Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Table of handwritten notes

< >
< >
page |< < (220) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="220" file="0272" n="272" rhead="THEORIÆ"/>
            ubi jam deventum fuerit ad arcum gravitatis, & </s>
            <s xml:space="preserve">vires exi-
              <lb/>
            guas, debeat eſſe ad ſenſum eadem, & </s>
            <s xml:space="preserve">diſcrimen aliquod ha-
              <lb/>
            beri poſſit tantummodo in heterogeneis particulis a diverſo ea-
              <lb/>
            rum textu. </s>
            <s xml:space="preserve">Patet igitur, unde celeritas ingens provenire poſ-
              <lb/>
            ſit, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſi quod eſt celeritatis diſcrimen exiguum.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <note position="left" xml:space="preserve">Unde propa-
            <lb/>
          gatio rectili-
            <lb/>
          nea: incurſum
            <lb/>
          immediatum
            <lb/>
          punctorum lu-
            <lb/>
          cis, in puncta
            <lb/>
          medii nullum
            <lb/>
          haberi: virium
            <lb/>
          in medio ho-
            <lb/>
          mogeneo exi-
            <lb/>
          guam inæquali-
            <lb/>
          tatem eludi a
            <lb/>
          tenuitate, & ce-
            <lb/>
          leritate lumi-
            <lb/>
          nis.</note>
          <p>
            <s xml:space="preserve">475. </s>
            <s xml:space="preserve">Quod pertinet ad propagationem rectilineam per me-
              <lb/>
            dium homogeneum diaphanum, & </s>
            <s xml:space="preserve">ad motum liberum ſine ullo
              <lb/>
            impedimento a particulis ipſius luminis, vel medii diaphani,
              <lb/>
            id in mea Theoria admodum facile exponitur, quod in aliis
              <lb/>
            ingentem difficultatem parit. </s>
            <s xml:space="preserve">Et quidem quod pertinet ad im-
              <lb/>
            pedimenta, ſi curva virium nullum habeat arcum aſymptoti-
              <lb/>
            cum perpendicularem axi præter primum; </s>
            <s xml:space="preserve">oſtenſum eſt nu
              <unsure/>
            m.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">362, ſola ſatis magna velocitate obtineri poſſe apparentem
              <lb/>
            compenetrationem duarum ſubſtantiarum, quam tenuitas, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            homogeneitas ſpatii, per quod tranſitur, plurimum juvat. </s>
            <s xml:space="preserve">Quo-
              <lb/>
            niam reſpectu punctorum materiæ prorſus indiviſibilium, & </s>
            <s xml:space="preserve">in-
              <lb/>
            extenſorum infinities infinita ſunt puncta ſpatii exiſtentia in
              <lb/>
            eodem plano; </s>
            <s xml:space="preserve">inſinities infinite eſt improbabilis pro quovis
              <lb/>
            momento temporis directio motus puncti materiæ cujuſvis
              <lb/>
            accurate verſus aliud punctum materiæ, ac improbabilitas pro
              <lb/>
            ſumma momentorum omnium contentorum dato quovis tem-
              <lb/>
            pore utcunque longo evadit adhuc infinita. </s>
            <s xml:space="preserve">Ingens quidem eſt
              <lb/>
            numerus punctorum lucis, & </s>
            <s xml:space="preserve">propemodum immenſus, ſed in
              <lb/>
            mea Theoria utique finitus. </s>
            <s xml:space="preserve">Ea puncta quovis momento tem-
              <lb/>
            poris directiones motuum habent numero propemodum im-
              <lb/>
            menſo, ſed in mea Theoria finito. </s>
            <s xml:space="preserve">Verum quidem eſt, ubi-
              <lb/>
            cunque oculus collocetur in immenſa propemodum ſuperſicie
              <lb/>
            ſphæræ circa unam fixam remotiſſimam deſcripta, immo intra
              <lb/>
            ipſam ſphæram, videri fixam, & </s>
            <s xml:space="preserve">proinde aliquam luminis
              <lb/>
            particulam afficere noſtrum oculum: </s>
            <s xml:space="preserve">ſed id fit in mea Theo-
              <lb/>
            ria non quia accurate in omnibus abſolute infinitis directio-
              <lb/>
            nibus adveniant radii, ſed quod pupilla, & </s>
            <s xml:space="preserve">fibræ oculorum
              <lb/>
            non unicum punctum ſunt, & </s>
            <s xml:space="preserve">vires punctorum particulæ lu-
              <lb/>
            minis agunt ad aliquod intervallum. </s>
            <s xml:space="preserve">Hinc quovis utcunque
              <lb/>
            longo tempore nullus debet accidere caſus in mea Theoria,
              <lb/>
            in quo punctum aliquod luminis directe tendat contra aliquod
              <lb/>
            aliud punctum vel luminis, vel ſubſtantiæ cujuſvis, ut in ipſum
              <lb/>
            debeat incurrere. </s>
            <s xml:space="preserve">Quamobrem per incurſum, & </s>
            <s xml:space="preserve">immediatum
              <lb/>
            impactum nullum punctum luminis aut ſiſtet motum ſuum,
              <lb/>
            aut deſlectet.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">476. </s>
            <s xml:space="preserve">Id quidem commune eſt omnibus corporibus, quæ
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0272-02" xlink:href="note-0272-02a" xml:space="preserve">Si ſatis ma-
                <lb/>
              gnam velocita-
                <lb/>
              tem habeant;
                <lb/>
              quævis, ſolida
                <lb/>
              etiam, tranſi-
                <lb/>
              tura trans alia
                <lb/>
              ſolida ſine ulla
                <lb/>
              motuum per-
                <lb/>
              turbatione.</note>
            corpora inter ſe congrediuntur. </s>
            <s xml:space="preserve">Ea nullum habent in mea
              <lb/>
            Theoria punctum immediatum inc
              <unsure/>
            urrens in aliud punctum;
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">quam ob cauſam & </s>
            <s xml:space="preserve">illud ibidem dixi, ſi nullæ vires mutuæ
              <lb/>
            adeſſent, debere utique haberi apparentem quandam compe-
              <lb/>
            netrationem omnium maſſarum: </s>
            <s xml:space="preserve">ſed adhuc vel ex hoc ſolo ca-
              <lb/>
            pite veram compenetrationem haberi nunquam omnino poſſe. </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            Vires igitur, quæ ad aliquam diſtantiam protenduntur, </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>