Clavius, Christoph, Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur

Page concordance

< >
Scan Original
201 181
202 182
203 183
204 184
205 185
206 186
207 187
208 188
209 189
210 190
211 191
212 192
213 193
214 194
215 195
216 196
217 197
218 198
219 199
220 200
221 201
222 202
223 203
224 204
225 205
226 206
227 207
228 208
229 209
230 210
< >
page |< < (198) of 677 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="it" type="free">
        <div xml:id="echoid-div674" type="section" level="1" n="171">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s13323" xml:space="preserve">
              <pb o="198" file="0218" n="218" rhead="GNOMONICES"/>
            certe ex tabulis, quas ad finem ſcholii propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13324" xml:space="preserve">20. </s>
            <s xml:id="echoid-s13325" xml:space="preserve">eiuſdem lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s13326" xml:space="preserve">conſtruximus, facile cognoſcemus,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0218-01" xlink:href="note-0218-01a" xml:space="preserve">Vſus poſterio-
                <lb/>
              r
                <unsure/>
              um tabularũ
                <lb/>
              propoſ. 20. præ-
                <lb/>
              cedentis lib. in
                <lb/>
              deſcribendis ho
                <lb/>
              @is ab occaſu.</note>
            quęnam horę ab ortu, vel occaſu horam quamcunque à meridie, vel media nocte in vno, & </s>
            <s xml:id="echoid-s13327" xml:space="preserve">eodem
              <lb/>
            puncto ſecent. </s>
            <s xml:id="echoid-s13328" xml:space="preserve">Quæ res & </s>
            <s xml:id="echoid-s13329" xml:space="preserve">facilem admodum reddit deſcriptionem linearum horarum ab occa-
              <lb/>
            ſu, & </s>
            <s xml:id="echoid-s13330" xml:space="preserve">modum prębet, quo deſcriptio huiuſmodi poſſit examinari. </s>
            <s xml:id="echoid-s13331" xml:space="preserve">Horologium igitur Italicum
              <lb/>
            Horizontale conſtituimus, &</s>
            <s xml:id="echoid-s13332" xml:space="preserve">c. </s>
            <s xml:id="echoid-s13333" xml:space="preserve">Quod erat faciendum.</s>
            <s xml:id="echoid-s13334" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div689" type="section" level="1" n="172">
          <head xml:id="echoid-head175" style="it" xml:space="preserve">SCHOLIVM.</head>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s13335" xml:space="preserve">HIC notatu dignum eſt, quamcunque horam ab occaſu productam vltra punctum illud, vbi paral-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0218-02" xlink:href="note-0218-02a" xml:space="preserve">Quælibet hora
                <lb/>
              ab occaſu pro-
                <lb/>
              ducta vlt
                <unsure/>
              ra pun
                <lb/>
              ctum, vbi arcũ
                <lb/>
              diurnum, no-
                <lb/>
              cturnumve ho
                <lb/>
              rarum 24. tan-
                <lb/>
              git, pertinet ad
                <lb/>
              eandem horam
                <lb/>
              @umero ab or-
                <lb/>
              @u; & contra.</note>
              <note position="left" xlink:label="note-0218-03" xlink:href="note-0218-03a" xml:space="preserve">10</note>
            lelum ſemper apparentium maximum, ſiue arcum diurnum horarum 24. </s>
            <s xml:id="echoid-s13336" xml:space="preserve">vel etiam nocturnum arcum,
              <lb/>
            qui eſt alter parallelus oppoſitus, & </s>
            <s xml:id="echoid-s13337" xml:space="preserve">latentium maximus, tangit, indicare eandem numero horam ab or-
              <lb/>
            tu; </s>
            <s xml:id="echoid-s13338" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s13339" xml:space="preserve">contra, quamuis horam ab ortu productam vltra illud punctum exhibere eandem numero horam
              <lb/>
            ab occaſu. </s>
            <s xml:id="echoid-s13340" xml:space="preserve">Id quod in propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13341" xml:space="preserve">hac, vt verũ, aſſumpſimus, nunc autem ita demonſtrabimus. </s>
            <s xml:id="echoid-s13342" xml:space="preserve">Si Sol ponere-
              <lb/>
            tur in illo puncto cœli, in quo circulus aliquis horarius ab ortu, vel occaſu parallelum ſemper apparẽtium
              <lb/>
            maximũ, vel ſemper latentium maximũ tangit, vmbra ſtyli caderet præcisè in punctũ illud horologij, vbi
              <lb/>
            linea horæ illius circuli arcum diurnum, vel nocturnum horarum 24. </s>
            <s xml:id="echoid-s13343" xml:space="preserve">tangit, vt facile ex demonſtratis in
              <lb/>
            præcedenti lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s13344" xml:space="preserve">ostendi poteſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s13345" xml:space="preserve">Quia enim, Sole in illo parallelo exiſtente, vmbra ſtyli proijcitur in arcum
              <lb/>
            illius paralleli in horologio deſcriptum, vt conſtat ex propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13346" xml:space="preserve">12. </s>
            <s xml:id="echoid-s13347" xml:space="preserve">præcedentis libri. </s>
            <s xml:id="echoid-s13348" xml:space="preserve">Item Sole exiſtente in
              <lb/>
            illo circulo horario, eadem vmbra in communem ſectionem illius, & </s>
            <s xml:id="echoid-s13349" xml:space="preserve">plani horologij, hoc est, in lineam ho
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0218-04" xlink:href="note-0218-04a" xml:space="preserve">20</note>
            rariam illius circuli proijcitur, vt propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13350" xml:space="preserve">11. </s>
            <s xml:id="echoid-s13351" xml:space="preserve">eiuſdem libri oſtendimus; </s>
            <s xml:id="echoid-s13352" xml:space="preserve">fit vt vmbra cadat in dictum pun
              <lb/>
            ctum, quod commune eſt & </s>
            <s xml:id="echoid-s13353" xml:space="preserve">arcui illius paralleli, & </s>
            <s xml:id="echoid-s13354" xml:space="preserve">lineæ horariæ prædicti circuli. </s>
            <s xml:id="echoid-s13355" xml:space="preserve">Quod cum ita ſe ha-
              <lb/>
            beat, perſpicuum eſt, ſi nos in puncto illo contactus paralleli ſemper apparentium, vel latentium maxi-
              <lb/>
            mi poſiti eſſemus, ita vt vnus ſemicirculus circuli illius horarij foret nobis ad dexteram, & </s>
            <s xml:id="echoid-s13356" xml:space="preserve">alter ad ſini
              <lb/>
            stram, Sol autem exiſteret in ſemicir culo dextro, vmbram ſtyli proijci in partem ſiniſtram prædictæ li-
              <lb/>
            neę horariæ, nempe in oppoſitam partem; </s>
            <s xml:id="echoid-s13357" xml:space="preserve">Si autem Sol exiſteret in ſemicirculo ſiniſtro, eandem vmbrã
              <lb/>
            ſtyli cadere in partem dextram eiuſdem lineę, ſumendo partem dextram, & </s>
            <s xml:id="echoid-s13358" xml:space="preserve">ſiniſtram reſpectu puncti con
              <lb/>
            tactus in arcu diurno, vel nocturno horarum 24. </s>
            <s xml:id="echoid-s13359" xml:space="preserve">in horologio. </s>
            <s xml:id="echoid-s13360" xml:space="preserve">Cum ergo Sole in diuerſis ſemicirculis il-
              <lb/>
            lius horarij circuli exiſtente, vmbra ſtyli cadat in diuerſas partes eius lineæ horariæ, nempè modo vltra
              <lb/>
            punctum contactus, modo citra idem; </s>
            <s xml:id="echoid-s13361" xml:space="preserve">eorum autem ſemicirculorum vnus indicet horam ab ortu So-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0218-05" xlink:href="note-0218-05a" xml:space="preserve">30</note>
            lis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s13362" xml:space="preserve">alter ab occaſu, vt in ſcholio propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13363" xml:space="preserve">10. </s>
            <s xml:id="echoid-s13364" xml:space="preserve">ſuperioris libri diximus; </s>
            <s xml:id="echoid-s13365" xml:space="preserve">pertinebit quoque vna
              <lb/>
            pars lineæ eius horariæ in puncto contactus terminata ad horas ab ortu, in quam nimirum proijcitur
              <lb/>
            vmbra, Sole in ſemicirculo illo, qui horam ab ortu ſignificat, constituto, & </s>
            <s xml:id="echoid-s13366" xml:space="preserve">altera ad horas ab occaſu.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s13367" xml:space="preserve">Quod idem verum eſt in alijs horologijs, quæ non ſunt horizontalia, & </s>
            <s xml:id="echoid-s13368" xml:space="preserve">in omnibus lineis horarijs ab or-
              <lb/>
            tu, vel occaſu.</s>
            <s xml:id="echoid-s13369" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s13370" xml:space="preserve">IDEM quoque hac ratione perſpicuum fiet, etiamſi nec Solem, nec nos in illo puncto contactus con-
              <lb/>
            ſtituamus. </s>
            <s xml:id="echoid-s13371" xml:space="preserve">Quilibet ſemicirculus horarius à meridie, vel media nocte præciſe poſitus eſt in medio duo-
              <lb/>
            rum ſemicirculorum illius circuli horarij ab ortu, vel occaſu, qui in eodem puncto tangit parallelum ſem-
              <lb/>
            per apparentium, vel latentium maximum, in quo ſemicir culus ille horarius à meridie, vel media nocte
              <lb/>
            eundem parallelum ſecat, cum per polum illius tranſeat, ex propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13372" xml:space="preserve">5. </s>
            <s xml:id="echoid-s13373" xml:space="preserve">libri 2. </s>
            <s xml:id="echoid-s13374" xml:space="preserve">Theodoſii; </s>
            <s xml:id="echoid-s13375" xml:space="preserve">ita vt vnum
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0218-06" xlink:href="note-0218-06a" xml:space="preserve">40</note>
            habeat ad dextram, & </s>
            <s xml:id="echoid-s13376" xml:space="preserve">alterum ad ſinistram. </s>
            <s xml:id="echoid-s13377" xml:space="preserve">Quoniam autem, Sole exiſtente in ſemicirculo illo hora-
              <lb/>
            rio à meridie, vel media nocte, vmbra ſtyli cadit in lineam eius horariam, quæ arcum diurnum, vel noctur
              <lb/>
            num horarum 24. </s>
            <s xml:id="echoid-s13378" xml:space="preserve">ſecat; </s>
            <s xml:id="echoid-s13379" xml:space="preserve">perſpicuum eſt, Sole exiſtente in eo ſemicir ulo horario ab ortu, vel occaſu, qui
              <lb/>
            orientalis eſt reſpectu illius ſemicirculi horarij à meridie, vel media nocte, vmbram proijci in partem op-
              <lb/>
            poſitam in plano horologij, nempe in partem occidentalem reſpectu lineæ illius horariæ à meridie, vel me-
              <lb/>
            dia nocte, in ipſam tamen lineam horariam ab ortu, vel occaſu, vt ex propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13380" xml:space="preserve">11. </s>
            <s xml:id="echoid-s13381" xml:space="preserve">præcedentis libri con-
              <lb/>
            ſtat: </s>
            <s xml:id="echoid-s13382" xml:space="preserve">Sole verò exiſtente in altero ſemicir culo occidentali, vmbram cadere in partem orientalem horolo-
              <lb/>
            gij reſpectu illius lineæ horariæ à meridie, vel media nocte, in ipſam tamen lineam horariam ab ortu, vel
              <lb/>
            occaſu, per eandem propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s13383" xml:space="preserve">11. </s>
            <s xml:id="echoid-s13384" xml:space="preserve">antecedentis libri. </s>
            <s xml:id="echoid-s13385" xml:space="preserve">Cum ergo linea illa horaria à meridie, vel media no-
              <lb/>
            cte lineam horariam ab ortu, vel occaſu ſecet in puncto contactus arcus diurni, vel nocturni horarum
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0218-07" xlink:href="note-0218-07a" xml:space="preserve">50</note>
            24. </s>
            <s xml:id="echoid-s13386" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s13387" xml:space="preserve">vnus ſemicir culus horarius ab ortu, vel occaſu monſtret horam ab ortu
              <gap/>
            er horam ab
              <lb/>
            occaſu, liquido conſtat, vnam portionem lineæ horariæ illius ab ortu, vel
              <gap/>
            ſque ad pun-
              <lb/>
            ctum contactus, indicare horam ab ortu, reliquam verò portionem monſtrare h
              <gap/>
            ndem numero ab
              <lb/>
            occaſu Solis.</s>
            <s xml:id="echoid-s13388" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s13389" xml:space="preserve">EX dictis facile intelligi poteſt, vſum horologij Italici eſſe, vt ex eo cognoſcamus, quot horæ à pro-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0218-08" xlink:href="note-0218-08a" xml:space="preserve">Vſus horologii
                <lb/>
              Italici eſt, vt
                <lb/>
              intelligamus,
                <lb/>
              quot horæ ſint
                <lb/>
              elapſæ à proxi-
                <lb/>
              mo occaſu So-
                <lb/>
              lis, quotque ad
                <lb/>
              alterum ſuper-
                <lb/>
              ſint.</note>
            ximo Solis occaſu elapſæ ſint, & </s>
            <s xml:id="echoid-s13390" xml:space="preserve">quot ſuperſint ad ſequentem occaſum; </s>
            <s xml:id="echoid-s13391" xml:space="preserve">adeo vt vmbra gnomonis caden-
              <lb/>
            te in aliquam lineam horariam ab occaſu, nempe in lineam horæ 19. </s>
            <s xml:id="echoid-s13392" xml:space="preserve">certi ſimus, tranſactas eſſe horas 19.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s13393" xml:space="preserve">à proximo occaſu Solis, ac proinde, quoniam ab vno occaſu ad alterum intercedunt horæ 24. </s>
            <s xml:id="echoid-s13394" xml:space="preserve">ſupereſſe
              <lb/>
            vſque ad ſequentem occaſum horas quinque, quæ nimirum deſunt horis 19. </s>
            <s xml:id="echoid-s13395" xml:space="preserve">ad complendum numerum ho
              <unsure/>
              <lb/>
            rarum 24. </s>
            <s xml:id="echoid-s13396" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s13397" xml:space="preserve">ſic de cæteris.</s>
            <s xml:id="echoid-s13398" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>