Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Page concordance

< >
Scan Original
231 179
232 180
233 181
234 182
235 183
236 184
237 185
238 186
239 187
240 188
241 189
242 190
243 191
244 192
245 193
246 194
247 195
248 196
249 197
250 198
251 199
252 200
253 201
254 202
255 203
256 204
257 205
258 206
259 207
260 208
< >
page |< < (194) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="194" file="0246" n="246" rhead="THEORIÆ"/>
            cultas in avellenda altera ab altera, ſed nulla difficultas habebi-
              <lb/>
            tur in altera circa alteram circumducenda in gyrum, ſicut ſi
              <lb/>
            Terræ ſuperficies horizontalis ubique ſit, & </s>
            <s xml:space="preserve">egregie lævigata;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">globus ponderis cujuſcunque poſſet quavis minima vi rotari per
              <lb/>
            ſuperficiem ipſam, elevari non poſſet ſine vi, quæ totum ip-
              <lb/>
            ſius pondus excedat.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">424. </s>
            <s xml:space="preserve">In hac actione unius particulæ in aliam generaliter,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0246-01" xlink:href="note-0246-01a" xml:space="preserve">Quo minores
                <lb/>
              particulæ, eo
                <lb/>
              difficilius diſſo-
                <lb/>
              lubiles.</note>
            quo particulæ ipſæ minorem habuerint molem, eo minus ce-
              <lb/>
            teris paribus perturbabitur earum reſpectiva poſitio ab alia par-
              <lb/>
            ticula in data quavis diſtantia ſita: </s>
            <s xml:space="preserve">nam diverſitas directionis
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">intenſitatis, quam habent vires agentes in diverſas ejus par-
              <lb/>
            tes, quæ ſola poſitionem turbare nititur, viribus æqualibus & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            parallelis nullam mutuæ poſitionis mutationem inducentibus,
              <lb/>
            eo erit minor, quo diſtantiarum, & </s>
            <s xml:space="preserve">directionum diſcrimen
              <lb/>
            minus erit: </s>
            <s xml:space="preserve">atque idcirco, quemadmodum jam expoſui num.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">239, inferiorum ordinum particulæ difficilius diſſolvi poſſunt,
              <lb/>
            quam particulæ ordinum ſuperiorum.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">425. </s>
            <s xml:space="preserve">Hæc quidem præcipue notatu digna mihi ſunt viſa in-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0246-02" xlink:href="note-0246-02a" xml:space="preserve">Diſcrimina in-
                <lb/>
              ter particulas
                <lb/>
              oriri ex pun-
                <lb/>
              ctorum vicinia:
                <lb/>
              quanto magis
                <lb/>
              debeant differ-
                <lb/>
              re corpora, quæ
                <lb/>
              ex iis conſtant.</note>
            ter particularum ex homogeneis etiam punctis compoſitarum
              <lb/>
            diſcrimina, quæ tamen, quod ad vires pertinet, intra admo-
              <lb/>
            dum exiguos diſtantiarum limites ſiſtunt; </s>
            <s xml:space="preserve">nam pro majoribus
              <lb/>
            diſtantiis particularum omnium vires ſunt prorſus uniformes,
              <lb/>
            uti oſtenſum jam eſt num. </s>
            <s xml:space="preserve">212, nimirum attractivæ in ratio-
              <lb/>
            ne reciproca duplicata diſtantiarum ad ſenſum. </s>
            <s xml:space="preserve">Porro hinc il-
              <lb/>
            lud admodum evidenter conſequitur, maſſas majores ex adeo
              <lb/>
            diverſis particulis compoſitas, nimirum hæc ipſa noſtra majo-
              <lb/>
            ra corpora, quæ ſub ſenſum cadunt, debere eſſe adhuc multo
              <lb/>
            magis diverſa inter ſe in iis, quæ ad eorum nexum pertinent,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">ad phænomena exhibita a viribus ſe extendentibus ad diſtan-
              <lb/>
            tias illas exiguas, licet omnia in lege gravitatis generalis, quæ
              <lb/>
            ad illas pertinet majores diſtantias, conformia ſint penitus,
              <lb/>
            quod etiam ſupra num. </s>
            <s xml:space="preserve">402 notandum propoſui. </s>
            <s xml:space="preserve">De hoc au-
              <lb/>
            tem diſcrimine, & </s>
            <s xml:space="preserve">de particularibus diverſorum corporum pro-
              <lb/>
            prietatibus ad diverſas pertinentium claſſes jam agere inci-
              <lb/>
            piam.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">426. </s>
            <s xml:space="preserve">Prima ſe mihi offerunt ſolida, & </s>
            <s xml:space="preserve">fluida, quorum di-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0246-03" xlink:href="note-0246-03a" xml:space="preserve">Quæ natura
                <lb/>
              ſolidorum, &
                <lb/>
              fluidorum: quid
                <lb/>
              in ſolidis rigi-
                <lb/>
              da, quid virgæ
                <lb/>
              elaſticæ: in
                <lb/>
              fluidis quid vi-
                <lb/>
              ſcoſa, quid hu-
                <lb/>
              mida.</note>
            ſcrimina quæ ſint, & </s>
            <s xml:space="preserve">quomodo a mea Theoria ortum ducant,
              <lb/>
            eſt exponendum. </s>
            <s xml:space="preserve">Solida ita inter ſe connexa ſunt, ut quem-
              <lb/>
            libet aliquot particularum motum ſequantur reliquæ: </s>
            <s xml:space="preserve">pro-
              <lb/>
            motæ, ſi illæ promoventur: </s>
            <s xml:space="preserve">retractæ, ſi illæ retrahuntur: </s>
            <s xml:space="preserve">con-
              <lb/>
            verſæ in latus, ſi linea, in qua ipſæ jacent, directionem mu-
              <lb/>
            tet: </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">in eo ſoliditas eſt ſita: </s>
            <s xml:space="preserve">porro ea dicuntur rigida; </s>
            <s xml:space="preserve">ſi in-
              <lb/>
            genti etiam adhibita vi poſitio, quam habet recta ducta per
              <lb/>
            duas quaſvis particulas maſſæ, reſpectu rectæ, quæ jungit alias
              <lb/>
            quaſcunque, mutari ad ſenſum non poſſit, ſed ad inclinandam
              <lb/>
            unam partem oporteat inclinare totam maſſam, & </s>
            <s xml:space="preserve">baſim, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            quanvis ejus rectam eodem angulo: </s>
            <s xml:space="preserve">nam in iis, quæ flexilia
              <lb/>
            ſunt, ut elaſticæ virgæ, pars una directionem poſitionis mutat, &</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>