216189Liber Decimusoctamus.11
Secundus. # 0 # 3 # 13
Tertius. # 0 # 7 # 4
Quartus. # 0 # 16 # 18
Saturnus totum Zodiacum. # 29 # 174 # 0
Epicyclum. # 1 # 13 # 0
Comites Saturni adhuc incomperti motus.
Inerrantes Stellæ totum Zodiacum obibunt. # 28′800′ # 0 # 0
Motus primi mobilis, ſeu totius cæleſtis regio. # 0 # 1 # 0
Secundus. # 0 # 3 # 13
Tertius. # 0 # 7 # 4
Quartus. # 0 # 16 # 18
Saturnus totum Zodiacum. # 29 # 174 # 0
Epicyclum. # 1 # 13 # 0
Comites Saturni adhuc incomperti motus.
Inerrantes Stellæ totum Zodiacum obibunt. # 28′800′ # 0 # 0
Motus primi mobilis, ſeu totius cæleſtis regio. # 0 # 1 # 0
Colophon. De Cælo Empyre@.
POſtremo omnium ſupra Firmamentum Theologhi aliud Cœlum eſſe affirmant, nulla quidem præditum
ſtella, aut motu, ſed fælicem Beatorum mentium ſedem, quod Empyreum ab igne, ſeu claritate vocant,
Hoc tamen ab Aſtronomis vllo modo cognoſci nequit, cum nihil inde noſtris ſenſibus ingeratur.
ſtella, aut motu, ſed fælicem Beatorum mentium ſedem, quod Empyreum ab igne, ſeu claritate vocant,
Hoc tamen ab Aſtronomis vllo modo cognoſci nequit, cum nihil inde noſtris ſenſibus ingeratur.
Appendix. De vſu Sphæra Armillaris.
SOlent nonnulli ſcriptores ſeorſim de vſu Sphæræ materialis, &
armillaris agere, docentes qua ratione
per eam inueniamus ſequentia; locum Solis in Zodiaco ſiue, gradum Solis quouis die dato. Secundo, De-
clinatione@ omnium graduu eclipticæ. Tertio, Aſcenſionem rectam cuiuſuis dati arcus, necnon gradus ecli-
pticæ. Quarto, Altitudinem Solis ſupra horizontem. Quinto, Lineam meridianam. Sexto, Poli altitu
dinem. Septimo, Quatuor mundi plagas, ac ventum flantem. Octauo, Latitudinem ortiuam, occiduamue
Solis. Nono, Arcum ſemidiurnum, ac diurnum, nocturnumque. Decimo, Qua hora Sol oriatur, ſit meri-
dies, & media nox. Vndecimo, Horam labentem interdiu. Duodecimo, Quantitatem Auroræ, ſeu crepu-
ſculi. Decimotertio, Diem, & hora æquinoctij. quæ omnia, & quidem ni fallor aptius ſuperius ſuis locis
inſeruimus, tantum in hunc locum differentes ſequens problema.
per eam inueniamus ſequentia; locum Solis in Zodiaco ſiue, gradum Solis quouis die dato. Secundo, De-
clinatione@ omnium graduu eclipticæ. Tertio, Aſcenſionem rectam cuiuſuis dati arcus, necnon gradus ecli-
pticæ. Quarto, Altitudinem Solis ſupra horizontem. Quinto, Lineam meridianam. Sexto, Poli altitu
dinem. Septimo, Quatuor mundi plagas, ac ventum flantem. Octauo, Latitudinem ortiuam, occiduamue
Solis. Nono, Arcum ſemidiurnum, ac diurnum, nocturnumque. Decimo, Qua hora Sol oriatur, ſit meri-
dies, & media nox. Vndecimo, Horam labentem interdiu. Duodecimo, Quantitatem Auroræ, ſeu crepu-
ſculi. Decimotertio, Diem, & hora æquinoctij. quæ omnia, & quidem ni fallor aptius ſuperius ſuis locis
inſeruimus, tantum in hunc locum differentes ſequens problema.
Constructio Horologij Italici horizontalis auxilio Sphæra materialis.
INter cæteros hui@s Sphæræ vſus egregius ille eſt, quo Solaria Horologia conſtrui poſſunt.
idque in hunc
modum: Oportet primo Sphæram huic negotio ſic adaptare; eleua polum iuxta tuam habitationem, po-
ſtea collocato vno colurorum ſub meridiano, obfirma partem Sphæræ, quam primum mobile diximus, cum
meridiano, & horizonte, ita vt moueri nequeat. Secundo diuide vtrumq; Tropicum, & Æquatorem in par-
tes 24. æquales, facto initio ab horizonte occiduo, & procedendo ſupra horizontem verſus orientem; hæ
autem diuiſiones oportet attingant ipſam lineam tropici, & æquatoris, quibus appone numeros horarum;
ſic, in ipſo horizõte occiduo iuxta primas tres diuiſiones ſint tres num. 24. duo in tropicis, reliquus in æqua-
tione; ſic, ternis diuiſionibus ſecundis, adde tres numerns 23. duos in tropicis, reliquum in æquationem. idem
fac tertijs, adſcribendo illis ter. 22. eodem modo cum alijs ternis punctis facies vſque ad vltimum tropici æſti-
ui punctum, quod eſt ſupra horizontem, notando ternos numeros, etiamſi puncta æquatoris, aut tropici hy-
berni, correſpondentia punctis æſtiui tropici, ſint infra horizontem.
modum: Oportet primo Sphæram huic negotio ſic adaptare; eleua polum iuxta tuam habitationem, po-
ſtea collocato vno colurorum ſub meridiano, obfirma partem Sphæræ, quam primum mobile diximus, cum
meridiano, & horizonte, ita vt moueri nequeat. Secundo diuide vtrumq; Tropicum, & Æquatorem in par-
tes 24. æquales, facto initio ab horizonte occiduo, & procedendo ſupra horizontem verſus orientem; hæ
autem diuiſiones oportet attingant ipſam lineam tropici, & æquatoris, quibus appone numeros horarum;
ſic, in ipſo horizõte occiduo iuxta primas tres diuiſiones ſint tres num. 24. duo in tropicis, reliquus in æqua-
tione; ſic, ternis diuiſionibus ſecundis, adde tres numerns 23. duos in tropicis, reliquum in æquationem. idem
fac tertijs, adſcribendo illis ter. 22. eodem modo cum alijs ternis punctis facies vſque ad vltimum tropici æſti-
ui punctum, quod eſt ſupra horizontem, notando ternos numeros, etiamſi puncta æquatoris, aut tropici hy-
berni, correſpondentia punctis æſtiui tropici, ſint infra horizontem.
Sed hoc loco addenda eſt horizonti ortiuo ſponda quædam aliquantulum ſupra ipſum erecta inter tropi-
cos, in cuius ſummitate notanda ſunt puncta, & numeri pro ijs punctis, & numeris æquatoris, & tropi-
ci hyberni, quæ infra horizontem ceciderint; quæ ſcilicet correſpondent in eadem numeratione punctis,
& numeris tropici æſtiui exiſtentibus ſupra. ſunt autem notanda hac ratione, extende filum ſuper tres nu-
meros eiuſdem appellationis a tropico æſtiuo per æquatorem, vſque ad hybernum@, & vbi hoc filum teti-
gerit interius ſpondam, ibi notabis in ſummitate ſpondæ punctum, & numerum eundem, qui erat infra
horizontem, hic enim numerus inſeruit pro numero infra exiſtente. in eleuatione Parmenſi giad. ferè 45.
puncta, & numeros horarum 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. tropici Capricorni, ſunt infra. in æquatore ſunttan-
tum infra hi, 9. 10. 11. 12. tamen eſt in ipſo horizonte, ſed notandus eſt in ſponda. in tropico autem Cancri
omnes ſunt ſupra. in ſponda autem notandi ſunt omnes prędicti 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. vt inſeruiant pro exi-
ſtentibus inſra, vti per nuper diximus. quanta autem eſſe debeat altitudo ſpondæ, vſus docebit. Tertio, axis
materialis auferatur; poſtea filum extende ab ortu, ad occaſum in ſuperficie horizontis, quod referat diame-
trum horizontis; in cuius medio, quod exacte ſit centrum horizontis, ſiue ſphæræ, notetur punctum appa-
renti colore. Quarto, accipiatur tabella exacte complanata, in qua deſcribendum eſt horologium, tantæ
magnitudinis, vt poſſit intra ſphæram collocari. è medio eius perpendiculariter erigatur ſtylus acutus ſatis
breuis, quantus autem depeat eſſe hic ſtylus, vſus poſtea docebit; debet enim tantus eſſe, vt radius, de quo
mox dicam, per apicem eius tranſieus tabellæ occurrere poſſit. Hæc intra ſphæram collocetur, ita vt ſit in fra
horizontem, ſed ei tamen æquidiſtans, apexque ſtyli præcisè pungat punctum fili medium, quod ſphæræ eſt
centrum, in quo ſtatu tabela obfirmetur, vt dimoueri nequeat poſtea filum auferatur. Quinto, accipe filum
æneum ſubtiliſſimum, atque rectiſſimum, qui Solaris radijs vices gerat tantę longitudinis, quanta eſt ſphæ-
ræ diameter ſitque ex altero capite acuminatus.
cos, in cuius ſummitate notanda ſunt puncta, & numeri pro ijs punctis, & numeris æquatoris, & tropi-
ci hyberni, quæ infra horizontem ceciderint; quæ ſcilicet correſpondent in eadem numeratione punctis,
& numeris tropici æſtiui exiſtentibus ſupra. ſunt autem notanda hac ratione, extende filum ſuper tres nu-
meros eiuſdem appellationis a tropico æſtiuo per æquatorem, vſque ad hybernum@, & vbi hoc filum teti-
gerit interius ſpondam, ibi notabis in ſummitate ſpondæ punctum, & numerum eundem, qui erat infra
horizontem, hic enim numerus inſeruit pro numero infra exiſtente. in eleuatione Parmenſi giad. ferè 45.
puncta, & numeros horarum 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. tropici Capricorni, ſunt infra. in æquatore ſunttan-
tum infra hi, 9. 10. 11. 12. tamen eſt in ipſo horizonte, ſed notandus eſt in ſponda. in tropico autem Cancri
omnes ſunt ſupra. in ſponda autem notandi ſunt omnes prędicti 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. vt inſeruiant pro exi-
ſtentibus inſra, vti per nuper diximus. quanta autem eſſe debeat altitudo ſpondæ, vſus docebit. Tertio, axis
materialis auferatur; poſtea filum extende ab ortu, ad occaſum in ſuperficie horizontis, quod referat diame-
trum horizontis; in cuius medio, quod exacte ſit centrum horizontis, ſiue ſphæræ, notetur punctum appa-
renti colore. Quarto, accipiatur tabella exacte complanata, in qua deſcribendum eſt horologium, tantæ
magnitudinis, vt poſſit intra ſphæram collocari. è medio eius perpendiculariter erigatur ſtylus acutus ſatis
breuis, quantus autem depeat eſſe hic ſtylus, vſus poſtea docebit; debet enim tantus eſſe, vt radius, de quo
mox dicam, per apicem eius tranſieus tabellæ occurrere poſſit. Hæc intra ſphæram collocetur, ita vt ſit in fra
horizontem, ſed ei tamen æquidiſtans, apexque ſtyli præcisè pungat punctum fili medium, quod ſphæræ eſt
centrum, in quo ſtatu tabela obfirmetur, vt dimoueri nequeat poſtea filum auferatur. Quinto, accipe filum
æneum ſubtiliſſimum, atque rectiſſimum, qui Solaris radijs vices gerat tantę longitudinis, quanta eſt ſphæ-
ræ diameter ſitque ex altero capite acuminatus.
Hiſce paratis ad linearum horariam deſcriptionem ſic aggredere;
velis exempli gratia, horam 23.
ſeu li-
neam eius in tabella delineare; immitte igitur radium, qua parte accuminatus eſt, per punctum horæ 23.
neam eius in tabella delineare; immitte igitur radium, qua parte accuminatus eſt, per punctum horæ 23.
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib