184">
                <variables xml:id="echoid-variables174" xml:space="preserve">e c s ſ o f i g m b k z d t q p h y n r u a x</variables>
              </figure>
            quorum ille angulo z e d, hic angulo z d e maior
              <lb/>
            eſt concluſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s14582" xml:space="preserve">] Sed angulus d z l ęqualis eſt an-
              <lb/>
            gulo n z c [per 15 p 1] & angulus e z c ęqualis
              <lb/>
            duobus angulis z d e, z e d [per 32 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s14583" xml:space="preserve">] Quare an
              <lb/>
            gulus n z c maior eſt angulo e z c:</s>
            <s xml:id="echoid-s14584" xml:space="preserve"> ſecetur ad ę-
              <lb/>
            qualitatem per lineam f z:</s>
            <s xml:id="echoid-s14585" xml:space="preserve"> quę quidem concur-
              <lb/>
            ret cum linea n q:</s>
            <s xml:id="echoid-s14586" xml:space="preserve"> [per lemma Procli ad 29 p 1:</s>
            <s xml:id="echoid-s14587" xml:space="preserve">
              <lb/>
            quia n q, c d ſunt parallelę per fabricationem.</s>
            <s xml:id="echoid-s14588" xml:space="preserve">]
              <lb/>
            Concurrat ſuper punctum f.</s>
            <s xml:id="echoid-s14589" xml:space="preserve"> Cum ergo angulus
              <lb/>
            f z c ſit ęqualis angulo c z e:</s>
            <s xml:id="echoid-s14590" xml:space="preserve"> reflectetur f ad e à
              <lb/>
            puncto z.</s>
            <s xml:id="echoid-s14591" xml:space="preserve"> [per 12 n 4] q uerò reflectetur ad e à
              <lb/>
            puncto lineę longitudinis, quę tranſit per z à pũ
              <lb/>
            cto, quod eſt ultra z.</s>
            <s xml:id="echoid-s14592" xml:space="preserve"> Si enim à puncto citra z, id
              <lb/>
            eſt propinquiore e:</s>
            <s xml:id="echoid-s14593" xml:space="preserve"> linea ducta à puncto q ad
              <lb/>
            punctum illud reflexionis, ſecabit lineam f z:</s>
            <s xml:id="echoid-s14594" xml:space="preserve"> &
              <lb/>
            ita punctum ſectionis reflectetur ad e à duobus
              <lb/>
            punctis:</s>
            <s xml:id="echoid-s14595" xml:space="preserve"> quod eſt impoſsibile [& contra 46 n 5.</s>
            <s xml:id="echoid-s14596" xml:space="preserve">]
              <lb/>
            Sumatur ergo ultra punctum z pũctum k, à quo
              <lb/>
            reflectatur q ad e:</s>
            <s xml:id="echoid-s14597" xml:space="preserve"> & ducatur linea e k, donec cõ
              <lb/>
            currat cum linea n q, in puncto p [concurret au-
              <lb/>
            tem per lemma Procli ad 29 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s14598" xml:space="preserve">] Erit p imago
              <lb/>
            q [per 4 n 5.</s>
            <s xml:id="echoid-s14599" xml:space="preserve">] Sed h reflectitur ad e à puncto
              <lb/>
            ſectionis columnę [ſunt enim h & e in diuerſis
              <lb/>
            planis.</s>
            <s xml:id="echoid-s14600" xml:space="preserve">] Si ergo à puncto h ducatur perpen-
              <lb/>
            dicularis ſuper lineam, cõtingentem ſectionem
              <lb/>
            in aliquo puncto:</s>
            <s xml:id="echoid-s14601" xml:space="preserve"> perpendicularis illa concur-
              <lb/>
            ret cum perpendiculari c z d ſub axe [per 24 n.</s>
            <s xml:id="echoid-s14602" xml:space="preserve">]
              <lb/>
            Concurrat in puncto u.</s>
            <s xml:id="echoid-s14603" xml:space="preserve"> Similiter à puncto l eſt
              <lb/>
            ducere unam perpendicularem ſuper ſectio-
              <lb/>
            nem, à cuius puncto reflectatur t ad e.</s>
            <s xml:id="echoid-s14604" xml:space="preserve"> Et quo-
              <lb/>
            niam [ex theſi] puncta h, t ſunt eiuſdem ſitus,
              <lb/>
            reſpectu lineæ e d, & puncta ſectionis ſimiliter,
              <lb/>
            per quæ tranſeunt perpendiculares ab ipſis du-
              <lb/>
            ctæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s14605" xml:space="preserve"> Igitur illæ duæ perpendiculares concurrent in idem punctum lineę e d.</s>
            <s xml:id="echoid-s14606" xml:space="preserve"> Concurrant ergo in
              <lb/>
            puncto u.</s>
            <s xml:id="echoid-s14607" xml:space="preserve"> Et quia linea e b concurrit cum h u:</s>
            <s xml:id="echoid-s14608" xml:space="preserve"> ſit concurſus in puncto r.</s>
            <s xml:id="echoid-s14609" xml:space="preserve"> Similiter e g concurrat
              <lb/>
            cum t u in puncto y:</s>
            <s xml:id="echoid-s14610" xml:space="preserve"> & ducatur linea r y.</s>
            <s xml:id="echoid-s14611" xml:space="preserve"> Palàm [per 4 n 5] quòd r eſt imago h:</s>
            <s xml:id="echoid-s14612" xml:space="preserve"> & y eſt imago t:</s>
            <s xml:id="echoid-s14613" xml:space="preserve"> &
              <lb/>
            habemus triangulum e r y:</s>
            <s xml:id="echoid-s14614" xml:space="preserve"> extra ſuperficiem huius trianguli eſt punctum z:</s>
            <s xml:id="echoid-s14615" xml:space="preserve"> & in ſuperficie huius
              <lb/>
            trianguli altior eſt linea e p:</s>
            <s xml:id="echoid-s14616" xml:space="preserve"> & ita p eſt extra.</s>
            <s xml:id="echoid-s14617" xml:space="preserve"> Quare linea r p y erit curua:</s>
            <s xml:id="echoid-s14618" xml:space="preserve"> & illa eſt imago lineæ t h.</s>
            <s xml:id="echoid-s14619" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Et eſt quidem hęc imago curuitatis non modicæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s14620" xml:space="preserve"> Quod eſt propoſitum.</s>
            <s xml:id="echoid-s14621" xml:space="preserve"> Palàm ergo, quòd in his
              <lb/>
            ſpeculis, ſi linea recta uiſa ęquidiſtans fuerit lineę longitudinis columnæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s14622" xml:space="preserve"> erit imago eius recta, aut
              <lb/>
            accedens ad rectitudinem.</s>
            <s xml:id="echoid-s14623" xml:space="preserve"> Siuerò linea recta uiſa ęquidiſtans fuerit columnæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s14624" xml:space="preserve"> erit imago eius cur-
              <lb/>
            ua, curuitate non modica.</s>
            <s xml:id="echoid-s14625" xml:space="preserve"> Lineę autem inter has duas ſitę, quę magis accedunt ad ſitum lineę ęqui-
              <lb/>
            diſtantis, reſpectu columnę, habebunt imagines ſuas rectitudini magis uicinas:</s>
            <s xml:id="echoid-s14626" xml:space="preserve"> & imagines earũ,
              <lb/>
            quæ propinquiores ſunt ſitui ęquidiſtantium latitudini, erunt magis curuę:</s>
            <s xml:id="echoid-s14627" xml:space="preserve"> & minuetur, uel augmẽ
              <lb/>
            tabitur curuitas imaginum ſecundum acceſſum uel elongationem linearum ad alterum horum ſi-
              <lb/>
            tuum.</s>
            <s xml:id="echoid-s14628" xml:space="preserve"> Et hoc eſt propoſitum.</s>
            <s xml:id="echoid-s14629" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div500" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head444" xml:space="preserve">DE ERRORIBVS, QVI ACCIDVNT IN SPECVLIS
            <lb/>
          pyramidalibus conuexis. Cap. VI.</head>
          <head xml:id="echoid-head445" xml:space="preserve" style="it">30. Si duæ rectæ à duob{us} punctis ellipſis conicæ, inæquabiliter à uertice diſtantib{us}, ſint per-
            <lb/>
          pendiculares duab{us} rectis, ellipſin in dictis punctis tangentib{us}: ultra axem concurrent. Opor
            <lb/>
          tet autem ut perpendicularis à puncto propinquiore, & recta à longinquiore ad axem ductæ,
            <lb/>
          acutum angulum comprehendant. 113 p 1. 45 p 7.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s14630" xml:space="preserve">AMplius:</s>
            <s xml:id="echoid-s14631" xml:space="preserve"> in ſpeculis pyramidalibus exterioribus ij dem errores accidunt, qui in ſphæricis ex-
              <lb/>
            terioribus eueniunt.</s>
            <s xml:id="echoid-s14632" xml:space="preserve"> Lineę enim uiſę ęquidiſtantes, reſpectu pyramidis, aut rectę uidentur,
              <lb/>
            aut fortè ęquidiſtantes latitudini curuę:</s>
            <s xml:id="echoid-s14633" xml:space="preserve"> & intermedię augmentant uel diminuunt curuita-
              <lb/>
            tem ſecundum propinquitatem earum uel remotionem.</s>
            <s xml:id="echoid-s14634" xml:space="preserve"> Et hoc probabitur.</s>
            <s xml:id="echoid-s14635" xml:space="preserve"> Quiddam tamen prę-
              <lb/>
            mittendum proponamùs:</s>
            <s xml:id="echoid-s14636" xml:space="preserve"> & eſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s14637" xml:space="preserve"> Si ſumatur in ſuperficie pyramidis, punctum reflexionis:</s>
            <s xml:id="echoid-s14638" xml:space="preserve"> & fiat ſe-
              <lb/>
            ctio tranſiens per punctum illud:</s>
            <s xml:id="echoid-s14639" xml:space="preserve"> & in ſectione ſumatur punctum remotius à uertice pyramidis,
              <lb/>
            puncto reflexionis:</s>
            <s xml:id="echoid-s14640" xml:space="preserve"> & à puncto ſumpto ducatur perpendicularis ſuper contingentem ſectionem:</s>
            <s xml:id="echoid-s14641" xml:space="preserve">
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0215-02" xlink:href="fig-0215-02a" number="185">
                <description xml:id="echoid-description3" xml:space="preserve">CIN EMATH EQUE FRANCAISE</description>
                <description xml:id="echoid-description4" xml:space="preserve">BIBLIOTHEQUE MUSEE</description>
              </figure>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>