2689DE HOROLOGIIS.
diſtabit aliquantulum à linea Radiarij H A I, cum totum Horarium cadat extra arcum diſtantiarum;
incumbit enim tangenti T V, quare radij non ſecabunt illud niſi producantur vitra lineã H A I, qua-
re producti facient in eo diuiſiones laxiores quam in B D, ſic generatim quãto magis diſtabunt a me-
dia B D, tanto magis etiam a Radiario, & proinde laxioribus ſpatijs diuidentur.
incumbit enim tangenti T V, quare radij non ſecabunt illud niſi producantur vitra lineã H A I, qua-
re producti facient in eo diuiſiones laxiores quam in B D, ſic generatim quãto magis diſtabunt a me-
dia B D, tanto magis etiam a Radiario, & proinde laxioribus ſpatijs diuidentur.
14 Hinc pariter neceſſe erit hyperbolas, quas ſupra innuimus, ſeu puncta illarum eſſe illa eadem,
quæ reperta ſunt in lineis horarijs per latera erecta normaliter ſupra ſecantium extrema puncta, V,
3. 2. 1. & c. ſeu per applicatam regulam normaliter, nam radius, v. g. ♋, E I T, in prædicto ſitu ſecat
latus G F, in F, vt vidimus, infra ſecantem A V, diſtantiæ horæ Italicæ in ♋. Idem accidet reliquis
punctis extremis linearum Ital. & Babylon. Idem intelligendum de alijs punctis, v. g. s. s. quia in il-
lis occurrunt radij ♌ & ♐, & pariter in ijſmet ſecatur a regula normaliter applicata ſecus punctu@ 3.
extremum ſecãtis horæ Italicæ a meridie in paralello ♌, & c. res per ſe obſcura indiget ſpeculatione.
Quare patet aliter reperiri poſſe Italicam, & Babylonicam, quam per altitudinem poli, quod pro-
poſueram.
quæ reperta ſunt in lineis horarijs per latera erecta normaliter ſupra ſecantium extrema puncta, V,
3. 2. 1. & c. ſeu per applicatam regulam normaliter, nam radius, v. g. ♋, E I T, in prædicto ſitu ſecat
latus G F, in F, vt vidimus, infra ſecantem A V, diſtantiæ horæ Italicæ in ♋. Idem accidet reliquis
punctis extremis linearum Ital. & Babylon. Idem intelligendum de alijs punctis, v. g. s. s. quia in il-
lis occurrunt radij ♌ & ♐, & pariter in ijſmet ſecatur a regula normaliter applicata ſecus punctu@ 3.
extremum ſecãtis horæ Italicæ a meridie in paralello ♌, & c. res per ſe obſcura indiget ſpeculatione.
Quare patet aliter reperiri poſſe Italicam, & Babylonicam, quam per altitudinem poli, quod pro-
poſueram.
15 Notandum tres prædictas lineas 18.
Italicam 12.
Aſtronomicam, &
6.
Babylonicam poſſe in-
ſeruire in vſu Inſtrumenti etiam pro cęteris omnibus horis: quod patebit conſideranti primo lineas
omnes horarias Italicas, & Babylonicas habere vbiq; eundem ſitum vel inclinationem ad æquatorẽ;
cum enim omnes earum circuli horarij tangant paralellum maximum ſemper apparentium, necnon
ſemper occultorum habebunt omnes eandem inclinationem, quæ æqualis erit altitudini poli propo-
ſitæ regionis. De Aſtronomicis etiam perſpicuum eſt, cum omnes circuli earum horarij faciant cum
æquatore angulos rectos: cum igitur tres noſtræ lineę fint tangentes trium horum circulorum hora-
riorum, in mutuis eorum ſectionibus cum æquatore, ſequitur eas habere eandem inclinationem, &
poſitionem ad æquatorem, quam habent cęteræ omnes tangentes cęterorum omnium arcuum, quas-
libet cum quibuslibet ſui generis comparando, ideſt 18. Italicam coincidere poſſe cum qualibet alia
Italica, & Babylonicam cum qualibet Babilonica, & Aſtronomicam cum qualibet Aſtronomica, ſi
horarium transferatur ad aliam quamuis diuiſionem æquatoris factam in 24. partes competentes 24.
horis, & c. quemadmodum accidit in vſu Inſtrumenti: nam Horarium transfertur ad ſingulas partes
24. æquatoris. ex quibus patet propoſitum.
ſeruire in vſu Inſtrumenti etiam pro cęteris omnibus horis: quod patebit conſideranti primo lineas
omnes horarias Italicas, & Babylonicas habere vbiq; eundem ſitum vel inclinationem ad æquatorẽ;
cum enim omnes earum circuli horarij tangant paralellum maximum ſemper apparentium, necnon
ſemper occultorum habebunt omnes eandem inclinationem, quæ æqualis erit altitudini poli propo-
ſitæ regionis. De Aſtronomicis etiam perſpicuum eſt, cum omnes circuli earum horarij faciant cum
æquatore angulos rectos: cum igitur tres noſtræ lineę fint tangentes trium horum circulorum hora-
riorum, in mutuis eorum ſectionibus cum æquatore, ſequitur eas habere eandem inclinationem, &
poſitionem ad æquatorem, quam habent cęteræ omnes tangentes cęterorum omnium arcuum, quas-
libet cum quibuslibet ſui generis comparando, ideſt 18. Italicam coincidere poſſe cum qualibet alia
Italica, & Babylonicam cum qualibet Babilonica, & Aſtronomicam cum qualibet Aſtronomica, ſi
horarium transferatur ad aliam quamuis diuiſionem æquatoris factam in 24. partes competentes 24.
horis, & c. quemadmodum accidit in vſu Inſtrumenti: nam Horarium transfertur ad ſingulas partes
24. æquatoris. ex quibus patet propoſitum.
16 Deſcripto iam in charta Horario tranſcribendum illud eſt in laminam ęneam, aut in regulas
11Horari-
um ma-
teriale. ęneas. Si quis vellet eo vti ad horas tantum Italicas deſcribendas, ſatis eſſet tranſcribere triangulum
E F H, cum ſuis punctis. Si tantum Aſtronomicas, ſatis ei fuerit in regulam ęneam tranſcribere li-
neam D C B, cum ſuis purctis. Si tantum Babylonicam triangulum G H F, ſufficiet cum ſuis pun-
ctis. Quod ſi latus E H, vel latus G E, ſint diuiſa vt ſupra, ea poſſunt inſeruire ad horas Aſtronomi-
cas delineandas. ſatius tamen exiſtimo integrum Horarium in lamina ænea incidere hoc modo: aſ-
ſumptum laminam feneſtrare ſecundum tres lineas horarias, ideſt excidere in ea tres feneſtellas ęqua-
les ſecundum longitudinem tribus lineis horarijs: Obſeruando tamen vt latus vnum tantum fene-
ſtellę referat ſuam lineam horariam, ideſt ſit rectum omnino, & diuiſum, & c. ſicuti illa: alterum vero
latus eiuſdem feneſtellę ſit modicè curuum, vt apparet in pręſenti figura 9. Exurgunt ex hac exciſio-
229 figura. ne ſex triangula, quorum apices deſinent ad centrum C, Horarij: Diligenter igitur curandum eſt,
vt ij apices quam proximè ad centrum accedant, & quaſi concurrant, vt punctum C, centrum Hora-
rij tutò adiri filo poſſit. Hoc modo haberi poterunt omnia, & ſingula puncta horaria in Horologij
deſcriptione, quod valde vtile, ac ſingulare huic Inſtrumento eſt.
11Horari-
um ma-
teriale. ęneas. Si quis vellet eo vti ad horas tantum Italicas deſcribendas, ſatis eſſet tranſcribere triangulum
E F H, cum ſuis punctis. Si tantum Aſtronomicas, ſatis ei fuerit in regulam ęneam tranſcribere li-
neam D C B, cum ſuis purctis. Si tantum Babylonicam triangulum G H F, ſufficiet cum ſuis pun-
ctis. Quod ſi latus E H, vel latus G E, ſint diuiſa vt ſupra, ea poſſunt inſeruire ad horas Aſtronomi-
cas delineandas. ſatius tamen exiſtimo integrum Horarium in lamina ænea incidere hoc modo: aſ-
ſumptum laminam feneſtrare ſecundum tres lineas horarias, ideſt excidere in ea tres feneſtellas ęqua-
les ſecundum longitudinem tribus lineis horarijs: Obſeruando tamen vt latus vnum tantum fene-
ſtellę referat ſuam lineam horariam, ideſt ſit rectum omnino, & diuiſum, & c. ſicuti illa: alterum vero
latus eiuſdem feneſtellę ſit modicè curuum, vt apparet in pręſenti figura 9. Exurgunt ex hac exciſio-
229 figura. ne ſex triangula, quorum apices deſinent ad centrum C, Horarij: Diligenter igitur curandum eſt,
vt ij apices quam proximè ad centrum accedant, & quaſi concurrant, vt punctum C, centrum Hora-
rij tutò adiri filo poſſit. Hoc modo haberi poterunt omnia, & ſingula puncta horaria in Horologij
deſcriptione, quod valde vtile, ac ſingulare huic Inſtrumento eſt.
Alij illud in tribus oblongis laminis ponunt, qualem altera figura 10.
oſtendit, ſed non ſine quopiã
3310. figu-
ra. incommodo quod propè centrum C, aliquanta pars linearum filo adiri nequit. Atque hęc ſufficiant
pro Horario plano, & partieulari.
3310. figu-
ra. incommodo quod propè centrum C, aliquanta pars linearum filo adiri nequit. Atque hęc ſufficiant
pro Horario plano, & partieulari.
17 Erit vniuerſale ſi circa centrum C, ita tres prędictę materiales lineę connectãtur, vt duę, Ital.
44Horariũ
vniuer-
ſale.& Babylon. efficere poſſint cum Aſtronom. angulum ęqualem cuiuis altitudini poli. Curandum por-
ro vt punctum C, quantum fieri poteſt apertum maneat: neq; ſunt faciendę diuiſiones iu Italica, &
Babylonica, ſed tantum in Aſtronomica. Pręterea Italica, & Babylonica ſint paulo longiores quam
5511. figu-
ra. ſupra determinauimus; maiori enim altitudini maiores, minori minores inſeruient; quapropter ne-
que certis diuiſionibus queunt notari. Vt autem quemuis angulum cum Aſtronomica efficere poſ-
ſint, apponatur ſemicirculus ad ima earum diuiſus in duos quadrantes, qui diuiſi ſint in ſuos 90. grad.
facto initio a medio ſemicirculi. ſicuti videre eſt in adiecta figura.
44Horariũ
vniuer-
ſale.& Babylon. efficere poſſint cum Aſtronom. angulum ęqualem cuiuis altitudini poli. Curandum por-
ro vt punctum C, quantum fieri poteſt apertum maneat: neq; ſunt faciendę diuiſiones iu Italica, &
Babylonica, ſed tantum in Aſtronomica. Pręterea Italica, & Babylonica ſint paulo longiores quam
5511. figu-
ra. ſupra determinauimus; maiori enim altitudini maiores, minori minores inſeruient; quapropter ne-
que certis diuiſionibus queunt notari. Vt autem quemuis angulum cum Aſtronomica efficere poſ-
ſint, apponatur ſemicirculus ad ima earum diuiſus in duos quadrantes, qui diuiſi ſint in ſuos 90. grad.
facto initio a medio ſemicirculi. ſicuti videre eſt in adiecta figura.
18 Abſolutum hoc modo Horarium ſeu particulare, ſeu vniuerſale, capiti D C E, regulę, quam
initium huius capitis pro baſi Horarij deſcripſimus, aut glutine, aut cochleis per foramina r, s, t, im-
miſſis, conſolidetur, ita vt normaliter ſupra eam erigatur, & linea B D, Aſtronomica applicetur exa-
cte lineę fiducię B A C, faciens non ſolum cum eam rectum angulum, ſed etiam cum plano ipſius re-
gulę; tantumque totum Horarium ſupra ipſam emineat, vt cum regula, cum Horario ſibi annexo, po-
ſita fuerit ſupra tympanum per axem mundi, partes Horarij inferiores a filo procedente ab axe attin
gi commodè poſſint: ſicq; Horarium erit etiam normale plano tympani, & linea B D, erit pararella
axi, quod oportet. Tantus præterea ſit axis ſupra regulam, vt apex eius exacte centro C, Horarij re-
ſpondeat, ideſt apex eius M, & C, centrum Horarij æque alta ſint ſupra tympanum. Tandem regu-
la axiculo per foramen m, ad pedem axis factum leniter confirmetur, vt poſſit ſupra ipſum ægre ali-
quantulum ad quamlibet partem conuolui, inibiq; ſatis firma manere.
initium huius capitis pro baſi Horarij deſcripſimus, aut glutine, aut cochleis per foramina r, s, t, im-
miſſis, conſolidetur, ita vt normaliter ſupra eam erigatur, & linea B D, Aſtronomica applicetur exa-
cte lineę fiducię B A C, faciens non ſolum cum eam rectum angulum, ſed etiam cum plano ipſius re-
gulę; tantumque totum Horarium ſupra ipſam emineat, vt cum regula, cum Horario ſibi annexo, po-
ſita fuerit ſupra tympanum per axem mundi, partes Horarij inferiores a filo procedente ab axe attin
gi commodè poſſint: ſicq; Horarium erit etiam normale plano tympani, & linea B D, erit pararella
axi, quod oportet. Tantus præterea ſit axis ſupra regulam, vt apex eius exacte centro C, Horarij re-
ſpondeat, ideſt apex eius M, & C, centrum Horarij æque alta ſint ſupra tympanum. Tandem regu-
la axiculo per foramen m, ad pedem axis factum leniter confirmetur, vt poſſit ſupra ipſum ægre ali-
quantulum ad quamlibet partem conuolui, inibiq; ſatis firma manere.
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib