2317OPTICAE LIBER I.
non eſt in genere doloris.
Et nos declarabimus pòſt, quomodo erit ſenſus uiſus ex omnibus rebus
iſtis. Senſus ergo perueniens in neruum communem eſt ſenſus lucis, & coloris & ordinationis, &
illud, à quo comprehendit ſentiens ultimum lucem & colorem, eſt aliqua forma.
iſtis. Senſus ergo perueniens in neruum communem eſt ſenſus lucis, & coloris & ordinationis, &
illud, à quo comprehendit ſentiens ultimum lucem & colorem, eſt aliqua forma.
28. Corpora perſpicua nata at apta ſunt ad recipiendum reddenduḿ obiectis corporibus
lucem & colorem, abſ ulla ſui mutatione. 4 p 2.
lucem & colorem, abſ ulla ſui mutatione. 4 p 2.
ET remanet modò explicare quæſtionẽ, quæ eſt.
Quoniam formę lucis & coloris extenduntur
in aere, & in corporibus diaphanis; & perueniunt ad uiſum: & aer & corpora diaphana reci-
piunt omnes colores: & formæ cuiuslibet lucis, quæ ſunt præſentes in eodẽ tempore, exten-
duntur in eodem tẽpore, & in eodẽ aere, & perueniunt ad uiſum, & pertranſeunt diaphanitatẽ tuni
carum uiſus: quare oportet, ut admiſceantur iſti colores & lux in aere, & in corporibus diaphanis,
& perueniant ad uiſum mixta omnia. Et ſic non diſtinguuntur à uiſu colores rerũ uiſarũ. Et ſi ita eſt:
Senſus ergo uiſus non poteſt eſſe ex iſtis formis. Dicamus ergo quòd corpora diaphana non immu
tantur à coloribus, neq; alterantur ab eis alteratiõe fixa, ſed proprietas coloris & lucis eſt, ut formæ
eorum extendantur ſecundum uerticationes rectas: & ex proprietate eſt corporis diaphani, ut non
prohibeat formas lucis & coloris tranſire per ſuam diaphanitatem: & illud non recipit formas, niſi
receptione ad reddendum, non receptione ad alterandum. Et declaratum eſt [14. 18 n] quòd formæ
lucis & coloris non extenduntur in aere, niſi ſecundum lineas rectas. Formæ ergo lucis & coloris,
quæ ſuntin corporibus præſentibus ſimul in eodem aere, extenduntur ſecundum lineas rectas, &
erunt illæ lineæ, ſuper quas extenduntur formæ diuerſæ, quæ dam æquidiſtantes, & quædam ſecan
tes ſe, & quædam diuerſi ſitus: & quælibet uerticatio earum eſt diſtincta per corpus, à quo extendi-
tur forma ſuper illam uerticationem. Formarum ergo extenſarum à corporibus diuerſis in eodem
aere, quælibet extenditur ſuper ſuam uerticationem, & pertranſit ad formas oppoſitas.
in aere, & in corporibus diaphanis; & perueniunt ad uiſum: & aer & corpora diaphana reci-
piunt omnes colores: & formæ cuiuslibet lucis, quæ ſunt præſentes in eodẽ tempore, exten-
duntur in eodem tẽpore, & in eodẽ aere, & perueniunt ad uiſum, & pertranſeunt diaphanitatẽ tuni
carum uiſus: quare oportet, ut admiſceantur iſti colores & lux in aere, & in corporibus diaphanis,
& perueniant ad uiſum mixta omnia. Et ſic non diſtinguuntur à uiſu colores rerũ uiſarũ. Et ſi ita eſt:
Senſus ergo uiſus non poteſt eſſe ex iſtis formis. Dicamus ergo quòd corpora diaphana non immu
tantur à coloribus, neq; alterantur ab eis alteratiõe fixa, ſed proprietas coloris & lucis eſt, ut formæ
eorum extendantur ſecundum uerticationes rectas: & ex proprietate eſt corporis diaphani, ut non
prohibeat formas lucis & coloris tranſire per ſuam diaphanitatem: & illud non recipit formas, niſi
receptione ad reddendum, non receptione ad alterandum. Et declaratum eſt [14. 18 n] quòd formæ
lucis & coloris non extenduntur in aere, niſi ſecundum lineas rectas. Formæ ergo lucis & coloris,
quæ ſuntin corporibus præſentibus ſimul in eodem aere, extenduntur ſecundum lineas rectas, &
erunt illæ lineæ, ſuper quas extenduntur formæ diuerſæ, quæ dam æquidiſtantes, & quædam ſecan
tes ſe, & quædam diuerſi ſitus: & quælibet uerticatio earum eſt diſtincta per corpus, à quo extendi-
tur forma ſuper illam uerticationem. Formarum ergo extenſarum à corporibus diuerſis in eodem
aere, quælibet extenditur ſuper ſuam uerticationem, & pertranſit ad formas oppoſitas.
29. Lux & color per corpor a perſpicua diſtinctè penetrant. s p 2.
ET ſignificatio, quòd luces & colores nõ permiſceantur in aere, neq;
in corporibus diaphanis:
eſt, quòd quando in uno loco fuerint multę candelæ in locis diuerſis & diſtinctis, & fuerint o-
mnes oppoſitæ uni formaini pertranſeunti ad locum obſcurum, & fuerit in oppoſitione illius
foraminis in obſcuro loco paries, aut corpus non diaphanum: luces illarum candelarum apparent
ſuper corpus uel ſuper illũ parietẽ, diſtinctę ſecundum numerũ candelarum illarũ: & quælibet illa-
rum apparet oppoſita uni candelę ſecundũ lineam tranſeuntẽ per foramẽ: & ſi cooperiatur una can
dela, deſtruetur lux oppoſita uni candelę tantùm: & ſi auferatur coopertoriũ, reuertetur lux. Et hoc
poterit omni hora probari: quòd ſi luces admiſcerentur cũ aere, admiſcerentur cũ aere foraminis, &
deberent tranſire admixtæ, & nõ diſtinguerentur poſtea. Et nos nõ inuenimus ita. Luces ergo non
admiſcẽtur in aere, ſed quælibet illarũ extenditur ſuper uerticationes rectas: & illę uerticatiões ſunt
æquidiſtãtes, & ſecãtes ſe, & diuerſi ſirus. Et forma cuiuslibet lucis extẽditur ſuper oẽs uerticatiões,
quę poſſunt extendi in illo aere ab illa hora: neq; tamẽ admiſcentur in aere, nec aer tingitur per eas,
ſed pertranſeunt per ipſius diaphanitatẽ tantùm, & aer non amittit ſuã formã. Et quod diximus de
luce, & colore, & aere, intelligendũ eſt de omnib. corporibus diaphanis, & tunicis uiſus diaphanis.
eſt, quòd quando in uno loco fuerint multę candelæ in locis diuerſis & diſtinctis, & fuerint o-
mnes oppoſitæ uni formaini pertranſeunti ad locum obſcurum, & fuerit in oppoſitione illius
foraminis in obſcuro loco paries, aut corpus non diaphanum: luces illarum candelarum apparent
ſuper corpus uel ſuper illũ parietẽ, diſtinctę ſecundum numerũ candelarum illarũ: & quælibet illa-
rum apparet oppoſita uni candelę ſecundũ lineam tranſeuntẽ per foramẽ: & ſi cooperiatur una can
dela, deſtruetur lux oppoſita uni candelę tantùm: & ſi auferatur coopertoriũ, reuertetur lux. Et hoc
poterit omni hora probari: quòd ſi luces admiſcerentur cũ aere, admiſcerentur cũ aere foraminis, &
deberent tranſire admixtæ, & nõ diſtinguerentur poſtea. Et nos nõ inuenimus ita. Luces ergo non
admiſcẽtur in aere, ſed quælibet illarũ extenditur ſuper uerticationes rectas: & illę uerticatiões ſunt
æquidiſtãtes, & ſecãtes ſe, & diuerſi ſirus. Et forma cuiuslibet lucis extẽditur ſuper oẽs uerticatiões,
quę poſſunt extendi in illo aere ab illa hora: neq; tamẽ admiſcentur in aere, nec aer tingitur per eas,
ſed pertranſeunt per ipſius diaphanitatẽ tantùm, & aer non amittit ſuã formã. Et quod diximus de
luce, & colore, & aere, intelligendũ eſt de omnib. corporibus diaphanis, & tunicis uiſus diaphanis.
30. Humor cryſtallin{us} lucem & colorẽ aliter recipit, quàm cætera perſpicua corpora. 22 p 3.
MEmbrum uerò ſentiens, ſcilicet glacialis, nõ recipit formã lucis & coloris, ſicut recipit aer, &
alia diaphana nõ ſentientia, ſed ſecundũ modũ diuerſum ab illo modo: Quoniã iſtud mem-
brum eſt præparatũ ad recipiendũ iſtam formã: recipit ergo iſtam, quatenus eſt ſentiens, &
quatenus eſt diaphanũ. Et iam declaratũ eſt, [26 n] quòd paſsio eius ex iſta forma, eſt ex genere do
loris. Qualitas ergo receptiõis eius ab iſta forma, eſt diuerſa à qualitate receptionis corporũ diapha
norum nõ ſentientiũ: Sed tamen iſtud membrũ cum ſua receptione ab iſta forma, quatenus eſt ſen-
tiens, & cum ſua alteratione uel mutatione, nõ tingitur per iſtam formã illius tinctura, neq; remanẽt
formæ coloris & lucis poſt receſſum eius à ſua oppoſitione, uel receſſu earũ. Et poteſt cõtradici huic
ſermoni dicendo. Quoniã iam prædictũ eſt, [1 n] quòd colores fortes ſcintillantes, ſuper quos oriun
tur luces fortes, operantur in oculũ, & remanent illarũ alterationes in uiſu poſt receſſum, & rema-
nent formæ coloris in oculo tẽpore aliquanto, & quodcunq; cõprehenderit uiſus poſt hoc, erit ad-
mixtum cũ illis coloribus. Et hoc eſt manifeſtũ; & non dubitatur. Quod cum ita ſit: uiſus ergo tingi-
tur à colore & luce: & ſequitur quòd corpora diaphana tingantur à lucibus & coloribus. Et nos di-
cemus, reſpondendo ad hoc: quòd hoc ipſum ſignificat, quòd uiſus nõ tingitur à colore & luce, neq;
remanent in eo alterationes coloris & lucis: quoniã lſtæ alterationes, quas diximus, nõ accidũt niſi
extranea fortitudine, ſcilicet fortitudine lucis & coloris. Et manifeſtũ eſt, quòd iſtę alterationes nõ
remanent in uiſu, niſi modico tẽpore, & pòſt auferuntur, & tunc debiles ſunt immutationes, nec re-
manet aliquid: Tunc ergo uiſus nõ tingitur ab iſtis alterationibus alteratione fixa, nec remanent in
eo poſt receſſum. Et ex hoc declarabitur, quòd luces & colores operantur in uiſum, nec remanent
eorũ alterationes poſt receſſum, niſi paruo tẽpore. Glacialis ergo alteratur à luce & coloribus tan-
tùm, ut ſentiat, & deinde aufertur immutatio poſt receſſum. Alteratio ergo eius à luce & colore eſt
neceſſaria, ſed natura nõ fixa. Et etiã uiſus eſt præparatus ad patiendũ colores & luces, & ad ſentien
dum eos: neq; tamẽ remanet in eo alteratio. Et aer & corpora diaphana, & tunicæ uiſus diaphanæ
anterioris glacialis nõ ſunt præparatæ ad patiendũ lucẽ & colorẽ, & ſentiendũ ea, ſed ad reddendũ
alia diaphana nõ ſentientia, ſed ſecundũ modũ diuerſum ab illo modo: Quoniã iſtud mem-
brum eſt præparatũ ad recipiendũ iſtam formã: recipit ergo iſtam, quatenus eſt ſentiens, &
quatenus eſt diaphanũ. Et iam declaratũ eſt, [26 n] quòd paſsio eius ex iſta forma, eſt ex genere do
loris. Qualitas ergo receptiõis eius ab iſta forma, eſt diuerſa à qualitate receptionis corporũ diapha
norum nõ ſentientiũ: Sed tamen iſtud membrũ cum ſua receptione ab iſta forma, quatenus eſt ſen-
tiens, & cum ſua alteratione uel mutatione, nõ tingitur per iſtam formã illius tinctura, neq; remanẽt
formæ coloris & lucis poſt receſſum eius à ſua oppoſitione, uel receſſu earũ. Et poteſt cõtradici huic
ſermoni dicendo. Quoniã iam prædictũ eſt, [1 n] quòd colores fortes ſcintillantes, ſuper quos oriun
tur luces fortes, operantur in oculũ, & remanent illarũ alterationes in uiſu poſt receſſum, & rema-
nent formæ coloris in oculo tẽpore aliquanto, & quodcunq; cõprehenderit uiſus poſt hoc, erit ad-
mixtum cũ illis coloribus. Et hoc eſt manifeſtũ; & non dubitatur. Quod cum ita ſit: uiſus ergo tingi-
tur à colore & luce: & ſequitur quòd corpora diaphana tingantur à lucibus & coloribus. Et nos di-
cemus, reſpondendo ad hoc: quòd hoc ipſum ſignificat, quòd uiſus nõ tingitur à colore & luce, neq;
remanent in eo alterationes coloris & lucis: quoniã lſtæ alterationes, quas diximus, nõ accidũt niſi
extranea fortitudine, ſcilicet fortitudine lucis & coloris. Et manifeſtũ eſt, quòd iſtę alterationes nõ
remanent in uiſu, niſi modico tẽpore, & pòſt auferuntur, & tunc debiles ſunt immutationes, nec re-
manet aliquid: Tunc ergo uiſus nõ tingitur ab iſtis alterationibus alteratione fixa, nec remanent in
eo poſt receſſum. Et ex hoc declarabitur, quòd luces & colores operantur in uiſum, nec remanent
eorũ alterationes poſt receſſum, niſi paruo tẽpore. Glacialis ergo alteratur à luce & coloribus tan-
tùm, ut ſentiat, & deinde aufertur immutatio poſt receſſum. Alteratio ergo eius à luce & colore eſt
neceſſaria, ſed natura nõ fixa. Et etiã uiſus eſt præparatus ad patiendũ colores & luces, & ad ſentien
dum eos: neq; tamẽ remanet in eo alteratio. Et aer & corpora diaphana, & tunicæ uiſus diaphanæ
anterioris glacialis nõ ſunt præparatæ ad patiendũ lucẽ & colorẽ, & ſentiendũ ea, ſed ad reddendũ