250244ALHAZEN
diſtans eſt primæ lineæ ſignatæ in ſuperficie laminæ, cuius extremitas peruenit ad primũ ſignum,
ſignatum in circumferentia medij circuli, & tanget
214[Figure 214]k n m x b l p f s u z y t etiam ſuperficiem aquæ: locus enim harum duarum
linearũ non differt in reſpectu ſuperficiei aquæ, quò
ad ſenſum. Et hæc linea continet cum linea exeunte
à centro medij circuli ad ſignum, quod eſt in circum
ferentia medij circuli, perpendiculari ſuper ſuperfi-
ciem aquæ, angulum rectum: & diameter medιj cir-
culi, quæ tranſit per cẽtra duorum foraminum, con-
tinet cum hac perpendiculari exeunte à centro me-
dij circuli ſuper ſuperficiem aquæ, angulum, cuius
quantitas erit 80 partium. Hunc enim angulũ chor-
dat arcus medij circuli, qui eſt inter ſecundũ & ter-
tium ſignum: arcus autem, qui eſt inter centrum fo-
raminis & primum ſignum, qui eſt 10 partium, chor-
dat angulum declinationis. Deinde oportet experi-
mentatorem conſiderare ſolẽ, & mutare inſtrumen-
tum, doneclux tranſeat per duo foramina: & tunc
aſpiciat lucem, quæ eſt in ora inſtrumenti, quæ eſt intra aquam, & ſignet ſuper centrũ lucis ſignum:
hoc ergo ſignum erit in circumferentia medij circuli: deinde auferat inſtrumentum, & aſpicιat ter-
tium ſignum, quod eſt inter extremitatem medij circuli, & inter ſecundum ſignum, quod eſt extre-
mitas perpendicularis, exeuntis à cẽtro medιj circuli ſuper ſuperficiem aquæ. Ex hac ergo experi-
mentatione patebit, quòd angulus refractionis eſt ille, quem chordat arcus, qui eſt inter centrũ lu-
cis & tertium ſignum, quod eſt extremitas lineæ tranſeuntis per centra duorum foraminum, per
quam extendebatur lux: & ex numero partium huius arcus patebit quantitas anguli refractionis,
& quantitas proportionis anguli refractionis ad 80 partes, quæ eſt angulus, quẽ continet linea, per
quam extendebatur lux, cum perpendiculari exeunte à puncto refractionis ſuper ſuperficiẽ aquæ.
Deinde oportet experimentatorem delere ſignum & lineam ſignatam in lamina, & diſtinguere in-
ter circumferentiam medij circuli ex parte centri foraminis, quod eſt in ora inſtrumenti arcum, cu-
ius quãtitas ſit 20 partium: & ſignet in extremitate eius ſignum, & extrahat ab hoc ſigno perpendi-
cularem ſuper ſuperficiem laminæ, & extrahat ab eιus extremitate lineam ad centrum laminæ: &
protrahamus illam in utramq; partem: & diuidamus arcum ſequente illum (cuius quantitas 20)
in partes 90: & ſignemus in ipſo ſignum: & erit arcus, qui eſt inter ſignum ſecundum & extremita-
tem lineæ tranſeuntis per centra duorum foraminum, 70 partium: & ſignemus in extremitate hu-
ius lineæ ſignum. Dein de ponamus inſtrumentũ in uas, & reuoluamus illud, quouſq; linea ſignata
in lamina tangat ſuperficiem aquæ. Linea ergo, quæ exit à centro circuli medιj ad ſecundũ ſignum,
erit perpendicularis ſuper ſuperficiem aquæ, ut prædictum eſt: & linea, quæ tranſit per centra duo-
rum foraminum, continet cum hac perpendiculari angulum 70 partium. Deinde experimentator
conſideret ſolem, & moueat inſtrumentum, quouſq; lux tranſeat per duo foramina, & ſignet ſuper
centrum lucis ſignum, & auferat inſtrumentum, & aſpiciat ſigna, quæ ſunt in circumferentia medij
circuli: ex qua experimentatione habebit quãtiratem anguli refractionis, & proportionem eius ad
angulum, quem continet linea, per quam extenditur lux, cum perpendiculari exeunte à loco refra-
ctionis, qui eſt in hoc ſtatu 70 partiũ. Deinde experimentator auferat inſtrumentũ, & deleat ſigna,
& lineam, quæ eſt in lamina, & diuidat arcum ex parte foraminis, cuius quantitas ſit 30 partium, &
procedat, ut in primis ablationibus: & ſic habebit quãtitatem anguli refractionis & proportionem
eius ad angulum, quem continet linea, per quam extendebatur lux cum perpendiculari exeunte à
loco refractionis, qui eſt in hoc ſitu 60 partium. Deinde diuidamus arcum, cuius quantitas ſit 40
partium: deinde arcum, cuius quantitas ſit 50 partium: deinde 60: deinde 70: deinde 80: & conſide
ret unumquemq; iſtorum arcuum: & ſic habebit quãtitates angulorum refractionis, & angulorum
declinationis, quos chordant primi arcus diſtincti ex parte centri foraminis: & habebit proportio-
nes angulorum refractionis ad angulos, quos continent primæ lineæ, per quas extendebatur lux,
cum perpendiculari, quæ eſt in ſuperficie aquæ, qui creſcunt per decẽ. Et ſi experimentator uolue-
rit, ut anguli creſcant per quinq; , bene poterit facere: & ſi uoluerit per minus, quàm per quinque,
bene poterit facere prædicto ordine.
ſignatum in circumferentia medij circuli, & tanget
214[Figure 214]k n m x b l p f s u z y t etiam ſuperficiem aquæ: locus enim harum duarum
linearũ non differt in reſpectu ſuperficiei aquæ, quò
ad ſenſum. Et hæc linea continet cum linea exeunte
à centro medij circuli ad ſignum, quod eſt in circum
ferentia medij circuli, perpendiculari ſuper ſuperfi-
ciem aquæ, angulum rectum: & diameter medιj cir-
culi, quæ tranſit per cẽtra duorum foraminum, con-
tinet cum hac perpendiculari exeunte à centro me-
dij circuli ſuper ſuperficiem aquæ, angulum, cuius
quantitas erit 80 partium. Hunc enim angulũ chor-
dat arcus medij circuli, qui eſt inter ſecundũ & ter-
tium ſignum: arcus autem, qui eſt inter centrum fo-
raminis & primum ſignum, qui eſt 10 partium, chor-
dat angulum declinationis. Deinde oportet experi-
mentatorem conſiderare ſolẽ, & mutare inſtrumen-
tum, doneclux tranſeat per duo foramina: & tunc
aſpiciat lucem, quæ eſt in ora inſtrumenti, quæ eſt intra aquam, & ſignet ſuper centrũ lucis ſignum:
hoc ergo ſignum erit in circumferentia medij circuli: deinde auferat inſtrumentum, & aſpicιat ter-
tium ſignum, quod eſt inter extremitatem medij circuli, & inter ſecundum ſignum, quod eſt extre-
mitas perpendicularis, exeuntis à cẽtro medιj circuli ſuper ſuperficiem aquæ. Ex hac ergo experi-
mentatione patebit, quòd angulus refractionis eſt ille, quem chordat arcus, qui eſt inter centrũ lu-
cis & tertium ſignum, quod eſt extremitas lineæ tranſeuntis per centra duorum foraminum, per
quam extendebatur lux: & ex numero partium huius arcus patebit quantitas anguli refractionis,
& quantitas proportionis anguli refractionis ad 80 partes, quæ eſt angulus, quẽ continet linea, per
quam extendebatur lux, cum perpendiculari exeunte à puncto refractionis ſuper ſuperficiẽ aquæ.
Deinde oportet experimentatorem delere ſignum & lineam ſignatam in lamina, & diſtinguere in-
ter circumferentiam medij circuli ex parte centri foraminis, quod eſt in ora inſtrumenti arcum, cu-
ius quãtitas ſit 20 partium: & ſignet in extremitate eius ſignum, & extrahat ab hoc ſigno perpendi-
cularem ſuper ſuperficiem laminæ, & extrahat ab eιus extremitate lineam ad centrum laminæ: &
protrahamus illam in utramq; partem: & diuidamus arcum ſequente illum (cuius quantitas 20)
in partes 90: & ſignemus in ipſo ſignum: & erit arcus, qui eſt inter ſignum ſecundum & extremita-
tem lineæ tranſeuntis per centra duorum foraminum, 70 partium: & ſignemus in extremitate hu-
ius lineæ ſignum. Dein de ponamus inſtrumentũ in uas, & reuoluamus illud, quouſq; linea ſignata
in lamina tangat ſuperficiem aquæ. Linea ergo, quæ exit à centro circuli medιj ad ſecundũ ſignum,
erit perpendicularis ſuper ſuperficiem aquæ, ut prædictum eſt: & linea, quæ tranſit per centra duo-
rum foraminum, continet cum hac perpendiculari angulum 70 partium. Deinde experimentator
conſideret ſolem, & moueat inſtrumentum, quouſq; lux tranſeat per duo foramina, & ſignet ſuper
centrum lucis ſignum, & auferat inſtrumentum, & aſpiciat ſigna, quæ ſunt in circumferentia medij
circuli: ex qua experimentatione habebit quãtiratem anguli refractionis, & proportionem eius ad
angulum, quem continet linea, per quam extenditur lux, cum perpendiculari exeunte à loco refra-
ctionis, qui eſt in hoc ſtatu 70 partiũ. Deinde experimentator auferat inſtrumentũ, & deleat ſigna,
& lineam, quæ eſt in lamina, & diuidat arcum ex parte foraminis, cuius quantitas ſit 30 partium, &
procedat, ut in primis ablationibus: & ſic habebit quãtitatem anguli refractionis & proportionem
eius ad angulum, quem continet linea, per quam extendebatur lux cum perpendiculari exeunte à
loco refractionis, qui eſt in hoc ſitu 60 partium. Deinde diuidamus arcum, cuius quantitas ſit 40
partium: deinde arcum, cuius quantitas ſit 50 partium: deinde 60: deinde 70: deinde 80: & conſide
ret unumquemq; iſtorum arcuum: & ſic habebit quãtitates angulorum refractionis, & angulorum
declinationis, quos chordant primi arcus diſtincti ex parte centri foraminis: & habebit proportio-
nes angulorum refractionis ad angulos, quos continent primæ lineæ, per quas extendebatur lux,
cum perpendiculari, quæ eſt in ſuperficie aquæ, qui creſcunt per decẽ. Et ſi experimentator uolue-
rit, ut anguli creſcant per quinq; , bene poterit facere: & ſi uoluerit per minus, quàm per quinque,
bene poterit facere prædicto ordine.
11. Magnitudines angulorum refractionis ab aere uel aqua ad uitra planum uel conuexum,
& contrà, organo refractionis inuenire. 6 p 10.
& contrà, organo refractionis inuenire. 6 p 10.
ET cum experimentator uoluerit experiri per uitrum:
diuidat arcus, & ſignet prædicta ſigna,
& ſuperponat uitrum prædictum ſuperficiei laminæ, & ſuperponat differentiam eius cõmu-
nem lineæ ſignatæ in lamina, & ponat ſuperficiem uitri æqualem ex parte foraminum, & ap-
plicet uitrum bene, & ponat inſtrumentum in uaſe, & moueat ipſum, quouſq, lux tranſeat per duo
foramina, & ſignet ſuper centrum lucis ſignum, & auferat inſtrumentum, & intueatur arcus, & de-
inde deleat ſigna, & diuidat alios arcus, & ſignet alia ſigna, & inſpiciat arcus ꝓut aſpexit per aquã:
& ſic habebit quantitates angulorum refractionis in tranſitu lucis de aere ad uitrum. Et ſi uoluerit
& ſuperponat uitrum prædictum ſuperficiei laminæ, & ſuperponat differentiam eius cõmu-
nem lineæ ſignatæ in lamina, & ponat ſuperficiem uitri æqualem ex parte foraminum, & ap-
plicet uitrum bene, & ponat inſtrumentum in uaſe, & moueat ipſum, quouſq, lux tranſeat per duo
foramina, & ſignet ſuper centrum lucis ſignum, & auferat inſtrumentum, & intueatur arcus, & de-
inde deleat ſigna, & diuidat alios arcus, & ſignet alia ſigna, & inſpiciat arcus ꝓut aſpexit per aquã:
& ſic habebit quantitates angulorum refractionis in tranſitu lucis de aere ad uitrum. Et ſi uoluerit
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib