244220M. VITRUVII P. DE ARCHITECTURA
tes habet novem, eas umbrae facit octo in declinatione coeli, quae eſt
Romae. Itemque Athenis quam magnae ſunt gnomonis partes quatuor,
umbrae ſunt tres. Ad ſeptem Rhodo quinque . At Tarenti novem ad undecim. Alexandriae tres ad quinque: ceterisque omnibus locis aliae
alio modo umbrae gnomonum aequinoctiales ab natura rerum inveniun-
tur diſparatae. Itaque in quibuscunque locis horologia erunt deſcriben-
da, eo loci ſumenda eſt aequinoctialis umbra. Et ſi erunt (quemadmo- dum Romae) gnomonis partes novem, umbrae octonae, deſcribatur linea
in planitia, et ex media πρὸς ὀρθὰς erigatur, uti ſit ad normam, quae di-
citur gnomon: et a linea quae erit planities, in ſinem gnomonis circino
novem ſpatia dimetiantur; et quo loco nonae partis ſignum fuerit, cen-
trum conſtituatur, ubi erit litera A; et diducto circino ab eo centro ad
lineam planitiae, ubi erit litera B, circinatio circuli deſcribatur, quae di-
citur meridiana. Deinde ex novem partibus, quae ſunt a planitia ad
gnomonis centrum, octo ſumantur, et ſignentur in linea quae eſt in pla-
nitia, ubi erit litera C. Haec autem erit gnomonis aequinoctialis um-
bra; et ab eo ſigno et litera C, per centrum ubi eſt litera A, linea per-
ducatur, ubi erit Solis aequinoctialis radius. Tunc ab centro diducto
circino ad lineam planitiae aequilatatio ſignetur, ubi erit litera E ſiniſte-
riore parte, et I dexteriore in extremis lineis circinationis, et per cen-
trum perducenda linea, ut aequa duo hemicyclia ſint diviſa. Haec au-
tem linea a mathematicis dicitur horizon. Deinde circinationis totius ſu-
menda pars eſt quintadecima, et circini centrum collocandum in linea
circinationis, quo loci ſecat eam lineam aequinoctialis radius, ubi erit li-
tera F, et ſignandum dextra ac ſiniſtra ubi ſunt literae G, H. Deinde
ab his et per centrum, lineae usque ad lineam planitiae perducendae
ſunt, ubi erunt literae T, R; ita erit Solis radius, unus hibernus, alter
12
Romae. Itemque Athenis quam magnae ſunt gnomonis partes quatuor,
umbrae ſunt tres. Ad ſeptem Rhodo quinque . At Tarenti novem ad undecim. Alexandriae tres ad quinque: ceterisque omnibus locis aliae
alio modo umbrae gnomonum aequinoctiales ab natura rerum inveniun-
tur diſparatae. Itaque in quibuscunque locis horologia erunt deſcriben-
da, eo loci ſumenda eſt aequinoctialis umbra. Et ſi erunt (quemadmo- dum Romae) gnomonis partes novem, umbrae octonae, deſcribatur linea
in planitia, et ex media πρὸς ὀρθὰς erigatur, uti ſit ad normam, quae di-
citur gnomon: et a linea quae erit planities, in ſinem gnomonis circino
novem ſpatia dimetiantur; et quo loco nonae partis ſignum fuerit, cen-
trum conſtituatur, ubi erit litera A; et diducto circino ab eo centro ad
lineam planitiae, ubi erit litera B, circinatio circuli deſcribatur, quae di-
citur meridiana. Deinde ex novem partibus, quae ſunt a planitia ad
gnomonis centrum, octo ſumantur, et ſignentur in linea quae eſt in pla-
nitia, ubi erit litera C. Haec autem erit gnomonis aequinoctialis um-
bra; et ab eo ſigno et litera C, per centrum ubi eſt litera A, linea per-
ducatur, ubi erit Solis aequinoctialis radius. Tunc ab centro diducto
circino ad lineam planitiae aequilatatio ſignetur, ubi erit litera E ſiniſte-
riore parte, et I dexteriore in extremis lineis circinationis, et per cen-
trum perducenda linea, ut aequa duo hemicyclia ſint diviſa. Haec au-
tem linea a mathematicis dicitur horizon. Deinde circinationis totius ſu-
menda pars eſt quintadecima, et circini centrum collocandum in linea
circinationis, quo loci ſecat eam lineam aequinoctialis radius, ubi erit li-
tera F, et ſignandum dextra ac ſiniſtra ubi ſunt literae G, H. Deinde
ab his et per centrum, lineae usque ad lineam planitiae perducendae
ſunt, ubi erunt literae T, R; ita erit Solis radius, unus hibernus, alter
12
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib