2645DE HOROLOGIIS.
lubilis.
Oportet autem, vt acus hæc ſit ſatis magna, &
optimè magnete illita, aliter inſtrumentum
perperam collocabitur in deſcriptione Horologiorum, nam a vera meridiana deflectet; quam vnam
acus magneticæ imperfectionem. cauſam eſſe exiſtimo, cur pauca adeo ſolaria Horologia abſque pa-
tentibus erratis conſpiciantur.
perperam collocabitur in deſcriptione Horologiorum, nam a vera meridiana deflectet; quam vnam
acus magneticæ imperfectionem. cauſam eſſe exiſtimo, cur pauca adeo ſolaria Horologia abſque pa-
tentibus erratis conſpiciantur.
Conſtructa hoc modo baſi, opus eſt pręterea ſuſpenſorio, cui in vſu Inſtrumentum ſuſpendi debet,
11Suſpen ſo-
rium. ita vt ab eo ex muro pendeat: male enim ſibi conſulunt ij, qui Inſtrumentũ non parieti ſuſpendunt,
ſed illud ſupra pontem ligneum, qui ante murum conſtrui ſolet, collocant; dum enim horologij ar-
22Quarta
figura. tifex per pontem huc illuc mouetur, pons tremit, & vacillat, ac proinde Inſtrumentum in certo, ac
vero ſitu manere nequit. Fiat igitur tale, quale quarta figura oſtendit; quod conſtat duabus partibus.
Prima eſt regula quadrata ſaltem quinque palmos longa (quæ cum opus fuerio maior ſumi poterit)
in ea ſunt crebra foramina, eius magnitudinis, vt in ea caput baſis A P, inſerit ſatis arctè poſſit; ſur-
ſum extra regulam emergat foramen A, per quod immiſſo clauiculo retineatur. Hæc regula altero
extremo A, eſt rotunda, vt ea immitti poſſit in tabellæ foramen D, quam tabellam figura oſtendit,
quæque eſt altera pars ſuſpenſorij. Hæc tabella clauis ferreis per parua eius foramina e, f, g, h, m,
affigenda eſt parieti ſupra locum horologij fabricandi. claui hi quamuis ſint ferrei, quia tamen mul-
tum diſtantab acu, eam non attrahent; Regula autem inſerenda eſt in tabellæ foramen D, non tam
ante quin in eo reuolui poſſit: pars autem vbi foramen D, cum muro affigitur, ſit inferior, alte-
ra verò vbi claui, ſit ſuperior. Porro hæc, quæ hactenus deſcripſimus, ſunt huius Inſtrumenti pars
immobilis, & ignobilior, & quaſi materialis; nunc ad partem alteram mobilem, & præcipuam,
ac veluti Inſtrumenti formam.
11Suſpen ſo-
rium. ita vt ab eo ex muro pendeat: male enim ſibi conſulunt ij, qui Inſtrumentũ non parieti ſuſpendunt,
ſed illud ſupra pontem ligneum, qui ante murum conſtrui ſolet, collocant; dum enim horologij ar-
22Quarta
figura. tifex per pontem huc illuc mouetur, pons tremit, & vacillat, ac proinde Inſtrumentum in certo, ac
vero ſitu manere nequit. Fiat igitur tale, quale quarta figura oſtendit; quod conſtat duabus partibus.
Prima eſt regula quadrata ſaltem quinque palmos longa (quæ cum opus fuerio maior ſumi poterit)
in ea ſunt crebra foramina, eius magnitudinis, vt in ea caput baſis A P, inſerit ſatis arctè poſſit; ſur-
ſum extra regulam emergat foramen A, per quod immiſſo clauiculo retineatur. Hæc regula altero
extremo A, eſt rotunda, vt ea immitti poſſit in tabellæ foramen D, quam tabellam figura oſtendit,
quæque eſt altera pars ſuſpenſorij. Hæc tabella clauis ferreis per parua eius foramina e, f, g, h, m,
affigenda eſt parieti ſupra locum horologij fabricandi. claui hi quamuis ſint ferrei, quia tamen mul-
tum diſtantab acu, eam non attrahent; Regula autem inſerenda eſt in tabellæ foramen D, non tam
ante quin in eo reuolui poſſit: pars autem vbi foramen D, cum muro affigitur, ſit inferior, alte-
ra verò vbi claui, ſit ſuperior. Porro hæc, quæ hactenus deſcripſimus, ſunt huius Inſtrumenti pars
immobilis, & ignobilior, & quaſi materialis; nunc ad partem alteram mobilem, & præcipuam,
ac veluti Inſtrumenti formam.
HÆe eſt præcipua pars huius Inſtrumenti, in ea enim deſcribendi ſunt non ſolum omnes arcus
Horarij, à quibus Horarium denominatur; ſed præterea puncta quædam hyperbolarum, qua-
rum aliæ arcus ſignorum, aliæ vero arcus diurnos referant: immo ſolem ipſum ſuo motu, vel potius
radium ſolis imitatur, quæ omnia ſubtili ratione perficienda ſunt.
Horarij, à quibus Horarium denominatur; ſed præterea puncta quædam hyperbolarum, qua-
rum aliæ arcus ſignorum, aliæ vero arcus diurnos referant: immo ſolem ipſum ſuo motu, vel potius
radium ſolis imitatur, quæ omnia ſubtili ratione perficienda ſunt.
Prima pars, quæ eſt veluti baſis ipſius Horarij, eſt regula extenui ærea lamina, qualẽ vides in quin-
33Regula
Her@rij. ta figura. eius pars B A, eſt æqualis ſemidiametro tympani; altera vero A C, aliquanto longior. linea
B A C, dicitur linea fiduciæ, quæ tranſit per centrum foraminis A, in medio regulæ; quod foramen
44Quinta
figura. debet congruere foramini E, tympani, & proinde craſſiciei axis. poni enim debet hæc regula ſuper
tympanum inſerta axi, ita vt eius foramen A, congruat foramini E, ibiq; per axiculum traiectũ per
foraminulum m, in axe conſtringatur leniter ſupra tympanum, vt ſupra ipſius faciem circa prædi-
ctum axem gyrari poſſit.
33Regula
Her@rij. ta figura. eius pars B A, eſt æqualis ſemidiametro tympani; altera vero A C, aliquanto longior. linea
B A C, dicitur linea fiduciæ, quæ tranſit per centrum foraminis A, in medio regulæ; quod foramen
44Quinta
figura. debet congruere foramini E, tympani, & proinde craſſiciei axis. poni enim debet hæc regula ſuper
tympanum inſerta axi, ita vt eius foramen A, congruat foramini E, ibiq; per axiculum traiectũ per
foraminulum m, in axe conſtringatur leniter ſupra tympanum, vt ſupra ipſius faciem circa prædi-
ctum axem gyrari poſſit.
Huius regulæ capiti D E G F, per tria eius foramina G C F, affigenda eſt altera pars præcipua, quę
eſt Horarium ipſum. Horarium ergo iſtud, quod deſcripturi ſumus, nihil eſt aliud, quam portio Ho-
55Horari-
um quid. rologij polaris dicti, ideſt deſcripti in plano axi mundo paralello, ſeu æquidiſtanti plano per polos
mundi tranſeunti, de quo vide Gnom. Clauij: hæc autem portio continet tres lineas horarias, Itali-
cam, Babylonicam, Aſtronomicam, ſe mutuo in eodem puncto æquatoris ſecantes; & præterea pun-
cta in ijſdem lineis, perquæ tranſeunt arcus ſignorum, necnon arcus diurni. qui igitur callent huiuſ-
modi horologij deſcriptionẽ, noſtra hæc doctrina non indigent: cæteri vtantur ſequentibus regulis.
eſt Horarium ipſum. Horarium ergo iſtud, quod deſcripturi ſumus, nihil eſt aliud, quam portio Ho-
55Horari-
um quid. rologij polaris dicti, ideſt deſcripti in plano axi mundo paralello, ſeu æquidiſtanti plano per polos
mundi tranſeunti, de quo vide Gnom. Clauij: hæc autem portio continet tres lineas horarias, Itali-
cam, Babylonicam, Aſtronomicam, ſe mutuo in eodem puncto æquatoris ſecantes; & præterea pun-
cta in ijſdem lineis, perquæ tranſeunt arcus ſignorum, necnon arcus diurni. qui igitur callent huiuſ-
modi horologij deſcriptionẽ, noſtra hæc doctrina non indigent: cæteri vtantur ſequentibus regulis.
Apparatus Radiarij ad Horarium deſcribendum.
PRimo parare opus eſt figuram Radiorum Solis, à quibus eam placet Radiarium appellare, quam
ſic deſcribes. Habeas duas Tabellas, quales ſunt duæ in prima columna ſequentium Tabella-
66Radiari-
um. rum, quarum prima continet declinationes paralellorum per initia ſignorum, necnon grad. 15. ♏,
& ♎; vt titulus eius indicat. Porro hæc Tabula eſt vniuerſalis, non enim ex variatione altitudinis
77Sexta ſi-
gura. poli variantur declinationes graduum eclipticæ, ſed eædem vbique manent. Altera continet decli-
nationes arcuum diurnorum horarum integrarum ad altitudinem poli 44 {1/2}. hanc vides in ſecunda
parte columnæ primæ ſequentium Tabellarum.
ſic deſcribes. Habeas duas Tabellas, quales ſunt duæ in prima columna ſequentium Tabella-
66Radiari-
um. rum, quarum prima continet declinationes paralellorum per initia ſignorum, necnon grad. 15. ♏,
& ♎; vt titulus eius indicat. Porro hæc Tabula eſt vniuerſalis, non enim ex variatione altitudinis
77Sexta ſi-
gura. poli variantur declinationes graduum eclipticæ, ſed eædem vbique manent. Altera continet decli-
nationes arcuum diurnorum horarum integrarum ad altitudinem poli 44 {1/2}. hanc vides in ſecunda
parte columnæ primæ ſequentium Tabellarum.
Huiuſmodi Tabellas excerpes ex Tabulis declinationum ſignorum, necnon arcuum diurnorum,
quæ paſſim reperiuntur apud Authores de Gnomonicis, præſertim apud Clauium in Sphæra, atque
in noua deſcriptione de Horol. necnon in Tabulis pro ea ſeorſim editis.
quæ paſſim reperiuntur apud Authores de Gnomonicis, præſertim apud Clauium in Sphæra, atque
in noua deſcriptione de Horol. necnon in Tabulis pro ea ſeorſim editis.
2.
Iam ad interuallum A C, ex præmiſſa regula circino acceptum, ſeorſim in quapiam ſuper-
ficie ex centro deſcribatur E, arcus, in quo arcus G A F, contineat vtrinque ab A, grad. 23 {1/2} ideſt.
vterque arcus G A, A F, ſit gr. 23 {1/2}. quanta eſt maxima tropicorum declinatio, & quanta apparet ex
prima Tabella. Poſtea à puncto pariter A, hinc inde notentur reliquæ declinationes reliquorum
fignorum Zodiaci acceptæ ex eadem Tabella. Ex ſecunda autem Tabella ſatis erit accipere declina-
riones duorum arcuum, ideſt horarum 14. & horarum 10. eaſq; inibi eodem modo notare vti
ficie ex centro deſcribatur E, arcus, in quo arcus G A F, contineat vtrinque ab A, grad. 23 {1/2} ideſt.
vterque arcus G A, A F, ſit gr. 23 {1/2}. quanta eſt maxima tropicorum declinatio, & quanta apparet ex
prima Tabella. Poſtea à puncto pariter A, hinc inde notentur reliquæ declinationes reliquorum
fignorum Zodiaci acceptæ ex eadem Tabella. Ex ſecunda autem Tabella ſatis erit accipere declina-
riones duorum arcuum, ideſt horarum 14. & horarum 10. eaſq; inibi eodem modo notare vti