Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
201 195
202 196
203 197
204 198
205 199
206 200
207 201
208 202
209 203
210 204
211 205
212 206
213 207
214 208
215 209
216 210
217 211
218 212
219 213
220 214
221 215
222 216
223 217
224 218
225 219
226 220
227 221
228 222
229 223
230 224
< >
page |< < (225) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div534" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s16011" xml:space="preserve">
              <pb o="225" file="0231" n="231" rhead="OPTICAE LIBER VI."/>
            linea z o e conuexa, comprehendetur concaua:</s>
            <s xml:id="echoid-s16012" xml:space="preserve"> & r u f concaua:</s>
            <s xml:id="echoid-s16013" xml:space="preserve"> conuexa.</s>
            <s xml:id="echoid-s16014" xml:space="preserve"> Si ergo unaquęque linea
              <lb/>
            rum z u e, z o e, r u f habuerit unam imaginem:</s>
            <s xml:id="echoid-s16015" xml:space="preserve">
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0231-01" xlink:href="fig-0231-01a" number="201">
                <variables xml:id="echoid-variables190" xml:space="preserve">k q p
                  <gap/>
                t ſ n g b o r f e u m z d h a</variables>
              </figure>
            tunc forma illarum linearum erit eodem modo,
              <lb/>
            quo declarauimus:</s>
            <s xml:id="echoid-s16016" xml:space="preserve"> & ſi habuerit alias imagines:</s>
            <s xml:id="echoid-s16017" xml:space="preserve">
              <lb/>
            fortè erunt ſimiles alijs imaginibus, & fortè di-
              <lb/>
            uerſæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s16018" xml:space="preserve"> Patet ergo ex iſtis figuris, quòd lineę re-
              <lb/>
            ctæ in ſpeculis concauis quandoque compre-
              <lb/>
            henduntur rectæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s16019" xml:space="preserve"> quandoque conuexæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s16020" xml:space="preserve"> quan-
              <lb/>
            doque concauæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s16021" xml:space="preserve"> & lineæ conuexæ quandoque
              <lb/>
            comprehenduntur conuexæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s16022" xml:space="preserve"> quandoque con-
              <lb/>
            cauę:</s>
            <s xml:id="echoid-s16023" xml:space="preserve"> & concauę quandoque comprehendun-
              <lb/>
            tur conuexę:</s>
            <s xml:id="echoid-s16024" xml:space="preserve"> quandoque concauę.</s>
            <s xml:id="echoid-s16025" xml:space="preserve"> Formę ergo
              <lb/>
            ſuperficierum uiſibilium comprehenduntur a-
              <lb/>
            liter, quàm ſunt, in huiuſmodi ſpeculis.</s>
            <s xml:id="echoid-s16026" xml:space="preserve"> Nam li-
              <lb/>
            neę rectę non ſunt, niſi in ſuperficiebus rectis:</s>
            <s xml:id="echoid-s16027" xml:space="preserve"> &
              <lb/>
            cum linea recta, quę exiſtit in ſuperficie plana,
              <lb/>
            comprehenditur conuexa aut concaua:</s>
            <s xml:id="echoid-s16028" xml:space="preserve"> tunc ſu-
              <lb/>
            perficies, in qua ipſa linea eſt, comprehendetur
              <lb/>
            conuexa aut concaua.</s>
            <s xml:id="echoid-s16029" xml:space="preserve"> Cum ergo uiſus compre-
              <lb/>
            hendat lineas conuexas & concauas, & rectas
              <lb/>
            aliter, quàm ſint:</s>
            <s xml:id="echoid-s16030" xml:space="preserve"> comprehendet ſuperficies, in
              <lb/>
            quibus ſunt, aliter, quàm ſint.</s>
            <s xml:id="echoid-s16031" xml:space="preserve"> Patet ergo ex prę
              <lb/>
            dictis, quòd in omnibus, quæ in ſpeculis con-
              <lb/>
            cauis comprehenduntur, accidit fallacia:</s>
            <s xml:id="echoid-s16032" xml:space="preserve"> ſed in
              <lb/>
            quibuſdam accidit ſemper, & in omni poſitio-
              <lb/>
            ne, in quibuſdam accidit in aliqua poſitione.</s>
            <s xml:id="echoid-s16033" xml:space="preserve"> Fal
              <lb/>
            lacię autem compoſitæ accidunt in his ſpeculis
              <lb/>
            eo modo, quo incompoſitæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s16034" xml:space="preserve"> Et hoc uoluimus
              <lb/>
            declarare.</s>
            <s xml:id="echoid-s16035" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div536" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head467" xml:space="preserve">DE ERRORIBVS, QVI ACCI-
            <lb/>
          dunt in ſpeculis columnaribus
            <lb/>
          concauis. Cap. VIII.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s16036" xml:space="preserve">IN his autem accidunt ſimiles eis, qui accidũt in ſphęricis concauis.</s>
            <s xml:id="echoid-s16037" xml:space="preserve"> Accidunt enim fallaciæ, quę
              <lb/>
            proueniunt ex reflexione, ſcilicet debilitas lucis & coloris:</s>
            <s xml:id="echoid-s16038" xml:space="preserve"> & diuerſitas ſitus, & remotionis, quę
              <lb/>
            accidunt omnibus ſpeculis.</s>
            <s xml:id="echoid-s16039" xml:space="preserve"> Accidit autem eis ex diuerſitate quantitatis ſimile illi, quod accidit
              <lb/>
            in ſpeculis ſphęricis concauis.</s>
            <s xml:id="echoid-s16040" xml:space="preserve"> Et uidetur etiam unum uiſibile, unum:</s>
            <s xml:id="echoid-s16041" xml:space="preserve"> & duo:</s>
            <s xml:id="echoid-s16042" xml:space="preserve"> & tria:</s>
            <s xml:id="echoid-s16043" xml:space="preserve"> & quatuor:</s>
            <s xml:id="echoid-s16044" xml:space="preserve"> &
              <lb/>
            rectum & conuexum ſecundum diuerſos ſitus:</s>
            <s xml:id="echoid-s16045" xml:space="preserve"> & planum uidetur concauum & conuexum.</s>
            <s xml:id="echoid-s16046" xml:space="preserve"> Oſten
              <lb/>
            demus ergo qualiter in his ſpeculis diuerſatur quantitas & numerus rei uiſæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s16047" xml:space="preserve"> & qualiter apparet re
              <lb/>
            ctum & conuerſum eo modo, quo in ſpeculis ſphęricis concauis declarauimus.</s>
            <s xml:id="echoid-s16048" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div537" type="section" level="0" n="0">
          <head xml:id="echoid-head468" xml:space="preserve" style="it">51. Siuiſ{us} ſit extra planũ lineærectæ, parallelæ axi ſpeculi cylindraceicaui: imago aliàs ui-
            <lb/>
          debitur recta & maior ipſa linea: aliâs caua: aliâs cõuexa: aliâs ſimplex: aliâs multiplex. 25 p 9.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s16049" xml:space="preserve">ITeremus ergo primam figuram ex duabus figuris pręmiſsis in fallacijs ſpeculorum columnariũ
              <lb/>
            conuexorum, & ijſdem literis.</s>
            <s xml:id="echoid-s16050" xml:space="preserve"> In illa autem figura [quę eſt 26 n] patuit, quòd lineę e g, g t, e b, q b,
              <lb/>
            e a, a h reflectuntur ſecundum angulos æquales:</s>
            <s xml:id="echoid-s16051" xml:space="preserve"> & quòd lineę e k, h a, q b, t g coniunguntur in o:</s>
            <s xml:id="echoid-s16052" xml:space="preserve">
              <lb/>
            & quòd linea a b g eſt linea recta extenſa in longitudine ſpeculi:</s>
            <s xml:id="echoid-s16053" xml:space="preserve"> & quòd lineę g z, b l, a d ſunt perpẽ-
              <lb/>
            diculares ſuper ſuperficiẽ, contingentẽ ſuperficiem, quæ trãſit per lineã a b g:</s>
            <s xml:id="echoid-s16054" xml:space="preserve"> & quòd linea a b g eſt
              <lb/>
            perpẽdicularis ſuք ſuperficiẽ, in qua eſt triãgulũ e b o:</s>
            <s xml:id="echoid-s16055" xml:space="preserve"> & quòd linea t q eſt æqualis q h, & a b ęqualis
              <lb/>
            b g:</s>
            <s xml:id="echoid-s16056" xml:space="preserve"> & quòd s c, i ſunt imagines h, q, t:</s>
            <s xml:id="echoid-s16057" xml:space="preserve"> & quòd c eſt propinquius puncto e, quàm linea s i:</s>
            <s xml:id="echoid-s16058" xml:space="preserve"> & quòd li-
              <lb/>
            nea s i eſt in ſuperficie trianguli u h t:</s>
            <s xml:id="echoid-s16059" xml:space="preserve"> & quòd duæ lineæ u h, u t ſunt æquales:</s>
            <s xml:id="echoid-s16060" xml:space="preserve"> & quòd u s & u i ſunt
              <lb/>
            æquales:</s>
            <s xml:id="echoid-s16061" xml:space="preserve"> & quòd duæ lineæ e s, e i ſunt æquales.</s>
            <s xml:id="echoid-s16062" xml:space="preserve"> Et continuemus c u:</s>
            <s xml:id="echoid-s16063" xml:space="preserve"> & ſecet s i in æ:</s>
            <s xml:id="echoid-s16064" xml:space="preserve"> diuidet ergo i-
              <lb/>
            pſam in duo æqualia:</s>
            <s xml:id="echoid-s16065" xml:space="preserve"> nam h t eſt diuiſa in duo æqualia in q:</s>
            <s xml:id="echoid-s16066" xml:space="preserve"> [& linea i s parallela eſt ipſi t h:</s>
            <s xml:id="echoid-s16067" xml:space="preserve"> quia cũ
              <lb/>
            tota t u æqualis concluſa ſit toti h u, & pars i u parti s u:</s>
            <s xml:id="echoid-s16068" xml:space="preserve"> erit reliqua t i æqualis reliquæ h s:</s>
            <s xml:id="echoid-s16069" xml:space="preserve"> eſt igitur
              <lb/>
            per 7 p 5, ut u i ad i t, ſic u s ad s h:</s>
            <s xml:id="echoid-s16070" xml:space="preserve"> ergo per 2 p 6 h t & s i ſunt parallelæ.</s>
            <s xml:id="echoid-s16071" xml:space="preserve"> Itaque triangula t u q, i u æ:</s>
            <s xml:id="echoid-s16072" xml:space="preserve"> i-
              <lb/>
            tem q u h, æ u s ſunt æquiãgula per 29 p 1:</s>
            <s xml:id="echoid-s16073" xml:space="preserve"> & per 4 p 6, ut t q ad q u, ſic i æ ad æ u:</s>
            <s xml:id="echoid-s16074" xml:space="preserve"> & ut q u ad q h, ſic ę u
              <lb/>
            ad ę s:</s>
            <s xml:id="echoid-s16075" xml:space="preserve"> ergo per 22 p 5, ut t q ad q h, ſic i æ ad æ s.</s>
            <s xml:id="echoid-s16076" xml:space="preserve"> Quare cũ 26.</s>
            <s xml:id="echoid-s16077" xml:space="preserve"> 27 n, t q ęquata ſit ipſi q h:</s>
            <s xml:id="echoid-s16078" xml:space="preserve"> ęquabitur i æ
              <lb/>
            ipſi ę s] & erit c u in ſuperficie trianguli q u e, quæ eſt ſuperficies circuli b f, ęquidiſtantis baſi ſpecu-
              <lb/>
            li:</s>
            <s xml:id="echoid-s16079" xml:space="preserve"> ergo c erit in ſuperficie trianguli c u e:</s>
            <s xml:id="echoid-s16080" xml:space="preserve"> & eſt in ſuperficie trianguli c e i:</s>
            <s xml:id="echoid-s16081" xml:space="preserve"> ergo c eſt in linea, quæ eſt
              <lb/>
            differentia cõmunis his duabus ſuperficieb.</s>
            <s xml:id="echoid-s16082" xml:space="preserve"> ſed hęc differẽtia eſt linea e b:</s>
            <s xml:id="echoid-s16083" xml:space="preserve"> [ք 3 p 11] ergo c eſt in recti
              <lb/>
            tudine e b:</s>
            <s xml:id="echoid-s16084" xml:space="preserve"> & duę lineę h u, t u ſunt ſub duob.</s>
            <s xml:id="echoid-s16085" xml:space="preserve"> pũctis d, z:</s>
            <s xml:id="echoid-s16086" xml:space="preserve"> nã duę lineę h u, t u ſunt perpẽdiculares exe
              <lb/>
            untes ex h, t ſuper duas lineas, cõtingẽtes duas portiones, in quarũ circuferẽtia ſunt puncta a, g.</s>
            <s xml:id="echoid-s16087" xml:space="preserve"> Su-
              <lb/>
            perficies ergo triãguli u h t eſt ſub axe d l z.</s>
            <s xml:id="echoid-s16088" xml:space="preserve"> Sed nullũ pũctũ huius axis, quãuis exeat in infinitũ, erit
              <lb/>
            in ſuperficie trianguli u h t.</s>
            <s xml:id="echoid-s16089" xml:space="preserve"> Nam ſi eſſet:</s>
            <s xml:id="echoid-s16090" xml:space="preserve"> tunc ſi continuaretur cũ aliquo puncto lineæ h t linea re-
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>