Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Page concordance

< >
Scan Original
251 199
252 200
253 201
254 202
255 203
256 204
257 205
258 206
259 207
260 208
261 209
262 210
263 211
264 212
265 213
266 214
267 215
268 216
269 217
270 218
271 219
272 220
273 221
274 222
275 223
276 224
277 225
278 226
279 227
280 228
< >
page |< < (205) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="205" file="0257" n="257" rhead="PARS TERTIA."/>
            figuræ redeunt ad formam priorem; </s>
            <s xml:space="preserve">mollia, quæ in nova poſi-
              <lb/>
            tione perſeverant. </s>
            <s xml:space="preserve">Id diſcrimen Theoria exhibet per diſtan-
              <lb/>
            tiam, vel propinquitatem limitum, juxta ea, quæ dicta num.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">199. </s>
            <s xml:space="preserve">Si limites proximi illi, in quo particulæ cohærent, hinc,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">inde plurimum ab eo diſtant, imminuta multum diſtantia,
              <lb/>
            perſtat ſemper repulſiva vis; </s>
            <s xml:space="preserve">aucta diſtantia, perſtat vis attra-
              <lb/>
            ctiva. </s>
            <s xml:space="preserve">Quare ſive comprimatur plus æquo, ſive plus æquo diſ-
              <lb/>
            trahatur maſſa, ad figuram veterem redit; </s>
            <s xml:space="preserve">ubi rediit, excurrit
              <lb/>
            ulterius, donec contraria vi elidatur velocitas concepta, ac ori-
              <lb/>
            tur tremor, & </s>
            <s xml:space="preserve">oſcillatio, quæ paullatim minuitur, & </s>
            <s xml:space="preserve">extin-
              <lb/>
            guitur demum, partim actione externorum corporum, ut per
              <lb/>
            aeris reſiſtentiam ſiſtitur paullatim motus penduli, partim
              <lb/>
            actione particularum minus elaſticarum, quæ admiſcentur, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            quæ poſſunt tremorem illum paullatim interrumpere ſrictione,
              <lb/>
            ac contrariis motibus, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſublapſu, quo ſuam ipſam diſpoſitio-
              <lb/>
            nem nonnihil immutent. </s>
            <s xml:space="preserve">Si autem limites ſint ſatis proximi; </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            cauſa externa, quæ maſſam comprimit, vel diſtrahit, poſtea-
              <lb/>
            quam adduxit particulas ab uno cohæſionis limite ad alium, ibi
              <lb/>
            eas itidem cogit ſubſiſtere, quæ ibidem ſemel conſtitutæ itidem
              <lb/>
            in æquilibrio ſunt, & </s>
            <s xml:space="preserve">habetur maſſa mollis.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">447. </s>
            <s xml:space="preserve">Quædam elaſtica fluida non habent particulas poſitas
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0257-01" xlink:href="note-0257-01a" xml:space="preserve">Fluida elaſti-
                <lb/>
              ca, quorum
                <lb/>
              partes non ſunt
                <lb/>
              in limitibus co-
                <lb/>
              hæſionis: om-
                <lb/>
              nia & ſolida,
                <lb/>
              & fluida elaſti-
                <lb/>
              ca eſſe, ſed non
                <lb/>
              dici, quia ſenſi-
                <lb/>
              bilem compreſ-
                <lb/>
              ſionem non pa-
                <lb/>
              tiuntur.</note>
            inter ſe in limitibus cohæſionis, ſed in diſtantiis repulſionum,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">quidem ingentium, ut aer: </s>
            <s xml:space="preserve">ſed vel incumbente pondere, vel
              <lb/>
            parietibus quibuſdam impeditur receſſus ille, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſunt quodam-
              <lb/>
            modo ibidem in ſtatu violento; </s>
            <s xml:space="preserve">licet ſemper puncta ſingula in
              <lb/>
            æquilibrio ſint, oppoſitis repulſionibus ſe mutuo elidentibus.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Omnia autem & </s>
            <s xml:space="preserve">ſolida, & </s>
            <s xml:space="preserve">fluida, quæ videntur nec compri-
              <lb/>
            mi, nec ullas habere vires mutuas inter particulas, ſed in li-
              <lb/>
            mitibus eſſe, adhuc elaſtica ſunt, ſive vim repulſivam exercent
              <lb/>
            inter particulas proximas, ſaltem quæ ſenſibili gravitate ſunt
              <lb/>
            prædita, quæ nimirum vis repulſiva vim gravitatis elidat. </s>
            <s xml:space="preserve">Ve-
              <lb/>
            rum ea diſtantias parum admodum mutant, mutatione, quæ
              <lb/>
            idcirco ſenſum omnem effugiat; </s>
            <s xml:space="preserve">quod accidit in aqua, quæ in
              <lb/>
            fundo putei, & </s>
            <s xml:space="preserve">prope ſuperficiem ſupremam habet eandem ad
              <lb/>
            ſenſum denſitatem, & </s>
            <s xml:space="preserve">in metallis, & </s>
            <s xml:space="preserve">in marmoribus, & </s>
            <s xml:space="preserve">in ſo-
              <lb/>
            lidis corporibus paſſim, quæ pondere majore impoſito nihil ad
              <lb/>
            ſenſum comprimuntur. </s>
            <s xml:space="preserve">Sed ea idcirco appellari non ſolent ela-
              <lb/>
            ſtica, & </s>
            <s xml:space="preserve">ad ejuſmodi appellationem non ſufficit vis repulſiva et-
              <lb/>
            iam ingens inter particulas proximas: </s>
            <s xml:space="preserve">ſed etiam requiritur mu-
              <lb/>
            tatio ſenſibilis diſtantiæ reſpectu diſtantiæ totalis reſpondens
              <lb/>
            ſenſibili mutationi virium.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">448. </s>
            <s xml:space="preserve">Dura corpora in eo ſenſu, in quo a Phyſicis du-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0257-02" xlink:href="note-0257-02a" xml:space="preserve">Dura nulla eſ-
                <lb/>
              ſe: quæ dican-
                <lb/>
              tur: unde fra-
                <lb/>
              gilitas, & du-
                <lb/>
              ctilitas.</note>
            ritiei nomen accipitur, ut nimirum figuram nihil prorſus im-
              <lb/>
            mutent, nulla ſunt in mea Theoria, ut & </s>
            <s xml:space="preserve">nulla compacta
              <lb/>
            penitus, ac plane ſolida, quemadmodum diximus etiam num.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">266; </s>
            <s xml:space="preserve">ſed dura vocat vulgus, quæ ſatis magnam exercent vim,
              <lb/>
            ne figuram mutent, ſive elaſtica ſint, ſive fragilia, ſive mol-
              <lb/>
            lia. </s>
            <s xml:space="preserve">Fragilitas, unde ortum ducat, expoſitum eſt paullo </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>