Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich - Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero

Scan	Original
21	15
22	16
23	17
24	18
25	19
26	20
27	21
28	22
29	23
30	24
31	25
32	26
33	27
34	28
35	29
36	30
37	31
38	32
39	33
40	34
41	35
42	36
43	37
44	38
45	39
46	40
47	41
48	42
49	43
50	44

2721OPTICAE LIBER I. riori iſtius tunicæ, eſt, ut pertrãſeant ipſum formæ ad interius uiſus: & eſt rotundum, quia rotundi-
tas eſt ſimpliciſsima figurarũ, & ampliſsima iſoperimetrarum. Humor autẽ glacialis habet multas
proprietates, per quas completur ſenſus: quoniam eſt humidus & ſubtilis: & eſt in eo aliquid dia-
phanitatis & ſpiſsitudinis: & ſuper ipſum eſt tela ualde rara: & figura ſuperficiei eius eſt cõpoſita ex
duabus ſuperficiebus ſphæricis diuerſis: & anterior illarũ eſt maioris ſphæricitatis altera. Eſt au-
tem humidus, ut citius patiatur à luce: & eſt ſubtilis, quia talia corpora ſunt ſubtilis ſenſus: & eſt ali
quantulum diaphanus, ut recipiat formas lucis & coloris, & ut pertrãſeant per ipſum lux & color:
& eſt aliquantulũ ſpiſſus, ut remaneant in eo diu formæ lucis & coloris, ita ut appareat uirtuti ſen-
ſibili forma lucis & coloris, quæ figebantur in eo. Nam ſi eſſet diaphanus in fine diaphanitatis, per-
tranſirent formæ in eo, & non pateretur à formis paſsione, quæ eſt ex genere doloris: & ſic nõ com-
prehenderet formas. Tela autẽ quæ eſt ſuper iſtum humorẽ, eſt, ut retineat ipſum, ne fluat: quoniã
humores nõ retinerentur, ſed aliquò fluerent, & nõ remanerent ſecundũ unam figuram. Et iſta tela
eſt ualde rara, ut nõ occultet formas uenientes: & eſt ſphærica propter cauſſam, quam diximus. Et
ſuperficies anterioris eius eſt ex ſphæra maiori, ut ſit æquidiſtans ſuperficiei anteriori uiſus, ita ut
centrum illarũ ſit unumpunctum. Neruus autẽ opticus, ſuper quem componitur oculus totus, eſt
cauus, ut currat per ipſum ſpiritus uiſibilis à cerebro, & perueniat ad glacialem, & det ipſi uirtutem
ſenſibilem ſucceſsiuè, & ut pertranſeant etiã formæ in corpore ſubtili currẽte in ſuo concauo, quo-
uſq; perueniant ad ultimum ſentiens, quod eſt in anteriori cerebri. Et principia duorũ neruorum,
ſuper quos componũtur oculi duo, ſunt in duabus partibus anterioris cerebri, ut ſitus duorũ ocu-
lorum à ſuis principijs ſit ſitus conſimilis: & nõ fuit principium eorum à medio anterioris cerebri,
quia iſte locus eſt proprius ſenſui ordinatus. Quare autẽ ſint duo oculi, eſt benignitas operatoris,
ut ſi uni illorum accideret interitus, remaneret alter, & ut forma faciei eſſet pulchrior. Cauſſa autẽ,
propter quam concurrant iſti duo nerui, iam fuit dicta in qualitate uiſionis.

34. Superſicies tunicarum uiſ{us} ſunt globoſæ. 3. 4 p 3.

SVperficies uerò tunicarum oculi ſunt ſphæricæ & æquidiſtantes, & centrum illarũ eſt unum
punctum: ita ut perpendicularis, quæ eſt ſuper primam illarũ, ſit pependicularis etiam ſuper
omnes: & ſunt ſphæricæ, nt exeant omnes ab uno puncto, quod eſt centrum illarũ: deinde di-
ſtent apud extremitates ſecundũ remotionem à centro: ita ut pyramis extenſa à centro, contineat
omnes perpendiculares exeuntes ab illa re uiſa, & diſtinguat ex ſuperficie uiſus & mẽbri ſentientis
partem, licet paruam, continentem tamen totam formam uenientem à re uiſa ad uiſum. Et ſi ſuper-
ficies tunicarum uiſus eſſent planæ, nõ ueniret forma uiſi ad uiſum ſuper perpendiculares, niſi eſſet
uiſus æqualis uiſo. Et nulla figura eſt, in qua adunantur perpendiculares, & cõcurrunt in unũ pun-
ctum, niſi figura ſphærica: & cum iſta diſpoſitione poſſunt exire à centro uiſus multæ pyramides ad
multa uiſa in eodem tempore: & quælibet illarũ diſtinguet partem paruam membri ſentientis, con
tinentem formam illius uiſi. Et omnes tunicæ habentidẽ centrum propter illud, quod diximus: &
eſt, ut perpendiculares exeuntes à re uiſa ad unam iſtarum, ſint perpendiculares ſuper omnes, & ut
pertranſeant etiã formæ omnes ſecundũ unam uerticationem. Quare uerò nihil comprehẽdat ui-
ſus ex rebus uiſibilibus, niſi ex uerticationibus iſtarũ perpendicularium tantùm: eſt: quia per iſtas
perpendiculares tantùm ordinãtur partes rei uiſæ in ſuperficie mẽbri ſentiẽtis. Et hoc fuit iam ma-
niſeſtum antea [18 n] quoniã non poteſt ordinari forma rei uiſæ in ſuperficie membri ſentiẽtis, niſi
ſit receptio eius ad formã ex iſtis uerticationibus tãtùm. Et propter hoc appropriatur natura uiſus
iſta proprietate, & naturatur, ut non recipiat aliquã formam, niſi ſecundũ ſitum iſtarum uerticatio-
num tantùm. Et appropriatio uiſus, habita hac proprietate, eſt una rerũ ex quibus apparet maxima
diſcretio operatoris, & bonitas præparationis naturæ, præparãdo inſtrumẽta uiſus, & formam, per
quã eõpletur ſenſus, & per quã diſtinguũtur uiſibilia. Conſolidatiua autẽ cõtinet omnes iſtas tuni-
cas: & in ea eſt aliquid humiditatis, & pręterea habet aliquid retẽtionis, & eſt aliquãtulùm fortis. Et
cõtinet iſtas tunicas, ut cõgreget & cõſeruet illas: & eſt aliquãtulũ humida, ut præparẽtur loca tuni
carũ ex ea, & ut nõ accidat ſiccitas uelociter illis tunicis: & eſt aliquãtulùm retẽtiua & fortis, ut cõ-
ſeruet ſitus & figuras tunicarũ, ut nõ alterẽtur citò: & eſt alba, ut ſit per ipſam forma faciei pulchra.

35. Ocul{us} eſt globoſ{us}. 3 p 3.

ET totus oculus eſt rotũdus, quoniã rotunditas eſt melior figuris, & maior, & leuioris motus.
Oculus autẽ indiget motu, & uelocitate motus, ita, ut ſit oppoſitus per motũ multis uiſibili-
bus in eodẽ tẽpore, & ut ſit oppoſitus propter motũ omnibus partibus rei uiſæ, mediũ aſpi-
ciens, ita ut cõprehendat ipſum comprehenſione uera, & conſimili: quoniã ſenſus per mediũ mem-
bri ſentientis eſt manifeſtior. Et hoc declarabimus pòſt in loco cõueniente. Velocitas autẽ motus
uiſus eſt, ut aſpiciat omnes partes rei uiſæ, & uiſibilia ſibi oppoſita in modico tõpore. Palpebræ au-
tem ſunt, ut conſeruent oculum in ſomno, & ut faciant oculũ quieſcere, quãdo fatigatur à lumine,
quoniam luces fortes nocent oculis: & ſi continuè aperirentur oculi, ſupra modũ debilitarentur: &
hoc apparet, quando oculi aſpiciunt lucẽ fortem longo tempore. Et ſimiliter nocet uiſui aer, quan-
do in eo fuerit fumus, aut puluis. Palpebræ ergo cooperiunt oculũ à luce, quãdo indiget, & conſer-
uant ipſos ab aere, & abſtergunt ab eis multa nocumẽta: deinde quãdo fatigantur, ſuperponuntur
palpebræ eis, ita ut compleatur in eis ſua requies: & ſunt uelocis motus, ut citius ſuperponantur

Page concordance

Text layer

Text normalization

Search

Scan	Original
21	15
22	16
23	17
24	18
25	19
26	20
27	21
28	22
29	23
30	24
31	25
32	26
33	27
34	28
35	29
36	30
37	31
38	32
39	33
40	34
41	35
42	36
43	37
44	38
45	39
46	40
47	41
48	42
49	43
50	44

Scan	Original
21	15
22	16
23	17
24	18
25	19
26	20
27	21
28	22
29	23
30	24
31	25
32	26
33	27
34	28
35	29
36	30
37	31
38	32
39	33
40	34
41	35
42	36
43	37
44	38
45	39
46	40
47	41
48	42
49	43
50	44

Scan	Original
21	15
22	16
23	17
24	18
25	19
26	20
27	21
28	22
29	23
30	24
31	25
32	26
33	27
34	28
35	29
36	30
37	31
38	32
39	33
40	34
41	35
42	36
43	37
44	38
45	39
46	40
47	41
48	42
49	43
50	44