27011DE HOROLOGIIS.
ſibiles, ideſt inſcribatur numerus horarum omnium poſſibilium in dato pariete, ſeu quotquot datus
paries recipere poteſt; nulla enim plana ſuperficie recta ad horizõtem, cuiuſmodi ſunt communiter
parietes omnes horas diurnas per totum annum exh bere poteſt. in quo nonnulli non mediocriter
errant, dumtemere, & quaſi fortuito huiuſmodi deſcriptionem aggrediuntur. Sed omne tulit pun-
ctum, qui iunxit numero magnum. Hoc vero hac ratione aſſequemur. Sit exempli gratia Parmæ
ad altitudinem gr. 44 {1/2}. oblatus paries; tympano, & horario ad hanc altitudinem aptatis in Inſtru-
mento, accedentes ad parietem, & manu Inſtrumentum tenentes, rudiq; Minerua illud Aſtronomi-
cè collocantes, primo ſatis propè par@etem filum per horarium vſq; ad parietem extendentes videbi-
mus ad quam partem plures, quotq; horæ cadant: poſtea remotius a pariete, atq; ex alia parte eãdem
experientiam habebimus, ſicq; ſæpius variata diſtantia, & ſitu, tandem iudicabimus in qua parte ſit
affigendum muro inſtrumentum, vt omnes horæ poſſibiles, ac ſatis magnæ haberi poſſint.
paries recipere poteſt; nulla enim plana ſuperficie recta ad horizõtem, cuiuſmodi ſunt communiter
parietes omnes horas diurnas per totum annum exh bere poteſt. in quo nonnulli non mediocriter
errant, dumtemere, & quaſi fortuito huiuſmodi deſcriptionem aggrediuntur. Sed omne tulit pun-
ctum, qui iunxit numero magnum. Hoc vero hac ratione aſſequemur. Sit exempli gratia Parmæ
ad altitudinem gr. 44 {1/2}. oblatus paries; tympano, & horario ad hanc altitudinem aptatis in Inſtru-
mento, accedentes ad parietem, & manu Inſtrumentum tenentes, rudiq; Minerua illud Aſtronomi-
cè collocantes, primo ſatis propè par@etem filum per horarium vſq; ad parietem extendentes videbi-
mus ad quam partem plures, quotq; horæ cadant: poſtea remotius a pariete, atq; ex alia parte eãdem
experientiam habebimus, ſicq; ſæpius variata diſtantia, & ſitu, tandem iudicabimus in qua parte ſit
affigendum muro inſtrumentum, vt omnes horæ poſſibiles, ac ſatis magnæ haberi poſſint.
3 Inibi igitur affigendum ſuſpenſorium ſupra Horologij ſpatiũ, vt pars Tabellæ acutior, in qua
figendi ſunt ferrei claui ſit ſuperior, & remorior à magnete, neq; ſit impedimento lineis in muro du-
cendis. Tandem accepta conuenienti diſtantia in haſta ſuſpenſorij, inſeratur ibi caput baſis totum-
que Inſtrumentum omni cura, & diligentia, Aſtronomicè ſtatuatur, & obfirmetur. Quoniam vero
ſolet in Horologiorum conſtructione ob varia accidentia Inſtrumẽtum a ſuo ſitu Aſtronomico ſub-
inde luxari, ideo neceſſe eſt identidem, tum ad magneticam acum, tum ad perpendiculum oculos
conuertere.
figendi ſunt ferrei claui ſit ſuperior, & remorior à magnete, neq; ſit impedimento lineis in muro du-
cendis. Tandem accepta conuenienti diſtantia in haſta ſuſpenſorij, inſeratur ibi caput baſis totum-
que Inſtrumentum omni cura, & diligentia, Aſtronomicè ſtatuatur, & obfirmetur. Quoniam vero
ſolet in Horologiorum conſtructione ob varia accidentia Inſtrumẽtum a ſuo ſitu Aſtronomico ſub-
inde luxari, ideo neceſſe eſt identidem, tum ad magneticam acum, tum ad perpendiculum oculos
conuertere.
4 Antequam ſerio rem aggrediaris probandum eſt an Inſtrumentum ſit ritè collocatum hiſce
11Proba-
tiones col
locati In
strumen-
ti. probationibus. Primo, applicata regula ſecundum lineam fiduciæ lineæ meridianæ tympani filum
extenſum ſecus lineam Merid@anam, ſeu Aſtronomicam 12. horarij vſque ad parietem in eo plura
duobus puncta deſignet; nã ſi ea omnia puncta fuerint in linea recta deorſum perpendiculariter ten-
dente, ritè & Aſtronomicè ſtabit Inſtrumentum, ideſt oportet vt linea meridiana quæ hac ratione
deſignanda eſt, congruat filo perpendiculi alicuius ſibi applicati. Secundo, applicato Horario horæ
22Linea
meridia-
na. 24. Italicæ tympani, oportet vt ipſa hora Italica horar@j ſit horizonti paralella, quod libella exami-
nandum erit. Similiter applicato horario horæ 24. Babylonicæ tympani, debet hora Babylonica
horarij horizonti æquidiſtare. Præterea ſi ambæ in muro per ſilum notentur, & producantur, con-
current ad meridianam normaliter, & in eodem puncto: quapropter efficient vnicam lineam rectam
quæ horizontalis dicitur. Tertio demum filum etiam extra horarium extenſum muro normaliter
33Linea
Horizo@
talis. occurrens, in prædicta linea horizontali occurrat oportet. Si igitur hæ probationes benè ſuccedant,
ritè collocatum erit ſin minus corrigendum. Caue ne nimis fi@um tendas; nam filum nimis tenſum
luxat Inſtrumentum.
11Proba-
tiones col
locati In
strumen-
ti. probationibus. Primo, applicata regula ſecundum lineam fiduciæ lineæ meridianæ tympani filum
extenſum ſecus lineam Merid@anam, ſeu Aſtronomicam 12. horarij vſque ad parietem in eo plura
duobus puncta deſignet; nã ſi ea omnia puncta fuerint in linea recta deorſum perpendiculariter ten-
dente, ritè & Aſtronomicè ſtabit Inſtrumentum, ideſt oportet vt linea meridiana quæ hac ratione
deſignanda eſt, congruat filo perpendiculi alicuius ſibi applicati. Secundo, applicato Horario horæ
22Linea
meridia-
na. 24. Italicæ tympani, oportet vt ipſa hora Italica horar@j ſit horizonti paralella, quod libella exami-
nandum erit. Similiter applicato horario horæ 24. Babylonicæ tympani, debet hora Babylonica
horarij horizonti æquidiſtare. Præterea ſi ambæ in muro per ſilum notentur, & producantur, con-
current ad meridianam normaliter, & in eodem puncto: quapropter efficient vnicam lineam rectam
quæ horizontalis dicitur. Tertio demum filum etiam extra horarium extenſum muro normaliter
33Linea
Horizo@
talis. occurrens, in prædicta linea horizontali occurrat oportet. Si igitur hæ probationes benè ſuccedant,
ritè collocatum erit ſin minus corrigendum. Caue ne nimis fi@um tendas; nam filum nimis tenſum
luxat Inſtrumentum.
5 Probata, &
correcta, ſi oportuerit, Inſtrumenti poſitione, ſic horam quamlibet deſcribes.
ex.
44Hora@um
deſcriptio
Horę Ita
lica. gr. velis primo deſcribere horam 18. Italicam: dirige horarium ſecundum lineam fiduciæ regulæ ad
18. Italicam tympani, ibiq; horario manente extende filum ſecus horam eius Italicam, ideſt ita vt fi-
lum extenſum radens exactè quodlibet punctum horæ Italicę attingat parietem: & notabis punctum
illud in pariete: ſic notabis ſa@tem tria puncta pro ſingulis horis. Per extremum E, notabitur pun-
ctum in ♑, per C, in ♎, per F, in ♋. Hæc tria puncta ſufficient pro ſimplici Horologio: Vtile ta-
men erit notare præterea alia duo puncta declinationum arcuum diurnorum hor. 10. & 14. quia in-
ſeruiunt ad examen Horologij, vt poſtea videbis. Si vero volueris Horologium Italicum perfectum,
notanda ſunt præterea cętera puncta declinationum arcuum ſignorum. Examen. ſi rectè operatus
55Examen. fueris, erunt omnia puncta eiuſdem lineæ conſ@ituta in directum, ideſt in linea recta. poſtea ducta in
muro linea recta ex color coniungens omnia puncta notata, ea erit linea horaria Italica eiuſdem ap-
pellationis cum ea, cui in tympano horarium applicatum fuerit; quapropter ei adſcribẽdus eſt idem
numerus, v. g. 18. qui eſt in tympano.
44Hora@um
deſcriptio
Horę Ita
lica. gr. velis primo deſcribere horam 18. Italicam: dirige horarium ſecundum lineam fiduciæ regulæ ad
18. Italicam tympani, ibiq; horario manente extende filum ſecus horam eius Italicam, ideſt ita vt fi-
lum extenſum radens exactè quodlibet punctum horæ Italicę attingat parietem: & notabis punctum
illud in pariete: ſic notabis ſa@tem tria puncta pro ſingulis horis. Per extremum E, notabitur pun-
ctum in ♑, per C, in ♎, per F, in ♋. Hæc tria puncta ſufficient pro ſimplici Horologio: Vtile ta-
men erit notare præterea alia duo puncta declinationum arcuum diurnorum hor. 10. & 14. quia in-
ſeruiunt ad examen Horologij, vt poſtea videbis. Si vero volueris Horologium Italicum perfectum,
notanda ſunt præterea cętera puncta declinationum arcuum ſignorum. Examen. ſi rectè operatus
55Examen. fueris, erunt omnia puncta eiuſdem lineæ conſ@ituta in directum, ideſt in linea recta. poſtea ducta in
muro linea recta ex color coniungens omnia puncta notata, ea erit linea horaria Italica eiuſdem ap-
pellationis cum ea, cui in tympano horarium applicatum fuerit; quapropter ei adſcribẽdus eſt idem
numerus, v. g. 18. qui eſt in tympano.
6 Si volueris in tuo Horologio etiam horas Aſtronomicas, aut Babylonicas perſiſtente inibi ho-
rario eadem omnia facies proportionaliter auxilio horæ Aſtronomicæ, & Babylonicæ horarij. Ho-
ra Aſtronomica erit in muro 12. Babylonica vero erit 6. vt numeri in tympano adnotati indicant:
ſicque eadem ferè opera tria horarum genera delineabis. Aliquando ob ſitum parietis non poſſunt
omnia puncta eiuſdem horæ haberi; omnia tamen poſſibilia per hoc Horologium haberi poſſunt,
quæ eius ſingulari, & præcipua vtilitas eſt. Quamuis enim filum tranſeat ſecus lineam horarij, vbi
nullum ſit notatum punctum declinationum, dabit tamen in muro punctum eiuſdem lineæ eidem
reſpondens.
rario eadem omnia facies proportionaliter auxilio horæ Aſtronomicæ, & Babylonicæ horarij. Ho-
ra Aſtronomica erit in muro 12. Babylonica vero erit 6. vt numeri in tympano adnotati indicant:
ſicque eadem ferè opera tria horarum genera delineabis. Aliquando ob ſitum parietis non poſſunt
omnia puncta eiuſdem horæ haberi; omnia tamen poſſibilia per hoc Horologium haberi poſſunt,
quæ eius ſingulari, & præcipua vtilitas eſt. Quamuis enim filum tranſeat ſecus lineam horarij, vbi
nullum ſit notatum punctum declinationum, dabit tamen in muro punctum eiuſdem lineæ eidem
reſpondens.
7 Poſt hæc dextere, ac leniter promoue horam, v.
g.
19.
vel 17.
Italicam, cauendo interim ne In-
ſtrumentum luxetur, ibique eadem omnia operare ſimiliter quæ in præcedenti poſicione. H@nc ad
alias, atq; alias horas progredere, donec omnes horas illi muro poſſibiles cum ſuis numeris delinea-
ueris. Si horarum ſemiſſibus, aut etiam quadrantibus delecteris, eas partes in tympano prius habeas,
& poſteas ſecundum eas modo, quo dictum eſt de integris, operaberis, eriſq; voti compos.
ſtrumentum luxetur, ibique eadem omnia operare ſimiliter quæ in præcedenti poſicione. H@nc ad
alias, atq; alias horas progredere, donec omnes horas illi muro poſſibiles cum ſuis numeris delinea-
ueris. Si horarum ſemiſſibus, aut etiam quadrantibus delecteris, eas partes in tympano prius habeas,
& poſteas ſecundum eas modo, quo dictum eſt de integris, operaberis, eriſq; voti compos.
8 Si extremitates omnium hora@um ſuperiores linea punctuali leniter inflexa coniungantur, ea
referet tropicum ♑. ſi inferiores referet tropicum ♋. ſi media puncta, quę ſunt in æquatore iungan-
tur linea, ea recta @rit (ſi rectè fneris operatus) eritq; linea æquinoctialis ♈, aut ♎. Pariter ſi reliqua
terna puncta eiuſdem declinationis, ſeu paralelli ♌, aut ♍, quæ ſingula ſunt in ſingulis trium linearũ
ltal. Aſtronom. Babyl. iungantur lineis punctualibus leniter curuis, eæ indicabunt eoſdem ſuo
referet tropicum ♑. ſi inferiores referet tropicum ♋. ſi media puncta, quę ſunt in æquatore iungan-
tur linea, ea recta @rit (ſi rectè fneris operatus) eritq; linea æquinoctialis ♈, aut ♎. Pariter ſi reliqua
terna puncta eiuſdem declinationis, ſeu paralelli ♌, aut ♍, quæ ſingula ſunt in ſingulis trium linearũ
ltal. Aſtronom. Babyl. iungantur lineis punctualibus leniter curuis, eæ indicabunt eoſdem ſuo