Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
201 195
202 196
203 197
204 198
205 199
206 200
207 201
208 202
209 203
210 204
211 205
212 206
213 207
214 208
215 209
216 210
217 211
218 212
219 213
220 214
221 215
222 216
223 217
224 218
225 219
226 220
227 221
228 222
229 223
230 224
< >
page |< < (220) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div524" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s15581" xml:space="preserve">
              <pb o="220" file="0226" n="226" rhead="ALHAZEN"/>
            ergo t eſt inter duo pũcta f, h:</s>
            <s xml:id="echoid-s15582" xml:space="preserve"> erit linea z t inter duas lineas z f, z h.</s>
            <s xml:id="echoid-s15583" xml:space="preserve"> linea ergo z t ſecat lineam k l:</s>
            <s xml:id="echoid-s15584" xml:space="preserve"> ſe-
              <lb/>
            cet ergo lineam ipſam in i:</s>
            <s xml:id="echoid-s15585" xml:space="preserve"> i igitur eſt imago t [per 6 n 5] & t nullam habet imaginem niſi i.</s>
            <s xml:id="echoid-s15586" xml:space="preserve"> [quia ab
              <lb/>
            uno tantùm puncto peripheriæ f h fit reflexio per 73 n 5.</s>
            <s xml:id="echoid-s15587" xml:space="preserve">] Et ſic declarabitur, quòd imago cuiusli-
              <lb/>
            bet puncti lineę g r eſt punctum lineæ k l:</s>
            <s xml:id="echoid-s15588" xml:space="preserve"> k l ergo eſt imago g r:</s>
            <s xml:id="echoid-s15589" xml:space="preserve"> & k l eſt linea recta:</s>
            <s xml:id="echoid-s15590" xml:space="preserve"> quia eſt pars ſe-
              <lb/>
            midiametri circuli, a e:</s>
            <s xml:id="echoid-s15591" xml:space="preserve"> & g r eſt linea recta, quia eſt pars ſemidiametri circuli, o e.</s>
            <s xml:id="echoid-s15592" xml:space="preserve"> Ergo comprehen
              <lb/>
            dit formam g r rectè in ſpeculo ſphærico a b.</s>
            <s xml:id="echoid-s15593" xml:space="preserve"> Et hoc eſt quod uoluimus.</s>
            <s xml:id="echoid-s15594" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div526" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head462" xml:space="preserve" style="it">46. In ſpeculo ſphærico cauo imagines linearum: conuexæ, cauæ, aliquando uidentur cõuexæ,
            <lb/>
          cauæ: eadem́ obliquitate uiſum, qua ipſæ lineæ ſpeculum, reſpiciunt. 55 p 8.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s15595" xml:space="preserve">ET iteremus figurã, & conſtituamus ſuper lineam g r à duobus lateribus duos arcus, quomo-
              <lb/>
            docunq;</s>
            <s xml:id="echoid-s15596" xml:space="preserve"> ſint, ſcilicet g n r, g q r:</s>
            <s xml:id="echoid-s15597" xml:space="preserve"> & ſit arcus g n r non ſecans lineam g h:</s>
            <s xml:id="echoid-s15598" xml:space="preserve"> & ponamus in linea g r
              <lb/>
            punctum m, quomodocunq;</s>
            <s xml:id="echoid-s15599" xml:space="preserve"> ſit.</s>
            <s xml:id="echoid-s15600" xml:space="preserve"> Forma ergo m reflectitur ad z ex pũcto aliquo arcus f h [per
              <lb/>
            proximum numerum.</s>
            <s xml:id="echoid-s15601" xml:space="preserve">] reflectatur ergo ex t:</s>
            <s xml:id="echoid-s15602" xml:space="preserve"> & con
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0226-01" xlink:href="fig-0226-01a" number="197">
                <variables xml:id="echoid-variables186" xml:space="preserve">t f h a p k l i d e z b n r m o g q</variables>
              </figure>
            tinuemus lineas z t, & m t.</s>
            <s xml:id="echoid-s15603" xml:space="preserve"> Duo ergo anguli z t e,
              <lb/>
            e t m ſunt æquales [per theſin & 12 n 4.</s>
            <s xml:id="echoid-s15604" xml:space="preserve">] Linea ergo
              <lb/>
            m t ſecabit arcũ g n r:</s>
            <s xml:id="echoid-s15605" xml:space="preserve"> ſecet ergo in n:</s>
            <s xml:id="echoid-s15606" xml:space="preserve"> & extrahamus
              <lb/>
            lineã t m in parte m:</s>
            <s xml:id="echoid-s15607" xml:space="preserve"> ſecabit ergo g q r:</s>
            <s xml:id="echoid-s15608" xml:space="preserve"> ſecet ergo in
              <lb/>
            pũcto q:</s>
            <s xml:id="echoid-s15609" xml:space="preserve"> & cõtinuemus n e:</s>
            <s xml:id="echoid-s15610" xml:space="preserve"> & extrahatur rectè:</s>
            <s xml:id="echoid-s15611" xml:space="preserve"> ſeca
              <lb/>
            bit ergo z t ſub linea k l:</s>
            <s xml:id="echoid-s15612" xml:space="preserve"> ſecet ergo illã in i:</s>
            <s xml:id="echoid-s15613" xml:space="preserve"> & cõtinue
              <lb/>
            mus q e:</s>
            <s xml:id="echoid-s15614" xml:space="preserve"> & extrahamus ipſam rectè:</s>
            <s xml:id="echoid-s15615" xml:space="preserve"> ſecabit ergo z t
              <lb/>
            ſupra k l:</s>
            <s xml:id="echoid-s15616" xml:space="preserve"> ſecet ergo ipſam in p.</s>
            <s xml:id="echoid-s15617" xml:space="preserve"> Quia ergo duo angu
              <lb/>
            li ad t ſunt æquales:</s>
            <s xml:id="echoid-s15618" xml:space="preserve"> [per theſin & 12 n 4] erit i ima
              <lb/>
            go n:</s>
            <s xml:id="echoid-s15619" xml:space="preserve"> [per 6 n 5] & duo puncta k, l imagines duo-
              <lb/>
            rum punctorum g, r.</s>
            <s xml:id="echoid-s15620" xml:space="preserve"> Imago ergo arcus g n r, eſt linea
              <lb/>
            tranſiens per puncta k, i, l, ut linea k i l.</s>
            <s xml:id="echoid-s15621" xml:space="preserve"> Sed linea k i l
              <lb/>
            eſt conuexa ex parte uiſus z:</s>
            <s xml:id="echoid-s15622" xml:space="preserve"> & arcus g n r eſt con-
              <lb/>
            uexus ex parte ſpeculi.</s>
            <s xml:id="echoid-s15623" xml:space="preserve"> Ergo uiſus z comprehendet
              <lb/>
            formam lineæ g n r conuexæ, lineam conuexam.</s>
            <s xml:id="echoid-s15624" xml:space="preserve"> Et
              <lb/>
            quia duo anguli apud t ſunt æquales [nimirũ p t e,
              <lb/>
            q t e per theſin & 12 n 4] erit p etiam imago q [per
              <lb/>
            6 n 5] & erit linea l p k ex parte uiſus cõcaua:</s>
            <s xml:id="echoid-s15625" xml:space="preserve"> & eſt imago arcus g q r, cõcaui ex parte ſuperficiei ſp
              <gap/>
              <lb/>
            culi.</s>
            <s xml:id="echoid-s15626" xml:space="preserve"> Ergo uiſus z comprehendet formam arcus g q r concaui, lineam concauam.</s>
            <s xml:id="echoid-s15627" xml:space="preserve"> In ſpeculis ergo
              <lb/>
            concauis ex quibuſdam ſitibus comprehenditur linea conuexa, conuexa:</s>
            <s xml:id="echoid-s15628" xml:space="preserve"> & concaua, concaua.</s>
            <s xml:id="echoid-s15629" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div528" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head463" xml:space="preserve" style="it">47. In ſpeculo ſphærico cauo lineæ: recta, & curua conuexa parte ſpeculum reſpiciens, habent
            <lb/>
          aliquando imagines curuas: recta quatuor: curua unam: omnes́ caua parte uiſum reſpi-
            <lb/>
          ciunt. 56 p 8.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s15630" xml:space="preserve">ITem:</s>
            <s xml:id="echoid-s15631" xml:space="preserve"> ſit ſpeculum concauum:</s>
            <s xml:id="echoid-s15632" xml:space="preserve"> in quo ſit circulus a b d maximus:</s>
            <s xml:id="echoid-s15633" xml:space="preserve"> & centrum g:</s>
            <s xml:id="echoid-s15634" xml:space="preserve"> & extrahamus
              <lb/>
            lineam b g, quomodocunq;</s>
            <s xml:id="echoid-s15635" xml:space="preserve"> ſit:</s>
            <s xml:id="echoid-s15636" xml:space="preserve"> & diuidamus ex ipſa lineam g t maiorem medietate:</s>
            <s xml:id="echoid-s15637" xml:space="preserve"> & extraha-
              <lb/>
            mus ext lineam e t z perpendicularẽ ſuper b g:</s>
            <s xml:id="echoid-s15638" xml:space="preserve"> & ſit utraq;</s>
            <s xml:id="echoid-s15639" xml:space="preserve"> e t, t z æqualis t g [per 3 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s15640" xml:space="preserve">] Et cõti-
              <lb/>
            nuemus e g, g z:</s>
            <s xml:id="echoid-s15641" xml:space="preserve"> & deſcribamus circa triangulũ e g z circulũ:</s>
            <s xml:id="echoid-s15642" xml:space="preserve"> [per 5 p 4] ſecabit ergo circulũ a b d in
              <lb/>
            duobus punctis:</s>
            <s xml:id="echoid-s15643" xml:space="preserve"> [per 10 p 3] nam punctũ t eſt centrũ huius circuli [per 9 p 3:</s>
            <s xml:id="echoid-s15644" xml:space="preserve"> æquatæ enim ſunt
              <lb/>
            rectæ e t, t z, t g] & t g eſt maior t b.</s>
            <s xml:id="echoid-s15645" xml:space="preserve"> Secet ergo circulus iſte circulum a b d in punctis a, d:</s>
            <s xml:id="echoid-s15646" xml:space="preserve"> & conti-
              <lb/>
            nuemus lineas g a, g d, e a, e b, e d, z a, z b, z d.</s>
            <s xml:id="echoid-s15647" xml:space="preserve"> Quia ergo duæ lineæ e t, t z ſunt æquales:</s>
            <s xml:id="echoid-s15648" xml:space="preserve"> erunt duæ
              <lb/>
            lineæ e g, g z æquales:</s>
            <s xml:id="echoid-s15649" xml:space="preserve"> [per 4 p 1:</s>
            <s xml:id="echoid-s15650" xml:space="preserve"> quia t g communis eſt, & anguli ad t per fabricationem recti ſunt]
              <lb/>
            & ſimiliter e b, b z æquales.</s>
            <s xml:id="echoid-s15651" xml:space="preserve"> Et quia duo arcus e g, g z ſunt æquales:</s>
            <s xml:id="echoid-s15652" xml:space="preserve"> [per 28 p 3:</s>
            <s xml:id="echoid-s15653" xml:space="preserve"> quia ſubtenduntur
              <lb/>
            a b æqualibus rectis e g, g z] duæ lineæ e a, a z reflectentur inter ſe propter angulos æquales [nam
              <lb/>
            anguli e a g, z a g per 27 p 3 æquantur] & duæ lineæ e b, b z reflectentur inter ſe propter angulos [
              <gap/>
              <lb/>
            b g, z b g] æquales [per 27 p 3.</s>
            <s xml:id="echoid-s15654" xml:space="preserve">] Et quia g t eſt maior quàm t b:</s>
            <s xml:id="echoid-s15655" xml:space="preserve"> [ex theſi] erit g e maior quàm e b.</s>
            <s xml:id="echoid-s15656" xml:space="preserve">
              <lb/>
            [Quia enim anguli ad t ſunt recti per fabricationem, æquabitur per 47 p 1 quadratum e g quadra-
              <lb/>
            tis g t, e t:</s>
            <s xml:id="echoid-s15657" xml:space="preserve"> item quadratum e b quadratis b t, e t:</s>
            <s xml:id="echoid-s15658" xml:space="preserve"> itaque cum quadratum g t ſit maius quadrato t b:</s>
            <s xml:id="echoid-s15659" xml:space="preserve">
              <lb/>
            quia g t maior eſt t b ex theſi:</s>
            <s xml:id="echoid-s15660" xml:space="preserve"> ſubducto communi e t:</s>
            <s xml:id="echoid-s15661" xml:space="preserve"> erit per 5 ax.</s>
            <s xml:id="echoid-s15662" xml:space="preserve"> quadratum e g maius quadra-
              <lb/>
            to e b:</s>
            <s xml:id="echoid-s15663" xml:space="preserve"> ideoq́ue latus e g maius latere e b.</s>
            <s xml:id="echoid-s15664" xml:space="preserve">] Angulus ergo e b g eſt maior angulo e g b [per 18 p 1] &
              <lb/>
            angulus e g b eſt ſemirectus.</s>
            <s xml:id="echoid-s15665" xml:space="preserve"> [Quia enim angulus ad t rectus eſt per fabricationem, & t e g, t g e æ-
              <lb/>
            quales per 5 p 1:</s>
            <s xml:id="echoid-s15666" xml:space="preserve"> quia e t, g t æquales poſitæ ſunt:</s>
            <s xml:id="echoid-s15667" xml:space="preserve"> erit eorum quilibet dimidius unius recti per 32 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s15668" xml:space="preserve">]
              <lb/>
            Igitur duo anguli e g b, e b g ſimul ſunt maiores recto:</s>
            <s xml:id="echoid-s15669" xml:space="preserve"> ergo angulus b e g eſt recto minor:</s>
            <s xml:id="echoid-s15670" xml:space="preserve"> [ք 32 p 1]
              <lb/>
            & angulus e g z eſt rectus [ք 31 p 3.</s>
            <s xml:id="echoid-s15671" xml:space="preserve">] Ergo duæ lineæ e b, g z cõcurrẽt extra circulũ in parte b z [ք 11
              <lb/>
            ax.</s>
            <s xml:id="echoid-s15672" xml:space="preserve">] Cõcurrant ergo in l.</s>
            <s xml:id="echoid-s15673" xml:space="preserve"> Et quia e d eſt intra triangulũ l e g:</s>
            <s xml:id="echoid-s15674" xml:space="preserve"> cõcurret cũlinea g m:</s>
            <s xml:id="echoid-s15675" xml:space="preserve"> cõcurrat ergo in
              <lb/>
            m.</s>
            <s xml:id="echoid-s15676" xml:space="preserve"> Et quia g b trãſit per centrũ z e g circuli:</s>
            <s xml:id="echoid-s15677" xml:space="preserve"> erit portio a g minor ſemicirculo:</s>
            <s xml:id="echoid-s15678" xml:space="preserve"> ergo [ք 31 p 3] angulus
              <lb/>
            a e g eſt obtuſus, & angulus e g z eſt rectus.</s>
            <s xml:id="echoid-s15679" xml:space="preserve"> Ergo illæ duæ lineæ a e, z g cõcurrẽt in parte e g [erunt
              <lb/>
            enim anguli ad e & g dictis angulis deinceps, minores duobus rectis per 13 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s15680" xml:space="preserve"> Quare cõcurrent ex
              <lb/>
            parte e g per 11 ax.</s>
            <s xml:id="echoid-s15681" xml:space="preserve">] Concurrant ergo in f.</s>
            <s xml:id="echoid-s15682" xml:space="preserve"> Si ergo uiſus fuerit in e, & z in aliquo uiſibili:</s>
            <s xml:id="echoid-s15683" xml:space="preserve"> tunc puncta
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>