Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
211 205
212 206
213 207
214 208
215 209
216 210
217 211
218 212
219 213
220 214
221 215
222 216
223 217
224 218
225 219
226 220
227 221
228 222
229 223
230 224
231 225
232 226
233 227
234 228
235 229
236 230
237 231
238 232
239 233
240 234
< >
page |< < (213) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div504" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s14932" xml:space="preserve">
              <pb o="213" file="0219" n="219" rhead="OPTICAE LIBER VI."/>
            ſus [per 13 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s14933" xml:space="preserve">] Igitur angulus e n d eſt acutus [per 32 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s14934" xml:space="preserve">] Et ſit linea c x cõtingens ſectionẽ in pun
              <lb/>
            cto c.</s>
            <s xml:id="echoid-s14935" xml:space="preserve"> Patet ergo, ut in prædicta figura [30 n] quòd angulus d c x eſt obtuſus:</s>
            <s xml:id="echoid-s14936" xml:space="preserve"> & qđ perpẽdicularis
              <lb/>
            extracta ex c ſuper c x, ſecabit angulũ d c x:</s>
            <s xml:id="echoid-s14937" xml:space="preserve"> & cõcurret cũ e d ſub d.</s>
            <s xml:id="echoid-s14938" xml:space="preserve"> Ergo hæc perpendicularis ſecet
              <lb/>
            e d in s.</s>
            <s xml:id="echoid-s14939" xml:space="preserve"> Perpẽdicularis ergo extracta ex n ſuք lineã cõtingentẽ ſectionẽ, ſecabit ſectionẽ ultra s:</s>
            <s xml:id="echoid-s14940" xml:space="preserve"> ſed
              <lb/>
            remotius à d quã s:</s>
            <s xml:id="echoid-s14941" xml:space="preserve"> nã iſtę perpendiculares cõcurrent ultra circũferentiã ſectionis.</s>
            <s xml:id="echoid-s14942" xml:space="preserve"> Perpẽdicularis
              <lb/>
            ergo extracta ex puncto n ſuper lineã contingentẽ ſectionẽ, non ſecabit angulũ d c x:</s>
            <s xml:id="echoid-s14943" xml:space="preserve"> erit ergo
              <gap/>
            e-
              <lb/>
            motior ab n e, quàm ſit n d.</s>
            <s xml:id="echoid-s14944" xml:space="preserve"> Ergo hæc perpendicularis ſecat a d ſupra d.</s>
            <s xml:id="echoid-s14945" xml:space="preserve"> Sit ergo perpẽdicularis ex-
              <lb/>
            tracta ex n ſuper lineam cõtingentẽ ſectionẽ, linea n q.</s>
            <s xml:id="echoid-s14946" xml:space="preserve"> Et r e ſecat e n, & ſecat circumferẽtiã ſectio-
              <lb/>
            nis:</s>
            <s xml:id="echoid-s14947" xml:space="preserve"> & eſt in ſuperficie eius:</s>
            <s xml:id="echoid-s14948" xml:space="preserve"> & n q eſt in ſuperficie ſectionis.</s>
            <s xml:id="echoid-s14949" xml:space="preserve"> Si ergo r e extrahatur rectè, ſecabit n q
              <lb/>
            [quia cõtinuata ſecat angulũ n e q.</s>
            <s xml:id="echoid-s14950" xml:space="preserve">] Secet ergo in y:</s>
            <s xml:id="echoid-s14951" xml:space="preserve"> & ſuperficies a n d ſecabit ſuperficiẽ ſectionis.</s>
            <s xml:id="echoid-s14952" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Itẽ quia punctũ e eſt extra ſuperficiẽ a n d:</s>
            <s xml:id="echoid-s14953" xml:space="preserve"> (nã ſuperficies a n d nõ eſt ſuperficies ſectionis [in qua
              <lb/>
            eſt punctũ e] quia punctũ a eſt extra ſuperficiẽ ſectionis:</s>
            <s xml:id="echoid-s14954" xml:space="preserve"> & quia a e eſt perpẽdicularis ſuper ſuperfi
              <lb/>
            ciẽ ſectionis, & e eſt in circumferentia illius) ergo n c d eſt differentia cõmunis ſuperficiei a n d &
              <lb/>
            ſuperficiei ſectionis:</s>
            <s xml:id="echoid-s14955" xml:space="preserve"> & n q concurrit cũ ſectione ultra c [ut patuit.</s>
            <s xml:id="echoid-s14956" xml:space="preserve">] Ergo n q eſt ultra ſuperficiem
              <lb/>
            a n d:</s>
            <s xml:id="echoid-s14957" xml:space="preserve"> y ergo eſt ultra lineam a p g [quæ nõ eſt in ſuperficie a n d.</s>
            <s xml:id="echoid-s14958" xml:space="preserve">] Si ergo uiſus fuerit in r, & forma
              <lb/>
            alicuius uiſibilis reflectatur à linea longitudinis:</s>
            <s xml:id="echoid-s14959" xml:space="preserve"> tunc p erit imago o:</s>
            <s xml:id="echoid-s14960" xml:space="preserve"> [per 4 n 5] & y erit imago n:</s>
            <s xml:id="echoid-s14961" xml:space="preserve">
              <lb/>
            & a uidebitur in ſuo loco:</s>
            <s xml:id="echoid-s14962" xml:space="preserve"> quia eſt in uertice pyramidis.</s>
            <s xml:id="echoid-s14963" xml:space="preserve"> Et erit imago lineæ a o n linea tranſiens per
              <lb/>
            pũcta a, p, y:</s>
            <s xml:id="echoid-s14964" xml:space="preserve"> ſed hæc linea eſt cõuexa:</s>
            <s xml:id="echoid-s14965" xml:space="preserve"> quia eſt ultra lineã a p g.</s>
            <s xml:id="echoid-s14966" xml:space="preserve"> Sit ergo linea a p y.</s>
            <s xml:id="echoid-s14967" xml:space="preserve"> Et patuitiã, quòd
              <lb/>
            formæ omniũ punctorũ, quæ ſunt in a n, reflectantur ad r ex a e.</s>
            <s xml:id="echoid-s14968" xml:space="preserve"> Lineæ ergo radiales, per quas refle
              <lb/>
            ctuntur illæ formæ, ſunt in ſuperficie trianguli r a e.</s>
            <s xml:id="echoid-s14969" xml:space="preserve"> Omnes ergo imagines lineæ a n ſunt in hac ſu-
              <lb/>
            perficie.</s>
            <s xml:id="echoid-s14970" xml:space="preserve"> Ergo linea a p y conuexa eſt in hac ſuperficie:</s>
            <s xml:id="echoid-s14971" xml:space="preserve"> & p eſt propinquius r quàm y.</s>
            <s xml:id="echoid-s14972" xml:space="preserve"> Et erit
              <lb/>
            conuexitas imaginis huius ex parte uiſus:</s>
            <s xml:id="echoid-s14973" xml:space="preserve"> & erit conuexitas parua:</s>
            <s xml:id="echoid-s14974" xml:space="preserve"> & diameter huius imaginis e-
              <lb/>
            rit minor ipſa linea, modica quantitate.</s>
            <s xml:id="echoid-s14975" xml:space="preserve"> Imagines ergo linearum rectarum, quæ extrahuntur ex
              <lb/>
            uertice pyramidis obliquè ſuper axem:</s>
            <s xml:id="echoid-s14976" xml:space="preserve"> comprehenduntur à uiſu in tali ſpeculo conuexæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s14977" xml:space="preserve"> Et for-
              <lb/>
            mę harum linearum reflectuntur à lineis rectis extenſis in longitudine pyramidis.</s>
            <s xml:id="echoid-s14978" xml:space="preserve"> Et hoc eſt, quod
              <lb/>
            uoluimus declarare.</s>
            <s xml:id="echoid-s14979" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div506" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head448" xml:space="preserve" style="it">33. Si recta linea ſit parallela latitudini ſpeculi conici conuexi: & uiſ{us} ſit extra planum di-
            <lb/>
          ctæ lineæ baſi parallelum: reflectetur ab ellipſi: & imago uidebitur maximè curua. 56 p 7.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s14980" xml:space="preserve">FOrmæ uerò linearũ æquidiſtantiũ latitudini ſpeculi pyramidalis cõuexi, reflectuntur à lineis
              <lb/>
            conuexis in ſuperficie ſpeculi:</s>
            <s xml:id="echoid-s14981" xml:space="preserve"> & conuexitas harum linearum patet, ut in ſpeculo columnari
              <lb/>
            conuexo [29 n.</s>
            <s xml:id="echoid-s14982" xml:space="preserve">] Et per illam eandem uiam etiam ſimiliter patebit, quòd imagines harum li-
              <lb/>
            nearum erunt nimium cõuexæ & manifeſtæ ſenſui.</s>
            <s xml:id="echoid-s14983" xml:space="preserve"> Et erit centrum uiſus extra ſuperficies, in qui-
              <lb/>
            bus eſt cõuexitas formarum harum linearum.</s>
            <s xml:id="echoid-s14984" xml:space="preserve"> Et erunt diametri imaginum harum linearum mul-
              <lb/>
            tò minores ipſis lineis.</s>
            <s xml:id="echoid-s14985" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div507" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head449" xml:space="preserve" style="it">34. Si recta linea nec uertici ſpeculi conici conuexi obliquè incidat, nec latitudini ei{us} ſit paral
            <lb/>
          lela: imaginem uariæ obliquitatis prouario ſit u uiſui offeret. 57 p 7.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s14986" xml:space="preserve">DE lineis uerò obliquis exiſtentibus inter hos duos modos, quę appropinquant in ſuo motu
              <lb/>
            lineis extenſis in longitudine pyramidis, habent formas parũ conuexas:</s>
            <s xml:id="echoid-s14987" xml:space="preserve"> quę uerò appropin
              <lb/>
            quant lineis æquidiſtantibus latitudini pyramidis, habent formas manifeſtè conuexas.</s>
            <s xml:id="echoid-s14988" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div508" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head450" xml:space="preserve" style="it">35. In ſpeculo conico conuexo imago conica uidetur. 58 p 7. 40 p 6.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s14989" xml:space="preserve">SEd tamen lineæ tortuoſæ, quæ appropinquant uertici pyramidis, habent formas minores, &
              <lb/>
            ſtrictiores & conuexiores.</s>
            <s xml:id="echoid-s14990" xml:space="preserve"> Quæ uerò appropinquant baſi pyramidis, habent formas amplio-
              <lb/>
            res, propter illud, quod declaratum fuit in ſpeculus ſphæricis conuexis:</s>
            <s xml:id="echoid-s14991" xml:space="preserve"> ſcilicet quòd quantò
              <lb/>
            minus fuerit ſpeculum, tantò minores erunt circuli, qui cadunt in ſuperficiem eius:</s>
            <s xml:id="echoid-s14992" xml:space="preserve"> & ſic ima-
              <lb/>
            gines erunt propinquiores centro:</s>
            <s xml:id="echoid-s14993" xml:space="preserve"> idcirco erunt minores.</s>
            <s xml:id="echoid-s14994" xml:space="preserve"> Et ſimiliter ſectiones, quæ cadunt
              <lb/>
            in ſpeculũ pyramidale, quæ ſunt ex parte uerticis pyramidis, ſunt ſtrictiores & minores:</s>
            <s xml:id="echoid-s14995" xml:space="preserve"> & ſic ima-
              <lb/>
            go erit propinquior puncto, in quo cõcurrunt perpendiculares, exeuntes à linea uiſibili perpendi-
              <lb/>
            culariter ſuper lineas contingentes ſectiones, quæ ſunt differentiæ communes:</s>
            <s xml:id="echoid-s14996" xml:space="preserve"> & ideo iſtę ima-
              <lb/>
            gines erunt minores.</s>
            <s xml:id="echoid-s14997" xml:space="preserve"> Sectiones uerò, quæ ſunt ex parte baſis pyramidis, è contrario.</s>
            <s xml:id="echoid-s14998" xml:space="preserve"> Vnde ac-
              <lb/>
            cidit, ut forma comprehenſa in ſpeculo pyramidali conuexo ſit pyramidata:</s>
            <s xml:id="echoid-s14999" xml:space="preserve"> quod ſcilicet fuerit ex
              <lb/>
            parte uerticis ſpeculi, erit ſtrictius, & quod ex parte baſis, erit amplius:</s>
            <s xml:id="echoid-s15000" xml:space="preserve"> & conuexitas latitudinis
              <lb/>
            formæ erit manifeſta.</s>
            <s xml:id="echoid-s15001" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div509" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head451" xml:space="preserve" style="it">36. Imago uiſibilis propinqui ſpeculo conico conuexo, maior: longinqui, minor uidetur. 59 p 7.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s15002" xml:space="preserve">ET accidit etiam in his ſpeculis, quòd quantò magis res uiſa appropinquauerit ſpeculo, tantò
              <lb/>
            uidebitur maior:</s>
            <s xml:id="echoid-s15003" xml:space="preserve"> & quantò magis erit remota, tantò uidebitur minor.</s>
            <s xml:id="echoid-s15004" xml:space="preserve"> Fallaciæ ergo, quæ ac-
              <lb/>
            cidunt in his ſpeculis, ſunt ſimiles in omnibus diſpoſitionibus, illis, quæ accidunt in ſpecu-
              <lb/>
            lis columnaribus conuexis, præterquam in pyramidatione formæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s15005" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>