Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Page concordance

< >
Scan Original
201 195
202 196
203 197
204 198
205 199
206 200
207 201
208 202
209 203
210 204
211 205
212 206
213 207
214 208
215 209
216 210
217 211
218 212
219 213
220 214
221 215
222 216
223 217
224 218
225 219
226 220
227 221
228 222
229 223
230 224
< >
page |< < (226) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div537" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s16090" xml:space="preserve">
              <pb o="226" file="0232" n="232" rhead="ALHAZEN"/>
            cta:</s>
            <s xml:id="echoid-s16091" xml:space="preserve"> tuncilla ſuperficies, in qua eſſet illa linea recta & linea h t eſſet ſuperficies trianguli u h t:</s>
            <s xml:id="echoid-s16092" xml:space="preserve">
              <lb/>
            & illa ſuperficies eſſet illa, in qua ſunt duæ lineæ æquidiſtantes h t, d z:</s>
            <s xml:id="echoid-s16093" xml:space="preserve"> & ſic ſuperficies, in qua ſunt
              <lb/>
            duę lineæ h t, d z, eſſet ſuperficies trianguli h u t:</s>
            <s xml:id="echoid-s16094" xml:space="preserve"> & ſic axis eſſet in ſuperficie trianguli h u t:</s>
            <s xml:id="echoid-s16095" xml:space="preserve"> ſed axis
              <lb/>
            eſt æquidiſtans lineæ h t poſitione.</s>
            <s xml:id="echoid-s16096" xml:space="preserve"> Et axis ſecat duas lineas h u, t u:</s>
            <s xml:id="echoid-s16097" xml:space="preserve"> & linea t h eſt in ſuperficie trian
              <lb/>
            guli u e h, quæ eſt ſuperficies reflexionis:</s>
            <s xml:id="echoid-s16098" xml:space="preserve"> & linea communis huic ſuperficiei & ſuperficiei columnę,
              <lb/>
            eſt aliqua ſectio columnaris.</s>
            <s xml:id="echoid-s16099" xml:space="preserve"> Superficies ergo e u h ſecat axem columnæ in uno puncto, ſcilicet in d,
              <lb/>
            ut præoſten-
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0232-01" xlink:href="fig-0232-01a" number="202">
                <variables xml:id="echoid-variables191" xml:space="preserve">t i n g y z x q m b c œ
                  <gap/>
                f h z r a d p e K o
                  <gap/>
                </variables>
              </figure>
            dimus [27 n.</s>
            <s xml:id="echoid-s16100" xml:space="preserve">]
              <lb/>
            Et ſi axis ſe-
              <lb/>
            cet lineá h u:</s>
            <s xml:id="echoid-s16101" xml:space="preserve">
              <lb/>
            punctum ſe-
              <lb/>
            ctionis cum
              <lb/>
            linea h u erit
              <lb/>
            in ſuperficie
              <lb/>
            trianguli u e
              <lb/>
            h:</s>
            <s xml:id="echoid-s16102" xml:space="preserve"> ſed in hac
              <lb/>
            ſuperficie nõ
              <lb/>
            eſt punctum,
              <lb/>
            per quod a-
              <lb/>
            xis tranſeat,
              <lb/>
            præter d:</s>
            <s xml:id="echoid-s16103" xml:space="preserve"> er-
              <lb/>
            go linea h u
              <lb/>
            iecat axem in d:</s>
            <s xml:id="echoid-s16104" xml:space="preserve"> & iam oſtendimus [24 n] quòd h u ſecat eum in puncto ſub d:</s>
            <s xml:id="echoid-s16105" xml:space="preserve"> quod eſt impoſsibile.</s>
            <s xml:id="echoid-s16106" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Ergo axis d z eſt extra ſuperficiem u h t, & propinquior puncto e, quàm ſuperficies h u t.</s>
            <s xml:id="echoid-s16107" xml:space="preserve"> Superfi-
              <lb/>
            cies ergo, in qua ſunt lineæ h t, d z, eſt propinquior puncto e, quàm ſuperficies u h t:</s>
            <s xml:id="echoid-s16108" xml:space="preserve"> & c eſt in ſuper-
              <lb/>
            ficie, in qua ſunt h t, d z:</s>
            <s xml:id="echoid-s16109" xml:space="preserve"> quia eſt in linea q l:</s>
            <s xml:id="echoid-s16110" xml:space="preserve"> & q l eſt in ſuperficie, in qua ſunt h t, d z:</s>
            <s xml:id="echoid-s16111" xml:space="preserve"> [per 7 p 11] er-
              <lb/>
            go c eſt propinquius e, quàm s i:</s>
            <s xml:id="echoid-s16112" xml:space="preserve"> ſed c eſt in rectitudine e b [ut patuit.</s>
            <s xml:id="echoid-s16113" xml:space="preserve">] Si ergo e b exiue-
              <lb/>
            rit in parte b:</s>
            <s xml:id="echoid-s16114" xml:space="preserve"> perueniet ad c:</s>
            <s xml:id="echoid-s16115" xml:space="preserve"> perueniet ergo ad c.</s>
            <s xml:id="echoid-s16116" xml:space="preserve"> His præoſtenſis, dico quòd linea s i, quæ eſt æ-
              <lb/>
            quidiſtans axi ſpeculi, cum fuerit in aliquo uiſibili, & uiſus fuerit in o ex parte concauitatis co-
              <lb/>
            lumnæ, & ſuperficies ſpeculata fuerit ſuperficies concaua:</s>
            <s xml:id="echoid-s16117" xml:space="preserve"> tunc s i comprehendetur ex o m ſpeculo
              <lb/>
            concauo a b g à linea a b g:</s>
            <s xml:id="echoid-s16118" xml:space="preserve"> & diuerſabuntur imagines eius ſecundum diuerſitatem diſtãtiæ ab axe,
              <lb/>
            cuius demonſtratio eſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s16119" xml:space="preserve"> Quia angulus e b m eſt acutus [quia m b a eſt rectus ex theſi 26 n] ergo [per
              <lb/>
            15 p 1] l b c eſt acutus:</s>
            <s xml:id="echoid-s16120" xml:space="preserve"> & linea e b c eſt in ſuperficie circuli b f:</s>
            <s xml:id="echoid-s16121" xml:space="preserve"> & l b eſt diameter huius circuli [per 34
              <lb/>
            n 4.</s>
            <s xml:id="echoid-s16122" xml:space="preserve">] Ergo e b c ſecat circulum:</s>
            <s xml:id="echoid-s16123" xml:space="preserve"> ergo c b eſtintra concauitatem ſpeculi:</s>
            <s xml:id="echoid-s16124" xml:space="preserve"> & ſimiliter o b erit intra cõ-
              <lb/>
            cauitatem ſpeculi:</s>
            <s xml:id="echoid-s16125" xml:space="preserve"> quia angulus o b l eſt acutus, & duo anguli o b l, c b l ſunt æquales duobus angu
              <lb/>
            lis e b m, q b m:</s>
            <s xml:id="echoid-s16126" xml:space="preserve"> [quia per 15 p 1 æquantur angulis e b m, q b m, ęqualibus concluſis 27 n] & l b eſt
              <lb/>
            perpendicularis ſuper ſuperficiem, contingentem columnam, quæ tranſit per b.</s>
            <s xml:id="echoid-s16127" xml:space="preserve"> Forma ergo c
              <lb/>
            extenditur per c b, & peruenit ad b, & reflectitur per b o, & comprehenditur à uiſu in o [per 7 n
              <lb/>
            5.</s>
            <s xml:id="echoid-s16128" xml:space="preserve">] Item in quinto capitulo [27 n] cum fuimus locuti de ſpeculis columnaribus conuexis, decla-
              <lb/>
            rauimus, quod ſuperficies contingens columnam m g, erit ſub e:</s>
            <s xml:id="echoid-s16129" xml:space="preserve"> ergo e g ſecat ſuperficiem contin-
              <lb/>
            gentem:</s>
            <s xml:id="echoid-s16130" xml:space="preserve"> ſecat ergo lineam contingentem circum ferentiam ſectionis in g:</s>
            <s xml:id="echoid-s16131" xml:space="preserve"> ſecat ergo ſectionem, &
              <lb/>
            cadit intra ipſam:</s>
            <s xml:id="echoid-s16132" xml:space="preserve"> cadet ergo intra concauitatẽ ſpeculi:</s>
            <s xml:id="echoid-s16133" xml:space="preserve"> ergo duæ lineæ o g, g i ſunt intra concauita-
              <lb/>
            tem ſpeculi:</s>
            <s xml:id="echoid-s16134" xml:space="preserve"> & z g eſt perpendicularis ſuper ſuperficiem, contingentcm columnam in g [quia ex
              <lb/>
            theſi perpendicularis eſt a g lateri cylindraceo:</s>
            <s xml:id="echoid-s16135" xml:space="preserve"> & duo anguli o g z, i g z ſunt æquales:</s>
            <s xml:id="echoid-s16136" xml:space="preserve"> quia per 15 p 1
              <lb/>
            æquantur angulis e g n, t g n, æqualibus per 4 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s16137" xml:space="preserve">] Ergo forma i extenditur per i g, & peruenit ad
              <lb/>
            g, & reflectitur per g o, & comprehenditur in o per lineam g o.</s>
            <s xml:id="echoid-s16138" xml:space="preserve"> Et ſimiliter s extenditur per s a, &
              <lb/>
            peruenit ad a, & reflectitur per a o, & comprehenditur in o.</s>
            <s xml:id="echoid-s16139" xml:space="preserve"> Et iam declarauimus, cum tractaui-
              <lb/>
            mus de fallacijs ſpeculorum columnarium conuexorum [27 n] quòd duæ lineæ h u, t u ſunt per-
              <lb/>
            pendiculares ſuper ſuperficies, contingentes ſectiones, tranſeuntes per duo puncta a, g.</s>
            <s xml:id="echoid-s16140" xml:space="preserve"> Imago er-
              <lb/>
            go s eſt in linea h u, & a o linea radialis, quæ extenditur ex uiſu ad punctum reflexionis:</s>
            <s xml:id="echoid-s16141" xml:space="preserve"> ergo ima-
              <lb/>
            go s eſt in a o:</s>
            <s xml:id="echoid-s16142" xml:space="preserve"> h ergo eſt imago s:</s>
            <s xml:id="echoid-s16143" xml:space="preserve"> [per 7 n 5] & ſic patet, quòd t eſt imago i.</s>
            <s xml:id="echoid-s16144" xml:space="preserve"> Et continuemus c l.</s>
            <s xml:id="echoid-s16145" xml:space="preserve">
              <lb/>
            Quiaergo c reflectitur ad o ex circumferentiæ puncto b:</s>
            <s xml:id="echoid-s16146" xml:space="preserve"> erit imago c in line a cl:</s>
            <s xml:id="echoid-s16147" xml:space="preserve"> & o b eſt linea ra-
              <lb/>
            dialis, quæ extenditur inter uiſum & punctum reflexionis.</s>
            <s xml:id="echoid-s16148" xml:space="preserve"> Ergo imago c eſt in puncto communi
              <lb/>
            c l & o b [per 7 n 5] nempe in puncto q.</s>
            <s xml:id="echoid-s16149" xml:space="preserve"> Sed in capitulo de imagine, cum tractauimus de imagini-
              <lb/>
            bus ſpeculorum ſphæricorum concauorum [60 n 5] patuit, quòd imago puncti, cuius forma refle-
              <lb/>
            ctitur à concauitate circuli, fortè concurret cum radiali linea, quæ eſt inter uiſum & punctum refle-
              <lb/>
            xionis, ultra ſpeculum:</s>
            <s xml:id="echoid-s16150" xml:space="preserve"> & fortè inter uiſum & ſpeculum:</s>
            <s xml:id="echoid-s16151" xml:space="preserve"> & fortè in centro uiſus:</s>
            <s xml:id="echoid-s16152" xml:space="preserve"> & fortè ultra cen-
              <lb/>
            trum uiſus:</s>
            <s xml:id="echoid-s16153" xml:space="preserve"> & fortè c l æquidiſtans erit o b.</s>
            <s xml:id="echoid-s16154" xml:space="preserve"> Et in illo capitulo [86 n 5] patuit, quòd fortè imago
              <lb/>
            erit unum punctum:</s>
            <s xml:id="echoid-s16155" xml:space="preserve"> aut duo:</s>
            <s xml:id="echoid-s16156" xml:space="preserve"> aut tria:</s>
            <s xml:id="echoid-s16157" xml:space="preserve"> aut quatuor.</s>
            <s xml:id="echoid-s16158" xml:space="preserve"> Imago ergo fortè erit in b q:</s>
            <s xml:id="echoid-s16159" xml:space="preserve"> fortè ultra o q:</s>
            <s xml:id="echoid-s16160" xml:space="preserve"> &
              <lb/>
            fortè in b o:</s>
            <s xml:id="echoid-s16161" xml:space="preserve"> & fortè in o:</s>
            <s xml:id="echoid-s16162" xml:space="preserve"> & fortè ultra:</s>
            <s xml:id="echoid-s16163" xml:space="preserve"> & fortè imago t q erit unum punctum:</s>
            <s xml:id="echoid-s16164" xml:space="preserve"> aut duo:</s>
            <s xml:id="echoid-s16165" xml:space="preserve"> aut tria:</s>
            <s xml:id="echoid-s16166" xml:space="preserve"> aut
              <lb/>
            quatuor.</s>
            <s xml:id="echoid-s16167" xml:space="preserve"> Si ergo imago c fuerit q:</s>
            <s xml:id="echoid-s16168" xml:space="preserve"> tũc h q t erit diameter imaginis s i.</s>
            <s xml:id="echoid-s16169" xml:space="preserve"> Si ergo omnes imagines s i fue
              <lb/>
            rint in linea h q t:</s>
            <s xml:id="echoid-s16170" xml:space="preserve"> tunc forma eius erit linea recta:</s>
            <s xml:id="echoid-s16171" xml:space="preserve"> nã mediũ eius eſt in rectitudine duarũ extremita-
              <lb/>
            tũ h t.</s>
            <s xml:id="echoid-s16172" xml:space="preserve"> Si aũt imago c fueritultra q:</s>
            <s xml:id="echoid-s16173" xml:space="preserve"> tunc imago s i erit ferè cõcaua ex parte uiſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s16174" xml:space="preserve"> Et ſi imago c fuerint
              <lb/>
            plura puncta:</s>
            <s xml:id="echoid-s16175" xml:space="preserve"> tunc imago cerunt plures lineæ, quarum omnium extremitates cõiungentur in duo-
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>