Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[261.] 9. Imago in ſpeculo plano uidetur in perpendiculari incidentiæ. 36 p 5.
[262.] 10. Imago in ſpeculis conuexis, cauis: ſphærico, cylindraceo, conico uidetur in perpendiculari incidentiæ. 36 p 5.
[263.] 11. Viſibile & imago à ſpeculi plani ſuperficie in oppoſit {as} partes æquabiliter distant. 49 p 5.
[264.] 12. Viſu & uiſibili datis, in ſpeculo plano punctum reflexionis inuenire. 46 p 5.
[265.] 13. Si recta linea ab uno uiſu ſit perpendicularis ſpeculo plano, unum ipſi{us} punctũ; in quo uiſ{us} ſuperficiem ſecat, ab uno ſpeculi puncto, in quod cadit, ad eundem uiſum reflectetur. 32 p 5.
[266.] 14. Ab uno ſpeculi plani puncto, unum uiſibilis punctũ ad unũ uiſum reflectitur. 45 p 5.
[267.] 15. In ſpeculo plano, imagouni{us} puncti, una, & uno eodem́ in loco ab utroque uiſu uide-tur. 51 p 5.
[268.] 16. In ſpeculo ſphærico conuexo linea reflexionis & perpendicularis incidentiæ concurrunt: & imago uidetur in ipſarum concurſu. 9. 11 p 6. Idem 3 n.
[269.] 17. Finis contingentiæ in ſpeculo ſphærico, eſt concurſ{us} rectæ ſpeculum in reflexionis puncto tangentis, cum perpendiculari incidentiæ uel reflexionis. Et rect a à centro ſpeculi ſphærici conuexi ad imaginem, maior est recta ab imagine ad reflexionis punctum ducta. In def. 13 p 6.
[270.] 18. Si in ſpeculo ſphærico conuexo perpendicularis incidentiæ ſecetur à lineis reflexionis: & ſpeculum in reflexionis puncto tan-gente: erit, ut tota perpendicularis ad inferum ſegmentum: ſic ſu-perum ad intermedium. Et pars perpendicularis inter punctum contingentiæ, & peripheriam, communem ſectionem ſuperficie-rum reflexionis, & ſpeculi, erit minor eiuſdem peripheriæ ſemidia metro. 12. 14 p 6.
[271.] 19. Sirecta linea ab uno uiſu ſit perpendicularis ſpeculo ſphæ-rico conuexo: unum ipſi{us} punctum, in quo uiſ{us} ſuperficiem ſe-cat, ab uno ſpeculi puncto, in quod cadit, ad eundem uiſum refle-ctetur. 10 p 6.
[272.] 20. Sipars lineæ reflexionis, intra peripheriam circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficie-rum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) continuatæ, æquetur ſemidiametro eiuſdem peri-pheriæ: imago intra ſpeculum uidebitur. 24 p 6.
[273.] 21. Si reflexio fiat à peripheria circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) inter rectam à uiſu ad ſpeculi centrum ductam, & lineam reflexionis, æquantem partem ſuam intra peripheriam, eiuſdem ſemidiametro: imago intra ſpeculum ui-debitur. 25 p 6.
[274.] 22. Si reflexio fiat à peripheria circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) inter rectam à uiſu ſpeculum tangentem, reflexionis puncto proxi-mam, & lineam reflexionis æquãtem partem ſuam intra peripheriam eiuſdem ſemidiametro: imago aliàs intra ſpeculum: aliàs in ſuperficie: aliàs extra uidebitur. 26 p 6. Item 27. 7 p 6.
[275.] 23. Si linea reflexionis ſecans diametrum ſpeculi ſphærici conuexi: æquet ſegmentum ſuum inter ſpeculi ſuperficiem & dictam diametrum, ſegmento eiuſdem diametri contermino centro ſpeculi: erit hoc ſegmentum imaginum expers. 28 p 6.
[276.] 24. Si in diametro ſpeculi ſphærici conuexi extra uiſ{us} centrum ducta, in́ apparentem ſuperficiem continuata, imaginum meta notetur: Imagines dictæ diametri uidebuntur inter metam & ſpeculi ſuperficiem. 29 p 6.
[277.] 25. Si linea reflexionis ſecans ſpeculum ſphæricum conuexum, æquet ſegmentum intra ipſi-{us} ſuperficiem, eiuſdem ſemidiametro: & ſemidiameter per terminum lineæ reflexionis con-currat cum rect a à uiſu ſpeculum tangente: Imagines concurrentis ſemidiametri, inter concur ſum & ſpeculι ſuperficiem uidebuntur. 30 p 6.
[278.] 26. Si linea reflexionis æquans ſua parte inſcripta ſemidiametrum circuli (qui est communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) terminetur in peripheria non appa rente: perpẽdicularis incidẽtiæ, ſecãs peripheriã inter lineã reflexionis, & rectã à uiſu ſpeculũ tangentẽ: habebit quaſdam imagines intra, quaſdam extra ſpeculũ: unam in ſuperficie. 31 p 6.
[279.] 27. Si linea reflexionis, æquans ſua parte in ſcripta ſemidiametrum circuli (qui eſt commu-nis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) terminetur in peripheria nõ ap-parente: perpendicularis incidentiæ ſecans peripheriam inter terminos lineæ reflexionis & quadr antis peripheriæ, à puncto tact{us}, rectæ à uiſu ſpeculum tangentis, inchoati, habebit i-magines extra ſpeculum. 32 p 6.
[280.] 28. Perpendicularis incidentiæ ſecans occult ãperipheriam cir culι (quieſt communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) inter terminos rectæ per centra uiſ{us} ac ſpeculi ductæ, & quadrantis peripheriæ, à puncto tact{us} rectæ à uiſu ſpe-culum tangentis, inchoati: imaginem nullam habet. 33 p 6.
[281.] 29. Ab uno ſpeculi ſphærici conuexi puncto, unum uiſibilis punctum adunũ uiſum reflecti-tur. Ita uni{us} punctiuna uidetur imago. 16 p 6.
[282.] 30. Siduo perpendicularis incidentiæ pun- cta, à ſpeculo ſphærico conuexo ad unum uiſum reflectantur: loc{us} tum imaginis tum reflexio- nis, puncti centro ſpeculi propinquioris erit re- motior: imaginis ab eodem centro: reflexionis à uiſu. 17 p 6.
[283.] 31. Viſa & uiſibilia à centro ſpeculi ſphærici conuexi æquabiliter diſtantib{us}: punctum refle-xionis inuenire. 20 p 6.
[284.] 32. À puncto dimidiatæ peripheriæ medio, ducere lineam re-ctam, ut ſegmentum ei{us} conterminum continuatæ diametro, æquetur datæ lineæ rectæ. 128 p 1.
[285.] 33. À puncto dimidiatæ peripheriæ non medio, ducere lineam rectam: ut ſegmentum ei{us} conterminum continuatæ diametro, æquetur datæ lineæ rectæ. 130 p 1.
[286.] 34. À puncto peripheriæ circuli extra datam diametrum dato, ducere lineam rectam, it æ ſectam data diametro, ut ſegmentum inter diametrum & punctum peripheriæ dato puncto op poſitum, æquetur datæ rectæ, minori circuli diametro. 133 p 1.
[287.] 35. À puncto dato in altero laterum trianguli rectanguli angulum rectum continẽtium, ducere per lat{us} angulo recto oppoſitum, rectam, cui{us} ſegmentum conterminum reliquo late-ri infinito, habeat ad ſegmentum lateris angulo recto oppoſiti, conterminum primo lateri, ratio nem in duab{us} rectis datam. 134 p 1.
[288.] 36. Duob{us} punctis extra circuli peripheriam, uel uno extra, reliquo intra datis: inuenire in peripheria punctum, in quo recta linea ipſam tangẽs, bif ariam ſecet angulum comprehenſum
[289.] 37. À dato extra circulum puncto, ducere ad datam diametrũ, lineã rectã: cui{us} pars inter peripheriam & datam diametrum æquetur parti diametri centro circuli conterminæ. 136 p 1.
[290.] 38. À puncto dato in altero laterũ trianguli rectanguli, angulũ rectũ continentiũ, ducere ad lat{us} angulo recto oppoſitũ, rectã cõcurrẽtẽ cũ reliquo latere infinito: ita, ut tota ad ſegmẽtũ lateris angulo recto oppoſiti, cõterminũ primo lateri, habeat rationẽ in duab. rectis datã. 137 p 1.
< >
page |< < (264) of 778 > >|
270264ALHAZEN perpendiculari exeunte à loco refractionis: & ſimiliter angulus n m g: & erit angulus c h a angulus
refractionis:
& ſimiliter angulus n m a. Angulus autem n m g aut erit æqualis angulo c h g, aut ma-
ior, aut minor.
Si æqualis: erit [per 12 n] n m a æqualis
232[Figure 232]k o g e c n a d z f h m l p b angulo a h c:
ergo [per 13 p 1. 3 ax. ] angulus b h a erit æ-
qualis angulo b m a:
quod eſt impoſsibile. [Ducta enim
recta b a:
erit angulus b m a maior angulo b h a per 21
p 1.
] Si maior: tunc [per 12 n] angulus n m a erit maior
angulo a h c:
& ſic [per 13 p 1. 3 ax. ] angulus b m a erit mi-
nor angulo b h a:
quod eſt impoſsibile [& contra 21 p 1. ]
Si minor:
tunc [per 12 n] angulus n m a erit minor angu
lo a h c:
& ſic totus angulus a m g erit minor toto angulo
a h g:
& erit [per 12 n] diminutio anguli n m a, ab angu-
lo a h c minor, quàm diminutio anguli a m g, ab angulo
a h g:
Sed diminutio anguli a m g ab angulo a h g, eſt æ-
qualis diminutioni anguli h g m ab angulo h a m:
duo
enim anguli, qui ſunt in ſectione linearum a h, m g ſunt
æquales [per 15 p 1:
& per 32 p 1 reliquus ſimul uterque
trianguli h g fæquatur reliquo ſimul utrique trianguli
m a f.
Itaque quantò minor eſt angulus a m g angulo a h
g:
tãtò minor erit angulus h g m angulo h a m per 32 p 1. ]
Ergo diminutio anguli n m a ab angulo a h c minor eſt,
quàm diminutio anguli h g m ab angulo h a m.
Et extra-
hamus duas a h, m a ad duo puncta e, o:
erit ergo [per 24
n] angulus h a m ille, quem reſpiciunt in circumferen-
tia duo arcus h m, e o:
& angulũ h g m reſpicit in circũ-
ferentia arcus h m duplicatus [angulus enim h g m du-
plus eſt anguli in peripheria conſtituti, & in eandẽ peri-
pheriã h m inſiſtentis per 20 p 3.
Si igitur angulus, æqua-
lis angulo h g m in peripheria conſtituatur:
inſiſtet in pe
ripheriam duplã peripheriæ h m per 33 p 6.
] Et cum angulus h g m ſit minor angulo h a m: [angu-
lus enim a h g maior eſt concluſus angulo a m g:
& ad uerticem f ęquantur per 15 p 1: reliquus igitur
h g m minor eſt reliquo h a m per 32 p 1] erit arcus h m duplicatus minor duobus arcubus h m, e o
[per 33 p 6:
] & erit dimin utio arcus h m duplicati à duobus arcubus h m, e o, ſicut diminutio ar-
cus h m ab arcu e o [quia h m communis eſt.
] Ergo diminutio anguli n m a ab angulo a h c erit mi
nor angulo, quem reſpicit apud circumferentiam dimi-
233[Figure 233]e o k a c n g d z h m l p b nutio arcus h m ab arcu e o.
Sed angulus, quẽ reſpicit a-
pud circumferẽtiam diminutio arcus h m ab arcu e o, eſt
minor angulo h a m.
Eſt ergo diminutio anguli n m a ab
angulo a h c minor angulo h a m.
Exceſſus ergo anguli
b m a ſupra angulũ b h a eſt minor, quàm angulus h a m.

[Nam per 13 p 1 exuperantia anguli b m a ſupra angulum
b h a eſt exuperantia anguli a h c ſupra angulum n m a,
quæ minor eſt concluſa angulo h a m.
] Sed exceſſus an-
guli b m a ſupra angulum b h a ſunt duo anguli h a m, h b
m, [ut oſtenſum eſt 27 n.
] Ergo iſtí duo anguli ſimul
ſunt minores angulo h a m:
quod eſt impoſsibile. Et
ſi a fuerit in linea g k:
tunc linea h c erit inter duas lineas
h g, h a:
& ſimiliter linea m n erit inter duas lineas m g,
m a:
Erit ergo angulus b h a ex parte k: & ſimiliter angu-
lus b m a erit ex parte k:
& erit b infra lineam g m p, ſci-
licet ex parte d, à linea g m p:
& uterque angulus c h g. n
m g eſt ille, quem continet linea, per quam extẽditur for-
ma, & perpendicularis exiens à loco refractionis:
& uter-
que angulus c h a, n m a erit angulus refractionis.
Si ergo
c h g fuerit æqualis n m g:
tunc [per 12 n] angulus c h a e-
rit æqualis angulo n m a:
& ſic [per 13 p 1] angulus b h a
erit æqualis angulo b m a:
quod eſt impoſsibile [& con-
tra 21 p 1, connexa recta b a.
] Et ſi fuerit maior: tunc [per
12 n] angulus c h a erit maior angulo n m a:
& ſic [per 13
p 1] angulus b h a erit minor angulo b m a:
quod eſt im-
poſsibile.
Et ſi fuerit minor: tunc [per 12 n] angulus c h a
erit minor angulo n m a:
& ſic totus angulus g h a erit minor toto angulo g m a: Ergo [ut ſuprà o-
ſtenſum eſt] erit angulus h g m minor angulo h a m.
Et erit diminutio anguli h g m ab angulo h a m
minor, quàm angulus g m a, ut prius declarauimus.
Et diminutio anguli c h a ab angulo n m a eſt

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index