Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Table of Notes

< >
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
< >
page |< < (175) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="175" file="0227" n="227" rhead="PARS TERTIA."/>
            ego nullum habeo limitem denſitatis & </s>
            <s xml:space="preserve">raritatis, nec maxi-
              <lb/>
            mum, nec minimum; </s>
            <s xml:space="preserve">dum illi minimam debent aliquam rari-
              <lb/>
            tatem agnoſcere, & </s>
            <s xml:space="preserve">maximam denſitatem poſſibilem, utut fini-
              <lb/>
            t
              <unsure/>
            am, quæ illis idcirco per ſaltum quendam neceſſario abrum-
              <lb/>
            pitur; </s>
            <s xml:space="preserve">licet nullam agnoſcant raritatem maximam, & </s>
            <s xml:space="preserve">minimam
              <lb/>
            denſitatem. </s>
            <s xml:space="preserve">Mihi enim materiæ puncta poſſunt & </s>
            <s xml:space="preserve">augere di-
              <lb/>
            ſtantias a ſe invicem, & </s>
            <s xml:space="preserve">imminuere in quacunque ratione; </s>
            <s xml:space="preserve">cum
              <lb/>
            data linea quavis, poſſit ex ipſis Euclideis elementis inveniri ſem-
              <lb/>
            per alia, quæ ad ipſam habeat rationem quancunque utcunque
              <lb/>
            magnam, vel parvam; </s>
            <s xml:space="preserve">adeoque poteſt, ſtante eadem maſſa, au-
              <lb/>
            geri moles, & </s>
            <s xml:space="preserve">minui in quacunque ratione data; </s>
            <s xml:space="preserve">at illis poteſt
              <lb/>
            quidem quævis maſſa dividi in quenvis numerum particula-
              <lb/>
            rum, quæ diſperſæ per molem utcunque magnam augeant rari-
              <lb/>
            tatem, & </s>
            <s xml:space="preserve">minuant denſitatem in immenſum; </s>
            <s xml:space="preserve">ſed ubi maſſa o-
              <lb/>
            mnis ita ad contactus immediatos devenit, ut nihil jam ſuper-
              <lb/>
            ſit vacui ſpatii; </s>
            <s xml:space="preserve">tum vero denſitas eſt maxima, & </s>
            <s xml:space="preserve">raritas mi-
              <lb/>
            nima omnium, quæ haberi poſſint, & </s>
            <s xml:space="preserve">tamen finita eſt, cum
              <lb/>
            menſura prioris habeatur, maſſa finita per finitam molem di-
              <lb/>
            viſa, & </s>
            <s xml:space="preserve">menſura poſterioris, diviſa mole per maſſam.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">382. </s>
            <s xml:space="preserve">Inertia corporum oritur ab inertia punctorum, & </s>
            <s xml:space="preserve">a
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0227-01" xlink:href="note-0227-01a" xml:space="preserve">Inertia maſ-
                <lb/>
              ſarum orta ex
                <lb/>
              inertia puncto-
                <lb/>
              rum: ipſi re-
                <lb/>
              ſpondens conſer-
                <lb/>
              vatio ſtatus cen-
                <lb/>
              tri gravitatis,
                <lb/>
              & idea maſſæ
                <lb/>
              unitæ in ipſo.</note>
            viribus mutuis; </s>
            <s xml:space="preserve">nam illud demonſtravimus num. </s>
            <s xml:space="preserve">260, ſi pun-
              <lb/>
            cta quæcunque vel quieſcant, vel moveantur directionibus, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            celeritatibus quibuſcunque, ſed ſingula æquabili motu; </s>
            <s xml:space="preserve">centrum
              <lb/>
            commune gravitatis vel quieſcere, vel moveri uniformiter in
              <lb/>
            directum, ac vires mutuas quaſcunque inter eadem puncta ni-
              <lb/>
            hil turbare ſtatum centri communis gravitatis five quieſcendi,
              <lb/>
            ſive movendi uniformiter in directum. </s>
            <s xml:space="preserve">Porro vis inertiæ in eo
              <lb/>
            ipſo eſt ſita: </s>
            <s xml:space="preserve">nam vis inertiæ eſt determinatio perſeverandi in
              <lb/>
            eodem ſtatu quieſcendi, vel movendi uniformiter in dire-
              <lb/>
            ctum; </s>
            <s xml:space="preserve">niſi externa vis cogat ſtatum ſuum mutare: </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">cum
              <lb/>
            ex mea Theoria demonſtretur, eam proprietatem debere ha-
              <lb/>
            bere centrum gravitatis maſſæ cujuſcunque compoſitæ punctis
              <lb/>
            quotcunque, & </s>
            <s xml:space="preserve">utcunque diſpoſitis; </s>
            <s xml:space="preserve">patet, eam deduci pro cor-
              <lb/>
            poribus omnibus: </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">hic illud etiam intelligitur, cur conci-
              <lb/>
            piantur corpora tanquam collecta, & </s>
            <s xml:space="preserve">compenetrata in ipſo gra-
              <lb/>
            vitatis centro.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">383. </s>
            <s xml:space="preserve">Mobilitas recenſeri ſolet inter generales corporum
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0227-02" xlink:href="note-0227-02a" xml:space="preserve">Mobilitas: quie-
                <lb/>
              ſcibilitatem non
                <lb/>
              haberi, excluſa
                <lb/>
              prorſus quiete a
                <lb/>
              Natura.</note>
            proprietates, quæ quidem ſponte conſequitur vel ex ipſa cur-
              <lb/>
            va virium: </s>
            <s xml:space="preserve">cum enim ipſa exprimat ſuarum ordinatarum ope
              <lb/>
            determinationes ad acceſſum, vel receſſum, requirit neceſſario
              <lb/>
            mobilitatem, ſive poſſibilitatem motuum, ſine quibus acceſ-
              <lb/>
            ſus, & </s>
            <s xml:space="preserve">receſſus ipſi haberi utique non poſſunt. </s>
            <s xml:space="preserve">Aliqui & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            quieſcibilitatem adſcribunt corporibus: </s>
            <s xml:space="preserve">at ego quidem corpo-
              <lb/>
            rum quietem ſaltem in Natura, uti conſtituta eſt, haberi non
              <lb/>
            poſſe arbitror, uti expoſui num. </s>
            <s xml:space="preserve">86. </s>
            <s xml:space="preserve">Eam excludi oportere
              <lb/>
            cenſeo etiam infinitæ improbabilitatis argumento, quo ſum
              <lb/>
            uſus in ea diſſertatione De Spatio, & </s>
            <s xml:space="preserve">Tempore, quam toties
              <lb/>
            jam nominavi, & </s>
            <s xml:space="preserve">in Supplementis hic proferam § 1, </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>