Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Page concordance

< >
Scan Original
251 199
252 200
253 201
254 202
255 203
256 204
257 205
258 206
259 207
260 208
261 209
262 210
263 211
264 212
265 213
266 214
267 215
268 216
269 217
270 218
271 219
272 220
273 221
274 222
275 223
276 224
277 225
278 226
279 227
280 228
< >
page |< < (211) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="211" file="0263" n="263" rhead="PARS TERTIA."/>
            tur; </s>
            <s xml:space="preserve">tum vero repulſiva vis particularum prioris ſubſtantiæ re-
              <lb/>
            viviſcit quodammodo, & </s>
            <s xml:space="preserve">agit, ac ipſa ſubſtantia evadit vola-
              <lb/>
            tilis, quæ iterum nova earundem pá
              <unsure/>
            rticularum intruſione figi-
              <lb/>
            tur. </s>
            <s xml:space="preserve">Id ſane videtur accidere in aere, qui poteſt ad fixum re-
              <lb/>
            digi corpus, & </s>
            <s xml:space="preserve">Haleſius demonſtravit per experimenta, par-
              <lb/>
            tem ingentem lapidum, qui in veſica oriuntur, & </s>
            <s xml:space="preserve">calculorum
              <lb/>
            in renibus, conſtare puro aere ad fixitatem reducto, qui dein-
              <lb/>
            de poteſt iterum ſtatum volatilem recuperare: </s>
            <s xml:space="preserve">ac halitus inpri-
              <lb/>
            mis ſulphurei, & </s>
            <s xml:space="preserve">ipſa reſpiratio animalium ingentem aeris co-
              <lb/>
            piam transſert a ſtatu volatili ad fixum. </s>
            <s xml:space="preserve">Ibi non habetur ae-
              <lb/>
            ris compreſſio ſola facta per cellularum parietes ipſum conclu-
              <lb/>
            dentes; </s>
            <s xml:space="preserve">ii enim diſrumperentur penitus, cum aer in ejuſmodi
              <lb/>
            fixis corporibus reducatur ad molem etiam millecuplo mino-
              <lb/>
            rem, in quo ſtatu, ſi integras haberet elaſticas vires, omnia
              <lb/>
            ſane repagula illa diffringeret. </s>
            <s xml:space="preserve">Haleſius putat, eum in illo ſta-
              <lb/>
            tu amittere elaſticitatem ſuam, quod fieret utique, ſi particu-
              <lb/>
            læ ipſius ad eam inter ſe diſtantiam devenirent, in qua jam
              <lb/>
            vis repulſiva nulla ſit, ſed potius attractiva ſuccedat: </s>
            <s xml:space="preserve">ſed fieri
              <lb/>
            itidem poteſt, ut vim quidem repulſivam adhuc ingentem ha-
              <lb/>
            beant illæ particulæ, ſed ab interpoſita ſulphurei halitus parti-
              <lb/>
            cula attrahantur magis, ut paullo ante vidimus in elaſtris a
              <lb/>
            globulo magnetico cohibitis, & </s>
            <s xml:space="preserve">conſtrictis. </s>
            <s xml:space="preserve">Tum quidem ela-
              <lb/>
            ſticitas in aere ad fixitatem redacto maneret tota, ſed ejus ef-
              <lb/>
            fectus impediretur a prævalente vi. </s>
            <s xml:space="preserve">Atque id quidem animad-
              <lb/>
            verti, & </s>
            <s xml:space="preserve">monui ante aliquot annos in diſſertatione De Turbi-
              <lb/>
            ne, in qua omnia turbinis ipſius phænomena ab hac aeris fixa-
              <lb/>
            tione repetii.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">459. </s>
            <s xml:space="preserve">Porro agitatio illa particularum in igne, ac in fermen-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0263-01" xlink:href="note-0263-01a" xml:space="preserve">Cauſa agitatio-
                <lb/>
              nis particula-
                <lb/>
              rum in igne,
                <lb/>
              fermentationi-
                <lb/>
              bus, efferve-
                <lb/>
              ſcentiis repeti-
                <lb/>
              ta a contorſio-
                <lb/>
              ne curvæ circa
                <lb/>
              axem.</note>
            tationibus, & </s>
            <s xml:space="preserve">efferveſcentiis, unde oriatur, facile itidem eſt
              <lb/>
            in mea theoria exponere. </s>
            <s xml:space="preserve">Ut primum crus meæ curvæ mihi
              <lb/>
            impenetrabilitatem exhibuit, poſtremum gravitatem, interſe-
              <lb/>
            ctiones autem varia cohæſionum genera; </s>
            <s xml:space="preserve">ita alternatio arcuum
              <lb/>
            jam repulſivorum, jam attractivorum, fermentationes exhibet,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">evaporationes variorum generum, ac ſubitas etiam deflagra-
              <lb/>
            tiones, & </s>
            <s xml:space="preserve">exploſiones, illas, quæ occurrunt in Chemia paſ-
              <lb/>
            ſim, & </s>
            <s xml:space="preserve">quam in pulvere pyrio quotidie intuemur. </s>
            <s xml:space="preserve">Quæ au-
              <lb/>
            tem huc ex Mechanica pertinent, jam vidimus num. </s>
            <s xml:space="preserve">199.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Dum ad ſe invicem accedunt puncta cum velocitate aliqua,
              <lb/>
            ſub omni arcu attractivo velocitatem augent, ſub omni re-
              <lb/>
            pulſivo minuunt: </s>
            <s xml:space="preserve">contra vero dum a ſe invicem recedunt, ſub
              <lb/>
            omni repulſivo augent, ſub omni attractivo minuunt, donec
              <lb/>
            in acceſſu inveniant arcum repulſivum, vel in receſſu attracti-
              <lb/>
            vum ſatis validum ad omnem velocitatem extinguendam. </s>
            <s xml:space="preserve">Ubi
              <lb/>
            eum invenerint, retro curſum reflectunt, & </s>
            <s xml:space="preserve">oſcillant hinc, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            inde, in quo itu, & </s>
            <s xml:space="preserve">reditu perturbato, ac celeri, fermenta-
              <lb/>
            tionis habemus ideam ſatis diſtinctam.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">460. </s>
            <s xml:space="preserve">Et in acceſſu quidem ſemper devenitur ad arcum re-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0263-02" xlink:href="note-0263-02a" xml:space="preserve">Ofcillationes in
                <lb/>
              acceſſu ſemper</note>
            pulſivum aliquem parem extinguendæ velocitati cuilibet </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>