Clavius, Christoph, Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur

Page concordance

< >
Scan Original
221 201
222 202
223 203
224 204
225 205
226 206
227 207
228 208
229 209
230 210
231 211
232 212
233 213
234 214
235 215
236 216
237 217
238 218
239 219
240 220
241 221
242 222
243 223
244 224
245 225
246 226
247 227
248 228
249 229
250 230
< >
page |< < (208) of 677 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="it" type="free">
        <div xml:id="echoid-div717" type="section" level="1" n="178">
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s14239" xml:space="preserve">
              <pb o="208" file="0228" n="228" rhead="GNOMONICES"/>
              <note position="left" xlink:label="note-0228-01" xlink:href="note-0228-01a" xml:space="preserve">Quando altitu
                <lb/>
              do poli ſupra
                <lb/>
              Horizõtem tan
                <lb/>
              ta eſt, vt parum
                <lb/>
              à vert@ce capitis
                <lb/>
              polus recedat,
                <lb/>
              quid agendum
                <lb/>
              in horologii de
                <lb/>
              ſcri ptione.</note>
            exiguus, in remotiſſimo puncto cum eo conueniat in H, acutiſſimum{q́ue} angulum efficiat; </s>
            <s xml:id="echoid-s14240" xml:space="preserve">deſcribemus
              <lb/>
            nihilominus horologium, etiamſi centrum H, non habeamus, vt in ſcholio propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s14241" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s14242" xml:space="preserve">huius lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s14243" xml:space="preserve">horizontale
              <lb/>
            horologium conſtruximus, licet in eo centrum H, non haberemus, (quod quidem contingit, cum perexi-
              <lb/>
            gua eſt altitudo poli ſupra Horizontem.) </s>
            <s xml:id="echoid-s14244" xml:space="preserve">hoc excepto, quòd loco anguli altitudinis poli D E F, conſtituen
              <lb/>
            dus eſt in V erticali horologio angulus complementi altitudinis poli: </s>
            <s xml:id="echoid-s14245" xml:space="preserve">Reliqua omnia abſoluenda ſunt, vt
              <lb/>
            in dicto ſcholio.</s>
            <s xml:id="echoid-s14246" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s14247" xml:space="preserve">RVRSVS quando altitudo politam exigua eſt, vt Aequatoris diameter F D, acutiſſimum angu
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0228-02" xlink:href="note-0228-02a" xml:space="preserve">Quando altitu-
                <lb/>
              do poli ſupra
                <lb/>
              Horizontẽ per
                <lb/>
              exigua el
                <unsure/>
              t, quid
                <lb/>
              in deſcriptione
                <lb/>
              horologii agen-
                <lb/>
              dum.</note>
            lum cum H I, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14248" xml:space="preserve">in remotiſſimo puncto I, conſtituat; </s>
            <s xml:id="echoid-s14249" xml:space="preserve">ac proinde difficile ſit punctum illud, in quo dictus
              <lb/>
            angulus conſtituitur, dignoſcere, vtemur eodem remedio, quod in dicto ſcholio propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s14250" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s14251" xml:space="preserve">huius lihri tradi
              <lb/>
            dimus pro horologio horizontali, cum altitudo poli tanta ponebatur, vt polus parum à vertice capitis
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0228-03" xlink:href="note-0228-03a" xml:space="preserve">10</note>
            abeſſet; </s>
            <s xml:id="echoid-s14252" xml:space="preserve">dummodo ad Verticale horologium conſtruendum pro angulo altitudinis poli B A N, conſtitua-
              <lb/>
            mus angulum complementi altitudinis poli.</s>
            <s xml:id="echoid-s14253" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s14254" xml:space="preserve">CAETERVM horologium verticale auſtrale hactenus deſcriptum indicabit quoque horas in op-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0228-04" xlink:href="note-0228-04a" xml:space="preserve">Si horologium
                <lb/>
              auſtrale inuer-
                <lb/>
              tatur, vt ex ſupe
                <lb/>
              riore parte fiat
                <lb/>
              inferior, & quæ
                <lb/>
              poſt hanc inuer
                <lb/>
              ſionem dextra
                <lb/>
              eſt, fiat ſiniſtra,
                <lb/>
              & contra, ma-
                <lb/>
              nentibus @iſdẽ
                <lb/>
              numeris hora-
                <lb/>
              rum, conſtructũ
                <lb/>
              erit horologiũ
                <lb/>
              boreale Sed ho
                <lb/>
              ræ, quæ prius à
                <lb/>
              meridie nume-
                <lb/>
              rabantur, nunc
                <lb/>
              à med. noc. nu
                <lb/>
              merandæ erũ@
                <lb/>
              & contra.</note>
            poſita parte plani horologij, quæ ad boream ſpectat, ſi omnes illius partes ita inuertantur, vt ex ſuperio-
              <lb/>
            re fiat inferior, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14255" xml:space="preserve">quæ poſt hanc inuerſionem nobis ad horologium conuerſis dextra eſt, in ſiniſtram mute-
              <lb/>
            tur, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14256" xml:space="preserve">contra, manentibus tamen ijſdem proſus horarum numeris. </s>
            <s xml:id="echoid-s14257" xml:space="preserve">Sed tunc portio lineæ meridianæ à
              <lb/>
            centro horologij H, inchoata, et verſus lineam æquinoctialem procedens, quæ in horologio auſtrali indica-
              <lb/>
            bat horam 12. </s>
            <s xml:id="echoid-s14258" xml:space="preserve">meridiei, in hoc boreali horologio horam 12. </s>
            <s xml:id="echoid-s14259" xml:space="preserve">mediæ noctis ſignificabit; </s>
            <s xml:id="echoid-s14260" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s14261" xml:space="preserve">quæ in illo horã
              <lb/>
            12. </s>
            <s xml:id="echoid-s14262" xml:space="preserve">mediæ noctis, in hoc horam 12. </s>
            <s xml:id="echoid-s14263" xml:space="preserve">meridiei monſtrabit: </s>
            <s xml:id="echoid-s14264" xml:space="preserve">at que adeo horæ, quæ ibi à meridie computaban-
              <lb/>
            tur, hic à media nocte, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14265" xml:space="preserve">quæ ibi à media nocte, hic à meridie numer andæ erunt. </s>
            <s xml:id="echoid-s14266" xml:space="preserve">Quod ex ijs, quæiam de
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0228-05" xlink:href="note-0228-05a" xml:space="preserve">20</note>
              <figure xlink:label="fig-0228-01" xlink:href="fig-0228-01a" number="158">
                <image file="0228-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0228-01"/>
              </figure>
            monſtrabimus, perſpicuum fiet. </s>
            <s xml:id="echoid-s14267" xml:space="preserve">Sit
              <lb/>
            in Auſtrali horologio linea meri-
              <lb/>
            diana H I, centrum horologij H, li-
              <lb/>
            nea æquinoctialis F K; </s>
            <s xml:id="echoid-s14268" xml:space="preserve">ſtylus G D,
              <lb/>
            eius{q́ue} locus punctum G; </s>
            <s xml:id="echoid-s14269" xml:space="preserve">linea, v. </s>
            <s xml:id="echoid-s14270" xml:space="preserve">g.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s14271" xml:space="preserve">horæ 5. </s>
            <s xml:id="echoid-s14272" xml:space="preserve">à meridie H K; </s>
            <s xml:id="echoid-s14273" xml:space="preserve">linea horæ
              <lb/>
            octauæ à media nocte H R, et axis
              <lb/>
            mundi H D. </s>
            <s xml:id="echoid-s14274" xml:space="preserve">Quoniam igitur axis
              <lb/>
            D H, plano horologij auſtralis oc-
              <lb/>
            currit in H, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14275" xml:space="preserve">productus planum
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0228-06" xlink:href="note-0228-06a" xml:space="preserve">30</note>
            ſecat, faciens angulum A H B, in
              <lb/>
            facie oppoſita & </s>
            <s xml:id="echoid-s14276" xml:space="preserve">boreali cũ linea
              <lb/>
            meridiana, quæ eadem est in vtra-
              <lb/>
            que facie plani, (cum ſit communis
              <lb/>
            ſectio Meridiani circuli, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14277" xml:space="preserve">pla-
              <lb/>
            ni horologij.) </s>
            <s xml:id="echoid-s14278" xml:space="preserve">æqualem angulo D H I, in facie auſtrali cõprehenſo ſub eadem linea meridiana, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14279" xml:space="preserve">axe; </s>
            <s xml:id="echoid-s14280" xml:space="preserve">fit,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0228-07" xlink:href="note-0228-07a" xml:space="preserve">15. primi.</note>
            vt ſi accipiatur recta H C, in parte plani oppoſita, æqualis rectæ H G, in facie auſtrali, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14281" xml:space="preserve">ex C, eriga-
              <lb/>
            tur ſtylus ad planum horologij borealis, atque adeò & </s>
            <s xml:id="echoid-s14282" xml:space="preserve">ad rectam H C, perpendicularis, ſecans axem in
              <lb/>
            A; </s>
            <s xml:id="echoid-s14283" xml:space="preserve">ſtylus C A, ſtylo G D, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14284" xml:space="preserve">axis H A, axi H D, ſit æqualis. </s>
            <s xml:id="echoid-s14285" xml:space="preserve">Quoniã enim intriangulo A H C, duo
              <lb/>
            anguli H, C, duobus angulis H, G, trianguli D H G, æquales ſunt; </s>
            <s xml:id="echoid-s14286" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s14287" xml:space="preserve">latus H C, lateri H G, ſumptum
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0228-08" xlink:href="note-0228-08a" xml:space="preserve">40</note>
            æqualc; </s>
            <s xml:id="echoid-s14288" xml:space="preserve">erit & </s>
            <s xml:id="echoid-s14289" xml:space="preserve">latus C A, lateri G D, æquale, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14290" xml:space="preserve">latus A H, lateri D H. </s>
            <s xml:id="echoid-s14291" xml:space="preserve">Quòd ſi ex A, ducatur ad axẽ
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0228-09" xlink:href="note-0228-09a" xml:space="preserve">26. primi.</note>
            H A, perpendicularis A B, occurrens lineæ meridianæ in B, erit A B, exiſtens in plano Meridiani per
              <lb/>
            rectas A H, H B, ducto, communis ſectio Aequatoris ac Meridiani. </s>
            <s xml:id="echoid-s14292" xml:space="preserve">Nam quoniam axis H A, per pro-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0228-10" xlink:href="note-0228-10a" xml:space="preserve">2. vndec.</note>
            poſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s14293" xml:space="preserve">10. </s>
            <s xml:id="echoid-s14294" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s14295" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s14296" xml:space="preserve">Theod. </s>
            <s xml:id="echoid-s14297" xml:space="preserve">ad planum Aequatoris est perpendicularis, tranſit{q́ue} per centrum eius; </s>
            <s xml:id="echoid-s14298" xml:space="preserve">erit quoque
              <lb/>
            idem axis, per def. </s>
            <s xml:id="echoid-s14299" xml:space="preserve">3. </s>
            <s xml:id="echoid-s14300" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s14301" xml:space="preserve">11. </s>
            <s xml:id="echoid-s14302" xml:space="preserve">Euclidis, ad communem ſectionem Aequatoris, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14303" xml:space="preserve">Meridiani per idem cen-
              <lb/>
            trum ductam perpendicularis. </s>
            <s xml:id="echoid-s14304" xml:space="preserve">Quare poſito A, centro Aequatoris, ſeu mundi, erit A B, in plano Meri
              <lb/>
            diani exiſtens, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14305" xml:space="preserve">ad axem H A, perpendicularis, communis ſectio Aequatoris, ac Meridiani. </s>
            <s xml:id="echoid-s14306" xml:space="preserve">Erit autẽ
              <lb/>
            recta A B, ipſi D I, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14307" xml:space="preserve">H B, ipſi H I, æqualis; </s>
            <s xml:id="echoid-s14308" xml:space="preserve">propterea quòd in triangulo A H B, duo anguli A, H,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0228-11" xlink:href="note-0228-11a" xml:space="preserve">26. primi.</note>
            duobus angulis D, I, trianguli D H I, ſunt æquales, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14309" xml:space="preserve">latus A H, lateri D H, oſtenſum æquale, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14310" xml:space="preserve">c.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s14311" xml:space="preserve">Igitur ſi per B, ducatur in horologio boreali linea æquinoctialis B L, ad lineam meridianam perpendicu-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0228-12" xlink:href="note-0228-12a" xml:space="preserve">50</note>
            laris, diſtabit ea tantum à centro H, ſurſum verſus, quantum æquinoctialis linea F K, ab eodem centro
              <lb/>
            H, abeſt deorſum verſus in horologio auſtrali. </s>
            <s xml:id="echoid-s14312" xml:space="preserve">Quamobrem ſi in linea meridiana H B, producta ſumatur
              <lb/>
            recta B M, rectæ B A, æqualis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14313" xml:space="preserve">ex M, circulus deſcribatur, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14314" xml:space="preserve">in partes 24. </s>
            <s xml:id="echoid-s14315" xml:space="preserve">ſecetur, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14316" xml:space="preserve">c. </s>
            <s xml:id="echoid-s14317" xml:space="preserve">deſcribetur
              <lb/>
            in facie plani oppoſita, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14318" xml:space="preserve">boreali horologium boreale, quemadmodum in facie auſtr ali deſcriptum eſt au-
              <lb/>
            ſtrale, cum ſumpſimus rectam I E, æqualem rectæ I D, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14319" xml:space="preserve">ex E, circulum deſcripſimus, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14320" xml:space="preserve">c. </s>
            <s xml:id="echoid-s14321" xml:space="preserve">vt ſupra
              <lb/>
            demonſtratum eſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s14322" xml:space="preserve">Eadem enim prorſus hic demonſtratio erit.</s>
            <s xml:id="echoid-s14323" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p style="it">
            <s xml:id="echoid-s14324" xml:space="preserve">HOC autem horologium boreale habetur quoque, ſi omnes lineæ auſtralis horologij per centrum H,
              <lb/>
            producantur. </s>
            <s xml:id="echoid-s14325" xml:space="preserve">Cum enim omnes circuli horarij à meridie, vel media nocte incedant per axem D H A,
              <lb/>
            ita vt ſecent planum horologij in H, erunt communes ſectiones ipſorum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s14326" xml:space="preserve">plani horologij tam in facie
              <lb/>
            auſtrali, quàm in boreali, eædem rectæ lineę per H, trãſeuntes; </s>
            <s xml:id="echoid-s14327" xml:space="preserve">ita tamen, vt hę ſectiones, hoc eſt, lineę ho-
              <lb/>
            rarię, in boreali horologio intelligantur in parte plani oppoſita, quandoquidem & </s>
            <s xml:id="echoid-s14328" xml:space="preserve">axis mundi D H, </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>