Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
201 195
202 196
203 197
204 198
205 199
206 200
207 201
208 202
209 203
210 204
211 205
212 206
213 207
214 208
215 209
216 210
217 211
218 212
219 213
220 214
221 215
222 216
223 217
224 218
225 219
226 220
227 221
228 222
229 223
230 224
< >
page |< < (211) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div502" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s14734" xml:space="preserve">
              <pb o="211" file="0217" n="217" rhead="OPTICAE LIBER VI."/>
            catur contingens circulum [per 17 p 3] quæ ſit m z:</s>
            <s xml:id="echoid-s14735" xml:space="preserve"> & à puncto f ducatur perpẽdicularis ſupera z,
              <lb/>
            [per 12 p 1] cadens in punctũ eius e:</s>
            <s xml:id="echoid-s14736" xml:space="preserve"> quæ producta cõcurrat cũ a o [per 11 ax.</s>
            <s xml:id="echoid-s14737" xml:space="preserve">] quoniã angulus o a z
              <lb/>
            eſt acutus [ex theſi.</s>
            <s xml:id="echoid-s14738" xml:space="preserve">] Concurrat
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0217-01" xlink:href="fig-0217-01a" number="187">
                <variables xml:id="echoid-variables176" xml:space="preserve">a o u m h z t s n d ſ e q f p</variables>
              </figure>
            igitur in puncto n.</s>
            <s xml:id="echoid-s14739" xml:space="preserve"> Et [per 31 p 1] à
              <lb/>
            pũcto e ducatur æquidiſtãs lineę
              <lb/>
            t h:</s>
            <s xml:id="echoid-s14740" xml:space="preserve"> & ſit q e:</s>
            <s xml:id="echoid-s14741" xml:space="preserve"> & à puncto e ducatur
              <lb/>
            ęquidiſtãs m z:</s>
            <s xml:id="echoid-s14742" xml:space="preserve"> quę ſit e l.</s>
            <s xml:id="echoid-s14743" xml:space="preserve"> Palã [ք
              <lb/>
            lemma ad 37 th.</s>
            <s xml:id="echoid-s14744" xml:space="preserve"> opticorum Eucli
              <lb/>
            dis:</s>
            <s xml:id="echoid-s14745" xml:space="preserve"> uel per 42 th 6 libri σ{υν}αγωγῶ
              <gap/>
              <lb/>
            μαθκματικῶμ Pappi] quòd m z eſt
              <lb/>
            perpendicularis ſuper a e:</s>
            <s xml:id="echoid-s14746" xml:space="preserve"> quo-
              <lb/>
            niam a h eſt perpendicularis ſu-
              <lb/>
            per circulum, per z tranſeuntem,
              <lb/>
            [per 18 d 11] & m z ſuper diame-
              <lb/>
            trum illius circuli [per 18 p 3]
              <lb/>
            quia contingit.</s>
            <s xml:id="echoid-s14747" xml:space="preserve"> Igitur l e eſt per-
              <lb/>
            pendicularis ſuper a e [per 29
              <lb/>
            p 1] & producatur q e ultra e:</s>
            <s xml:id="echoid-s14748" xml:space="preserve"> hęc
              <lb/>
            concurret quidem cum axe:</s>
            <s xml:id="echoid-s14749" xml:space="preserve"> [per
              <lb/>
            lemma Procli ad 29 p 1] concur-
              <lb/>
            rat in d.</s>
            <s xml:id="echoid-s14750" xml:space="preserve"> Fiat autẽ ſuperficies l e,
              <lb/>
            d q ſecans pyramidem:</s>
            <s xml:id="echoid-s14751" xml:space="preserve"> erit quidem ſectio pyramidalis:</s>
            <s xml:id="echoid-s14752" xml:space="preserve"> [per 5 th.</s>
            <s xml:id="echoid-s14753" xml:space="preserve"> 1 con.</s>
            <s xml:id="echoid-s14754" xml:space="preserve"> Apoll.</s>
            <s xml:id="echoid-s14755" xml:space="preserve"> quia l d q planum ob-
              <lb/>
            liquum eſt ad axem.</s>
            <s xml:id="echoid-s14756" xml:space="preserve">] Cum ergo a e ſit perpendicularis ſuper f n, & ſuper q d, & ſuper l e:</s>
            <s xml:id="echoid-s14757" xml:space="preserve"> erit f n in
              <lb/>
            ſuperficie illa ſecante pyramidem [per 5 p 11.</s>
            <s xml:id="echoid-s14758" xml:space="preserve">] Fiat ergo in illa ſuperficie p f æquidiſtans q e:</s>
            <s xml:id="echoid-s14759" xml:space="preserve"> erit æ-
              <lb/>
            quidiſtans t z [per 9 p 11] uerùm cum angulus f z h ſit acutus:</s>
            <s xml:id="echoid-s14760" xml:space="preserve"> [per concluſionẽ] erit angulus t z
              <gap/>
              <lb/>
            obtuſus [per 13 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s14761" xml:space="preserve">] Ducatur à puncto z linea, faciens cum t z angulum, æqualem angulo o z t:</s>
            <s xml:id="echoid-s14762" xml:space="preserve"> quę
              <lb/>
            quidem linea neceſſariò ſecabit f p [per lemma Procli ad 29 p 1:</s>
            <s xml:id="echoid-s14763" xml:space="preserve"> quia z t, f p ſunt parallelæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s14764" xml:space="preserve">] Secet
              <lb/>
            in puncto p:</s>
            <s xml:id="echoid-s14765" xml:space="preserve"> & ducatur linea p e.</s>
            <s xml:id="echoid-s14766" xml:space="preserve"> Cum ergo p z, o z ſint in eadem ſuperficie, & angulus o z t ęqua-
              <lb/>
            lis angulo t z p [per fabricationem] reflectetur o ad p à puncto ſpeculi z [per 12 n 4.</s>
            <s xml:id="echoid-s14767" xml:space="preserve">] Et quia an-
              <lb/>
            gulus o z t æqualis eſt angulo z f p:</s>
            <s xml:id="echoid-s14768" xml:space="preserve"> [per 29 p 1, & t z p æqualis z p f per eandem:</s>
            <s xml:id="echoid-s14769" xml:space="preserve"> quare z f p,
              <lb/>
            & z p f æquantur] erunt latera z p, z f æqualia [per 6 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s14770" xml:space="preserve">] Et quia angulus f e z rectus [quia a
              <gap/>
              <lb/>
            perpendicularis eſt ipſ
              <gap/>
            f e n] quadratum f z ualet quadrata e z, e f:</s>
            <s xml:id="echoid-s14771" xml:space="preserve"> & quadratum p z ualet
              <lb/>
            quadrata e z, e p [per 47 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s14772" xml:space="preserve">] Igitur p e, f e æqualia:</s>
            <s xml:id="echoid-s14773" xml:space="preserve"> [Quia enim z p, z f æquales iam concluſæ
              <lb/>
            ſunt:</s>
            <s xml:id="echoid-s14774" xml:space="preserve"> erunt ipſarum quadrata æqualia:</s>
            <s xml:id="echoid-s14775" xml:space="preserve"> ſubducto igitur communi quadrato z e:</s>
            <s xml:id="echoid-s14776" xml:space="preserve"> relinquentur qua-
              <lb/>
            drata e p, e f æqualia:</s>
            <s xml:id="echoid-s14777" xml:space="preserve"> ideoq́;</s>
            <s xml:id="echoid-s14778" xml:space="preserve"> ipſorum latera e p, e f] & ita [per 5 p 1] e p f, e f p anguli erunt
              <lb/>
            æquales.</s>
            <s xml:id="echoid-s14779" xml:space="preserve"> Quare anguli n e q, q e p æquales.</s>
            <s xml:id="echoid-s14780" xml:space="preserve"> [nam per 29 p 1 anguli n e q, e f p:</s>
            <s xml:id="echoid-s14781" xml:space="preserve"> item p e q, e p f
              <lb/>
            æquantur:</s>
            <s xml:id="echoid-s14782" xml:space="preserve"> itaq;</s>
            <s xml:id="echoid-s14783" xml:space="preserve"> per 1 ax.</s>
            <s xml:id="echoid-s14784" xml:space="preserve"> n e q, p e q æquantur.</s>
            <s xml:id="echoid-s14785" xml:space="preserve">] Et cum in eadem ſuperficie ſint, quæ eſt p en:</s>
            <s xml:id="echoid-s14786" xml:space="preserve"> refle-
              <lb/>
            ctetur n ad p à puncto e [per 12 n 4.</s>
            <s xml:id="echoid-s14787" xml:space="preserve">] Similiter ſi ducatur quæcunq;</s>
            <s xml:id="echoid-s14788" xml:space="preserve"> linea à puncto f a d aliquod pũ-
              <lb/>
            ctum z e, & producatur uſque ad o n:</s>
            <s xml:id="echoid-s14789" xml:space="preserve"> probabitur de puncto lineæ o n, in quod cadit, quòd refle-
              <lb/>
            ctetur ad p à puncto lineæ z e, quod ſecat illa linea.</s>
            <s xml:id="echoid-s14790" xml:space="preserve"> Simili modo & omnium huiuſmodi linea-
              <lb/>
            rum probatio ſumet initium à perpendiculari, quæ eſt f e, & à parte lineæ e z:</s>
            <s xml:id="echoid-s14791" xml:space="preserve"> quæ erit com-
              <lb/>
            munis omnibus illis triangulis.</s>
            <s xml:id="echoid-s14792" xml:space="preserve"> Et ita quo dlibet punctum lineę o n reflectetur ad p ab aliquo pun-
              <lb/>
            cto lineæ e z.</s>
            <s xml:id="echoid-s14793" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div504" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head447" xml:space="preserve" style="it">32. Si linea recta obliquè inciderit uertici ſpeculi conici conuexi: reflectetur à latere coni-
            <lb/>
          co ad uiſum inter dictam lineam & ſpeculi ſuperficiem ſitum: eius́ imago parum curua ui-
            <lb/>
          debitur. 55 p 7.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s14794" xml:space="preserve">HOc declarato dicamus.</s>
            <s xml:id="echoid-s14795" xml:space="preserve"> Cum uiſus comprehenderit lineas rectas, tranſeuntes per uerti-
              <lb/>
            cem ſpeculi pyramidalis conuexi recti, obliquas ſuper axem ſpeculi:</s>
            <s xml:id="echoid-s14796" xml:space="preserve"> tunc formæ earum e-
              <lb/>
            runt parùm conuexæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s14797" xml:space="preserve"> Sit ergo ſpeculum pyramidale erectum a b c:</s>
            <s xml:id="echoid-s14798" xml:space="preserve"> cuius uertex ſit a:</s>
            <s xml:id="echoid-s14799" xml:space="preserve">
              <lb/>
            & cuius axis ſit a d:</s>
            <s xml:id="echoid-s14800" xml:space="preserve"> & extrahamus in ſuperficie eius lineam a z [ut oſtenſum eſt 52 n 5] quocun-
              <lb/>
            que modo ſit:</s>
            <s xml:id="echoid-s14801" xml:space="preserve"> in qua ſignetur punctum z, quocunque modo ſit.</s>
            <s xml:id="echoid-s14802" xml:space="preserve"> Et tranfeat per z ſuperficies æ-
              <lb/>
            quidiſtans baſi pyramidis:</s>
            <s xml:id="echoid-s14803" xml:space="preserve"> & faciat circulum z u [faciet autem per 4 th 1 con.</s>
            <s xml:id="echoid-s14804" xml:space="preserve"> Apol.</s>
            <s xml:id="echoid-s14805" xml:space="preserve">] Et extraha-
              <lb/>
            mus ex z perpendicularem z h ſuper a z [per 11 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s14806" xml:space="preserve">] Hæc ergo linea concurret cum axe pyrami-
              <lb/>
            dis [per 11 ax.</s>
            <s xml:id="echoid-s14807" xml:space="preserve"> ut patuit præcedente numero.</s>
            <s xml:id="echoid-s14808" xml:space="preserve">] Concurrat ergo in h.</s>
            <s xml:id="echoid-s14809" xml:space="preserve"> Et extrahamus ex z line-
              <lb/>
            am contingentem circulum:</s>
            <s xml:id="echoid-s14810" xml:space="preserve"> [per 17 p 3] & ſit z m:</s>
            <s xml:id="echoid-s14811" xml:space="preserve"> & extrahamus ex a lineam continentem cum
              <lb/>
            utraque linea a z, h a angulum acutum:</s>
            <s xml:id="echoid-s14812" xml:space="preserve"> & ſit extra ſuperficiem, contingentem pyramidem, tran-
              <lb/>
            ſeuntem per lineam a z.</s>
            <s xml:id="echoid-s14813" xml:space="preserve"> Et hoc eſt poſsibile:</s>
            <s xml:id="echoid-s14814" xml:space="preserve"> [quia angulus h a z eſt acutus per 18 d 11.</s>
            <s xml:id="echoid-s14815" xml:space="preserve"> 32 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s14816" xml:space="preserve">] Sit
              <lb/>
            ergo a n:</s>
            <s xml:id="echoid-s14817" xml:space="preserve"> & extrahamus ex puncto h lineam in ſuperficie, in qua ſunt a n, a h, continentem cum
              <lb/>
            a h angulum æqualem angulo a h z.</s>
            <s xml:id="echoid-s14818" xml:space="preserve"> Hæc ergo linea concurret cum
              <gap/>
            o:</s>
            <s xml:id="echoid-s14819" xml:space="preserve"> [per 11 ax.</s>
            <s xml:id="echoid-s14820" xml:space="preserve">] nam
              <lb/>
            duo anguli ad a, h ſunt acuti.</s>
            <s xml:id="echoid-s14821" xml:space="preserve"> Concurrant ergo in o.</s>
            <s xml:id="echoid-s14822" xml:space="preserve"> Linea ergo h o concurret cum cir-
              <lb/>
            cumferentiã circuli z u.</s>
            <s xml:id="echoid-s14823" xml:space="preserve"> Nam angulus a h o eſt æqualis angulo a h z.</s>
            <s xml:id="echoid-s14824" xml:space="preserve"> Concurrat ergo in
              <lb/>
            u:</s>
            <s xml:id="echoid-s14825" xml:space="preserve"> & extrahamus a u rectè:</s>
            <s xml:id="echoid-s14826" xml:space="preserve"> & extrahamus perpendicularem h z ad t:</s>
            <s xml:id="echoid-s14827" xml:space="preserve"> & continuemus o z,
              <lb/>
            & extrahamus rectè ad f:</s>
            <s xml:id="echoid-s14828" xml:space="preserve"> & extrahatur a z ad e.</s>
            <s xml:id="echoid-s14829" xml:space="preserve"> Angulus igitur f z h erit acutus:</s>
            <s xml:id="echoid-s14830" xml:space="preserve"> quia
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>