Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium
page |< < (184) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="184" file="0236" n="236" rhead="THEORIÆ"/>
            hoc ſummam virium ad omnia ejuſmodi puncta pertinentium.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Pariter communia mihi ſunt, quæcunque pertinent ad gravium
              <lb/>
            motus a Galilæo, & </s>
            <s xml:space="preserve">Hugenio definitos, niſi quod gravitatis re-
              <lb/>
            ſolutionem in deſcenſu per plana inclinata, & </s>
            <s xml:space="preserve">in gravibus ſu-
              <lb/>
            ſtentatis per bina obliqua plana, vel obliqua fila, reducam ad
              <lb/>
            compoſitionem juxta num. </s>
            <s xml:space="preserve">284, & </s>
            <s xml:space="preserve">286, & </s>
            <s xml:space="preserve">centrum oſcillatio-
              <lb/>
            nis, una cum centro æquilibrii, & </s>
            <s xml:space="preserve">vecte, & </s>
            <s xml:space="preserve">libra, & </s>
            <s xml:space="preserve">machi-
              <lb/>
            narum principiis deducam e conſideratione ſyſtematis trium maſ-
              <lb/>
            ſarum in ſe mutuo agentium, ac potiſſimum a ſimplici theore-
              <lb/>
            mate ad id pertinente, quæ fuſe perſecutus ſum a num. </s>
            <s xml:space="preserve">307. </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            Communia pariter mihi ſunt, quæcunque habentur in cæleſti
              <lb/>
            Newtoniana Mechanica jam ubique recepta de planetarum, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            cometarum motibus, de perturbationibus motuum potiſſimum
              <lb/>
            Jovis, & </s>
            <s xml:space="preserve">Saturni in diſtantiis minoribus a ſe invicem, de
              <lb/>
            aberrationibus Lunæ, de maris æſtu, de figura Telluris, de
              <lb/>
            præceſſione æquinoctiorum, & </s>
            <s xml:space="preserve">nutatione axis; </s>
            <s xml:space="preserve">quin immo ad
              <lb/>
            hæc poſtrema problemata rite ſolvenda, multo tutior, & </s>
            <s xml:space="preserve">expe-
              <lb/>
            ditior mihi panditur via, quæ me eo deducet poſt conſideratio-
              <lb/>
            nem ſyſtematis maſſarum quatuor jacentium etiam non in eo-
              <lb/>
            dem plano communi, & </s>
            <s xml:space="preserve">connexarum invicem per vires mu-
              <lb/>
            tuas, uti ad centrum oſcillationis etiam in latus in eodem pla-
              <lb/>
            no, & </s>
            <s xml:space="preserve">ad centrum percuſſionis in eadem recta tam facile me
              <lb/>
            deduxit conſideratio ſyſtematis maſſarum trium.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">404. </s>
            <s xml:space="preserve">Illud mihi præterea non eſt commune, quod pertinet ad
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0236-01" xlink:href="note-0236-01a" xml:space="preserve">Immobilitas
                <lb/>
              fixarum quo-
                <lb/>
              modo a New-
                <lb/>
              tonianis expli-
                <lb/>
              cetur.</note>
            immobilitatem ſtellarum fixarum, quam contra generalem New-
              <lb/>
            toni gravitatem vulgo ſolent objicere, quæ nimirum debeant ea
              <lb/>
            attractione mutua ad ſe invicem accedere, & </s>
            <s xml:space="preserve">in unicam demum
              <lb/>
            coire maſſam. </s>
            <s xml:space="preserve">Reſpondent alii, Mundum in infinitum protendi,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">proinde quamvis fixam æque in omnes partes trahi. </s>
            <s xml:space="preserve">Sed in
              <lb/>
            actu exiſtentibus infinitum abſolutum, ego quidem cenſeo, haberi
              <lb/>
            omnino non poſſe. </s>
            <s xml:space="preserve">Recurrunt alii ad immenſam diſtantiam, quæ
              <lb/>
            non ſinat motum in fixis oriundum a vi gravitatis, ne poſt im-
              <lb/>
            manem quidem ſæculorum ſeriem ſenſu percipi. </s>
            <s xml:space="preserve">Ii in eo verum
              <lb/>
            omnino affirmant; </s>
            <s xml:space="preserve">ſi enim concipiamus fixas Soli noſtro æquales
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">ſimiles, vel ſaltem rationem luminum, quæ emittunt, non
              <lb/>
            multum diſcedere a ratione maſſarum; </s>
            <s xml:space="preserve">quoniam & </s>
            <s xml:space="preserve">vis ipſis maſſis
              <lb/>
            proportionalis eſt, ac præterea tam vis, quam lumen decreſcit in
              <lb/>
            ratione reciproca duplicata diſtantiarum; </s>
            <s xml:space="preserve">erit vis gravitatis noſtri
              <lb/>
            ſolaris ſyſtematis in omnes ſtellas, ad vim gravitatis noſtræ in
              <lb/>
            Solem, quæ multis vicibus eſt minor, quam vis gravitatis no-
              <lb/>
            ſtrorum gravium in Terram, ut eſt tota lux, quæ provenit a
              <lb/>
            fixis omnibus, ad lucem, quæ provenit a Sole, quæ ratio eſt ea-
              <lb/>
            dem, ac ratio noctis ad diem in genere lucis. </s>
            <s xml:space="preserve">Quam exiguus mo-
              <lb/>
            tus inde conſequi poſſit eo tempore, cujus temporis ad nos deve-
              <lb/>
            nire potuit notitia, nemo non videt. </s>
            <s xml:space="preserve">Si fixæ omnes ad eandem
              <lb/>
            etiam jaceant plagam, is motus omnino haberi poſſet pro nullo.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">405. </s>
            <s xml:space="preserve">Adhuc tamen, quoniam noſtra vita, & </s>
            <s xml:space="preserve">memoria re-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0236-02" xlink:href="note-0236-02a" xml:space="preserve">Diff
                <unsure/>
              icultas reſi-
                <lb/>
              dua ſublata ab
                <lb/>
              hac Theoria.</note>
            ſpectu immenſi fortaſſe ſubſecuturi ævi eſt itidem fere nihil;</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>