Clavius, Christoph
,
Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur
Text
Text Image
Image
XML
Thumbnail overview
Document information
None
Concordance
Notes
Figures
Content
Thumbnails
List of thumbnails
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 420
421 - 430
431 - 440
441 - 450
451 - 460
461 - 470
471 - 480
481 - 490
491 - 500
501 - 510
511 - 520
521 - 530
531 - 540
541 - 550
551 - 560
561 - 570
571 - 580
581 - 590
591 - 600
601 - 610
611 - 620
621 - 630
631 - 640
641 - 650
651 - 660
661 - 670
671 - 677
>
161
(141)
162
(142)
163
(143)
164
(144)
165
(145)
166
(146)
167
(147)
168
(148)
169
(149)
170
(150)
<
1 - 10
11 - 20
21 - 30
31 - 40
41 - 50
51 - 60
61 - 70
71 - 80
81 - 90
91 - 100
101 - 110
111 - 120
121 - 130
131 - 140
141 - 150
151 - 160
161 - 170
171 - 180
181 - 190
191 - 200
201 - 210
211 - 220
221 - 230
231 - 240
241 - 250
251 - 260
261 - 270
271 - 280
281 - 290
291 - 300
301 - 310
311 - 320
321 - 330
331 - 340
341 - 350
351 - 360
361 - 370
371 - 380
381 - 390
391 - 400
401 - 410
411 - 420
421 - 430
431 - 440
441 - 450
451 - 460
461 - 470
471 - 480
481 - 490
491 - 500
501 - 510
511 - 520
521 - 530
531 - 540
541 - 550
551 - 560
561 - 570
571 - 580
581 - 590
591 - 600
601 - 610
611 - 620
621 - 630
631 - 640
641 - 650
651 - 660
661 - 670
671 - 677
>
page
|<
<
(209)
of 677
>
>|
<
echo
version
="
1.0RC
">
<
text
xml:lang
="
it
"
type
="
free
">
<
div
xml:id
="
echoid-div717
"
type
="
section
"
level
="
1
"
n
="
178
">
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s14328
"
xml:space
="
preserve
">
<
pb
o
="
209
"
file
="
0229
"
n
="
229
"
rhead
="
LIBER SECVNDVS.
"/>
ductus cadit in oppoſitam partem; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14329
"
xml:space
="
preserve
">hoc eſt, ea lege & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14330
"
xml:space
="
preserve
">conditione, vt conuerſo ad nos horologio auſtrali,
<
lb
/>
exiſtenteq́, puncto F, ad ſiniſtram, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14331
"
xml:space
="
preserve
">K, ad dexteram, lineę horar ie in facie oppoſita, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14332
"
xml:space
="
preserve
">boreali ducan-
<
lb
/>
tur omnino reſpondentes horarijs lineis auſtralis horologij per centrum H, eductis; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14333
"
xml:space
="
preserve
">adeò vt nobis faciem
<
lb
/>
plani borealem aſpicientibus punctum F, poſitum ſit ad dexterarn, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14334
"
xml:space
="
preserve
">K, ad ſiniſtram; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14335
"
xml:space
="
preserve
">contra ſcilicet,
<
lb
/>
quàm in auſtr ali contingit; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14336
"
xml:space
="
preserve
">vel quod idem eſt, F, vergat in occaſum, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14337
"
xml:space
="
preserve
">K, in ortum, vt in auſtrali.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14338
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s14339
"
xml:space
="
preserve
">ERIT autem horologium boreale arte proxime tradita delineatum omnino ęquale, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14340
"
xml:space
="
preserve
">ſimile au-
<
lb
/>
ſtrali ob ęqualitatem axium H A, H D; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14341
"
xml:space
="
preserve
">gnomonum C A, G D; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14342
"
xml:space
="
preserve
">communium ſectionum Aequatoris, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14343
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
Meridiani A B, D I; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14344
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14345
"
xml:space
="
preserve
">portionum meridianę lineę H B, H I, inter centrum horologii, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14346
"
xml:space
="
preserve
">lineas ęquino
<
lb
/>
ctiales poſitarum. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14347
"
xml:space
="
preserve
">Hinc enim efficitur, triangulum H B L, in boreali horologio, cuius later a ſunt linea me
<
lb
/>
ridiana H B, ęquinoctialis B L, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14348
"
xml:space
="
preserve
">linea horę quintę H L, ęquale eſſe, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14349
"
xml:space
="
preserve
">ſimile prorſus triangulo H I K,
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0229-01
"
xlink:href
="
note-0229-01a
"
xml:space
="
preserve
">10</
note
>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0229-02
"
xlink:href
="
note-0229-02a
"
xml:space
="
preserve
">26. primi.</
note
>
in horologio auſtrali, cuius etiam latera ſunt meridiana linea H I, ęquinoctialis I K, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14350
"
xml:space
="
preserve
">linea horę 5.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14351
"
xml:space
="
preserve
">H K; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14352
"
xml:space
="
preserve
">propterea quod duo anguli illius B H L, H B L, duobus angulis huius I H K, H I K, ęquales ſunt,
<
lb
/>
(Nam anguli ad H, æquales ſunt, cum ſint ad verticem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14353
"
xml:space
="
preserve
">anguli ad B, I, recti.) </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14354
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14355
"
xml:space
="
preserve
">latus H B, lateri
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0229-03
"
xlink:href
="
note-0229-03a
"
xml:space
="
preserve
">15. primi.</
note
>
H I, ęquale, vt oſtenſum eſt, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14356
"
xml:space
="
preserve
">c. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14357
"
xml:space
="
preserve
">Eadem ratio eſt de cęteris triangulis, quorum baſes ſunt lineę horarię
<
lb
/>
inter centrum H, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14358
"
xml:space
="
preserve
">lineas ęquinoctales poſitę, ſubtenſęque angulis rectis ad B, I, comprehenſis ſub me-
<
lb
/>
ridiana linea, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14359
"
xml:space
="
preserve
">lineis ęquinoctialibus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14360
"
xml:space
="
preserve
">Totum ergo horologium boreale toti auſtrali ęquale erit, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14361
"
xml:space
="
preserve
">ſimi
<
lb
/>
le, cum ſingulę partes ſingulis partibus ęquales ſint & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14362
"
xml:space
="
preserve
">ſimiles.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14363
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
note
position
="
right
"
xml:space
="
preserve
">Si lineamenta
<
lb
/>
auſtialis horo-
<
lb
/>
logu deicriban
<
lb
/>
tur in facie pla
<
lb
/>
ni oppoſita, ita
<
lb
/>
vt ad vnguem-
<
lb
/>
reſpondeant li-
<
lb
/>
neamentis ho-
<
lb
/>
rologii auſtra-
<
lb
/>
lis, & poſt hanc
<
lb
/>
deſcriptionem
<
lb
/>
pars ſuperior
<
lb
/>
mutetur in in-
<
lb
/>
feriorem, deſcri
<
lb
/>
ptum crit horo
<
lb
/>
gium boreale.</
note
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s14364
"
xml:space
="
preserve
">VNDE ſi in parte oppoſita plani horologii deſcribantur lineę reſpondentes ad vnguem lineis in ho-
<
lb
/>
rologio auſtrali, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14365
"
xml:space
="
preserve
">deinde pars ſuperior mutetur in inferiorem, ac proinde & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14366
"
xml:space
="
preserve
">illa, quę poſt deſcriptionẽ
<
lb
/>
illam dextra eſt, fiat ſiniſtra, et contra, deſcriptum erit horologium boreale in facie plani horologii borea-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0229-05
"
xlink:href
="
note-0229-05a
"
xml:space
="
preserve
">20</
note
>
li. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14367
"
xml:space
="
preserve
">Quia hac ratione punctum K, quod in auſtrali horologio nobis eſt ad dexteram, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14368
"
xml:space
="
preserve
">in boreali poſt illam
<
lb
/>
deſcriptionem ad ſiniſtram, fit nobis iterum ad dexteram, ſi ſuperior pars in inſeriorem mutetur, vt con-
<
lb
/>
ſtat. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14369
"
xml:space
="
preserve
">Sed hac de re plura in propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14370
"
xml:space
="
preserve
">ſequenti ſcribemus.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14371
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s14372
"
xml:space
="
preserve
">EX his omnibus (vt ad id, quod propoſitum eſt, veniamus) perſpicuum eſſe arbitror, horologium au
<
lb
/>
ſtrale indicare horas in facie plani V erticalis boreali, ſi omnia immut entur, vt dictum eſt, hoc eſt, ſi ſu-
<
lb
/>
perior pars mutetur in inferiorem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14373
"
xml:space
="
preserve
">quæ poſt hanc mutationem nobis ad horologium conuerſis dextra
<
lb
/>
eſt, fiat ſiniſtra, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14374
"
xml:space
="
preserve
">contra. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14375
"
xml:space
="
preserve
">Nam auſtrale horologium H R K, ſi inuertatur, vt punctum I, ſurſum ver-
<
lb
/>
ſus, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14376
"
xml:space
="
preserve
">H, deorſum verſus ponatur, punctum{q́ue} R, quod in eo ſitu nobis ad horologium conuerſis eſt ad
<
lb
/>
dextram, in ſiniſtram partem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14377
"
xml:space
="
preserve
">K, in dextram cadat, acquiret omnino eundem ſitum, quem habet bo-
<
lb
/>
reale horologium L H B, in facie oppoſita delineatum, vbi punctum L, nobis ad horologium conuerſis
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0229-06
"
xlink:href
="
note-0229-06a
"
xml:space
="
preserve
">30</
note
>
poſitum eſt ad dextram, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14378
"
xml:space
="
preserve
">B, ad ſinistram, vt manifestum eſt. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14379
"
xml:space
="
preserve
">Similiter ex ijs, quæ in ſcbolio propoſ. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14380
"
xml:space
="
preserve
">1.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14381
"
xml:space
="
preserve
">huius libri tradidimus, manifeſtum eſt, portionem illam lineę meridianæ, quæ in horologio Auſtrali indi-
<
lb
/>
cabat horam 12. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14382
"
xml:space
="
preserve
">meridiei, in boreali monstrare horam 12. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14383
"
xml:space
="
preserve
">mediæ noctis; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14384
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14385
"
xml:space
="
preserve
">horas, quæ ibi à meridie nu-
<
lb
/>
merabantur, hic à media nocte, et quæibi à media nocte, hic à meridie computandas eſſe: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14386
"
xml:space
="
preserve
">quoniam vide-
<
lb
/>
licet, vt proxime demonstratum eſt, horæ Auſtralis horologij vltra centrum horologij dant in facie bo-
<
lb
/>
reali eaſdem numero horas; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14387
"
xml:space
="
preserve
">& </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14388
"
xml:space
="
preserve
">vt ex dicto ſcholio conſtat, horę antemeridianæ vltra centrum horolo-
<
lb
/>
gij productæ faciunt pomeridianas, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14389
"
xml:space
="
preserve
">pomeridianæ antemeridianas. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14390
"
xml:space
="
preserve
">Quod etiam facile intelligetur, ſi
<
lb
/>
in facie boreali concipiantur per axem H A, ducti circuli horarij. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14391
"
xml:space
="
preserve
">Nam vmbra axis, vel ſtyli, dummodo
<
lb
/>
Sol faciem borealem illuſtret, proijcietur in meridianam lineam H B, Sole exiſtente in ſemicirculo Meri-
<
lb
/>
diani ſub terra, in lineas verò horarias verſus punctum L, quod nobis in boreali horologio eſt ad dexte-
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0229-07
"
xlink:href
="
note-0229-07a
"
xml:space
="
preserve
">40</
note
>
ram, Sole exiſtente in ſemicirculis horarijs poſt mediã noctem, hoc eſt, in ſemicir culis, qui opponuntur il-
<
lb
/>
lis, in quibus Sol exiſtit, cum vmbra axis, vel ſtyli in Auſtrali horologio proijcitur in horarias lineas ver
<
lb
/>
ſus K, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14392
"
xml:space
="
preserve
">c. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14393
"
xml:space
="
preserve
">vt perſpicuum eſt, ſi & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14394
"
xml:space
="
preserve
">horologium boreale L H B, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14395
"
xml:space
="
preserve
">axis H A, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14396
"
xml:space
="
preserve
">circuli horarij in propria
<
lb
/>
poſitione concipiantur. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14397
"
xml:space
="
preserve
">Hæc omnia planiora fient, ſi horologium boreale L H B, in facie oppoſita, vt di-
<
lb
/>
ctum eſt, delineatum confer atur cum boreali horologio, quod ante deſcripſimus. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14398
"
xml:space
="
preserve
">Deprehendemus enim
<
lb
/>
hoc illi omnino ſimile eſſe, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14399
"
xml:space
="
preserve
">æquale.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14400
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s14401
"
xml:space
="
preserve
">EADEM hæc demonſtratio in horologia tam à V erticali circulo, quàm ab Horizonte declinan-
<
lb
/>
<
note
position
="
right
"
xlink:label
="
note-0229-08
"
xlink:href
="
note-0229-08a
"
xml:space
="
preserve
">Ea, quæ proxi-
<
lb
/>
me dicta ſunt
<
lb
/>
de inuerſione
<
lb
/>
omnium parti@
<
lb
/>
horologii, intel
<
lb
/>
ligenda quoque
<
lb
/>
ſunt in horolo-
<
lb
/>
giis declinanti-
<
lb
/>
bus, & inclina-
<
lb
/>
tis.</
note
>
tia: </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14402
"
xml:space
="
preserve
">Item in inclinata ad Horizontem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14403
"
xml:space
="
preserve
">in ea, quæ & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14404
"
xml:space
="
preserve
">à Verticali circulo declinant, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14405
"
xml:space
="
preserve
">ad Horizontem
<
lb
/>
ſunt inclinata, de quibus libro inſequenti dicemus, quadrat omni ex parte; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14406
"
xml:space
="
preserve
">ſi modo in illis rectam B I, nõ
<
lb
/>
intelligamus eſſe meridianam, ſed lineam ſtyli, ſiue indicis, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14407
"
xml:space
="
preserve
">pro Meridiano circulo per axem A D, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14408
"
xml:space
="
preserve
">
<
lb
/>
<
note
position
="
left
"
xlink:label
="
note-0229-09
"
xlink:href
="
note-0229-09a
"
xml:space
="
preserve
">50</
note
>
meridianam lineam B I, ducto ſumamus circulum alium maximum, qui per axem A D, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14409
"
xml:space
="
preserve
">lineam ſtyli
<
lb
/>
B I, ducitur, inſtar noui cuiuſdam Meridiani in illorum horologiorum planis, vt ſuis locis monebimus.
<
lb
/>
</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14410
"
xml:space
="
preserve
">Quodcunque enim horologium eiuſmodi in vna facie plani deſcriptum, vt v. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14411
"
xml:space
="
preserve
">g. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14412
"
xml:space
="
preserve
">in ea, quæ à meridie decli-
<
lb
/>
nat, ſi planum ad Horizontem fuerit rectum, vel in ſuperiori facie, ſi planum ad Horizontem fuerit incli-
<
lb
/>
natum, erit quoque horologium in facie plani eiuſdem oppoſita deſcribendum, vt in ea, quę à Septentrio-
<
lb
/>
ne declinat, vel in facie inferiori; </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14413
"
xml:space
="
preserve
">ſi tamen omnes partes inuertantur, vt diximus, hoc eſt, ſuperior primũ
<
lb
/>
mutetur in inferiorem, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14414
"
xml:space
="
preserve
">quæ poſt hanc mutationem primam dextra eſt, euadat ſiniſtra, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14415
"
xml:space
="
preserve
">contra. </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14416
"
xml:space
="
preserve
">Quæ
<
lb
/>
omnia ſuo loco perſpicua erunt.</
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14417
"
xml:space
="
preserve
"/>
</
p
>
<
p
style
="
it
">
<
s
xml:id
="
echoid-s14418
"
xml:space
="
preserve
">HACTENVS conſtruximus V erticale horologium in plana ſuperficie quacunque, vt illud po-
<
lb
/>
ſtea in murum, vel planum, quod ad Horizontem rectum eſt, & </
s
>
<
s
xml:id
="
echoid-s14419
"
xml:space
="
preserve
">directò ad meridiem, Septentrionemve
<
lb
/>
ſpectat, transferri poſſit, ita vt H E, meridiana linea ad Horizontem ſit perpendicularis, </
s
>
</
p
>
</
div
>
</
text
>
</
echo
>