Clavius, Christoph, Gnomonices libri octo, in quibus non solum horologiorum solariu[m], sed aliarum quo[quam] rerum, quae ex gnomonis umbra cognosci possunt, descriptiones geometricè demonstrantur

Page concordance

< >
Scan Original
161 141
162 142
163 143
164 144
165 145
166 146
167 147
168 148
169 149
170 150
171 151
172 152
173 153
174 154
175 155
176 156
177 157
178 158
179 159
180 160
181 161
182 162
183 163
184 164
185 165
186 166
187 167
188 168
189 169
190 170
< >
page |< < (257) of 677 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="it" type="free">
        <div xml:id="echoid-div887" type="section" level="1" n="214">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s17434" xml:space="preserve">
              <pb o="257" file="0273" n="273" rhead="LIBER SECVNDVS."/>
            circulo ſextæ horæ à meridie, vel media nocte, qui per polos mundi
              <lb/>
            ducitur, rectusq́; </s>
            <s xml:id="echoid-s17435" xml:space="preserve">eſt ad Meridianum, deſcribere.</s>
            <s xml:id="echoid-s17436" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s17437" xml:space="preserve">NON differt hoc horologium à Meridiano horologio, excepto numero horarum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s17438" xml:space="preserve">ordine.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s17439" xml:space="preserve">
              <note position="right" xlink:label="note-0273-01" xlink:href="note-0273-01a" xml:space="preserve">Quomodo dif
                <unsure/>
              -
                <lb/>
              ferat polare ho
                <lb/>
              rologium Aſtro
                <lb/>
              nomicum a Me
                <lb/>
              ridiano.</note>
            In hoc enim ex vtraque parte rectæ D E, ſumendæ ſunt omnes horę, quę in planum horologii ca-
              <lb/>
            dere poſſunt, & </s>
            <s xml:id="echoid-s17440" xml:space="preserve">recta D E, non monſtrat amplius horam 6. </s>
            <s xml:id="echoid-s17441" xml:space="preserve">à mer. </s>
            <s xml:id="echoid-s17442" xml:space="preserve">vel med. </s>
            <s xml:id="echoid-s17443" xml:space="preserve">noc. </s>
            <s xml:id="echoid-s17444" xml:space="preserve">vt ibi, ſed 12. </s>
            <s xml:id="echoid-s17445" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s17446" xml:space="preserve">
              <lb/>
            linee, quę ab ea
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0273-01" xlink:href="fig-0273-01a" number="190">
                <image file="0273-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0273-01"/>
              </figure>
            recedũt verſus or
              <lb/>
            tum, horas indi-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0273-02" xlink:href="note-0273-02a" xml:space="preserve">10</note>
            cant à mer. </s>
            <s xml:id="echoid-s17447" xml:space="preserve">quæ
              <lb/>
            verò verſus occa-
              <lb/>
            ſum ſunt poſitę,
              <lb/>
            horas à med. </s>
            <s xml:id="echoid-s17448" xml:space="preserve">noc.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s17449" xml:space="preserve">monſtrant, vt in
              <lb/>
            appoſito horolo-
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0273-03" xlink:href="note-0273-03a" xml:space="preserve">Quomodo pol
                <unsure/>
              a
                <lb/>
              re horologium
                <lb/>
              in proprio ſitu
                <lb/>
              collocandũ ſit.</note>
            gio apparet. </s>
            <s xml:id="echoid-s17450" xml:space="preserve">Nam
              <lb/>
            ſi horologiũ hoc
              <lb/>
            ita collocetur, vt
              <lb/>
            recta C S, Hori-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0273-04" xlink:href="note-0273-04a" xml:space="preserve">20</note>
            zonti ęquidiſtet,
              <lb/>
            rectaq́ue D E, in
              <lb/>
            plano Meridiani
              <lb/>
            circuli ſita ſit, pun
              <lb/>
            ctumq́ue E ad au-
              <lb/>
            ſtrum, & </s>
            <s xml:id="echoid-s17451" xml:space="preserve">D, ad boream vergat, punctum denique D, ex parte Septentrionis eleuetur ſecundum al-
              <lb/>
            titudinem poli, hoc eſt, recta D E, cum meridiana linea in plano, quod parallelum ſit Horizonti,
              <lb/>
            conſtituat ad partes puncti D, angulum altitudinis poli, indicabit ſtylus A E, in A, ad angulos re-
              <lb/>
            ctos inſiſtens plano horologii, ita vt ſit communis ſectio Æ quatoris, ac Meridiani, vel certe recta
              <lb/>
            O P, vt in ſcholio propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s17452" xml:space="preserve">25. </s>
            <s xml:id="echoid-s17453" xml:space="preserve">huius libri docuimus, horas à mer. </s>
            <s xml:id="echoid-s17454" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s17455" xml:space="preserve">med. </s>
            <s xml:id="echoid-s17456" xml:space="preserve">noc. </s>
            <s xml:id="echoid-s17457" xml:space="preserve">ita vt lineæ, quę orien
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0273-05" xlink:href="note-0273-05a" xml:space="preserve">30</note>
            taliores ſunt, quàm D E, cuiuſmodi ſunt lineę verſus punctum S, dent horas à mer. </s>
            <s xml:id="echoid-s17458" xml:space="preserve">quę verò ſunt
              <lb/>
            occidentaliores, quales ſunt lineę verſus punctum C, pertineant ad horas à med. </s>
            <s xml:id="echoid-s17459" xml:space="preserve">noc. </s>
            <s xml:id="echoid-s17460" xml:space="preserve">vt in fi-
              <lb/>
            gura apparet.</s>
            <s xml:id="echoid-s17461" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s17462" xml:space="preserve">ITAQVE ſi deſcribendum ſit horologium polare Aſtronomicum, ducendę erunt in plano
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0273-06" xlink:href="note-0273-06a" xml:space="preserve">Deſcriptio ho-
                <lb/>
              rologii polaris
                <lb/>
              Aſtronomici
                <lb/>
              Superioris.</note>
            aliquo duæ rectę lineę C S, D E, ſeſe ad angulos rectos ſecantes in A, & </s>
            <s xml:id="echoid-s17463" xml:space="preserve">in recta D E, ſumenda re-
              <lb/>
            cta A E, ſtylo propoſito æqualis. </s>
            <s xml:id="echoid-s17464" xml:space="preserve">Deinde ex E, deſcripto circulo cuiuſcunque magnitudinis, eoq́
              <lb/>
            diuiſo in partes 24. </s>
            <s xml:id="echoid-s17465" xml:space="preserve">æquales, reliqua perficienda, vt in Meridiano horologio, &</s>
            <s xml:id="echoid-s17466" xml:space="preserve">c. </s>
            <s xml:id="echoid-s17467" xml:space="preserve">Quòd autem
              <lb/>
            horologium Meridianum ſit polare, ſi fiat illa permutatio numerorum horarum, vt diximus, fa-
              <lb/>
            cile hoc modo intelligi poterit. </s>
            <s xml:id="echoid-s17468" xml:space="preserve">Quoniam tam circulus horæ 6. </s>
            <s xml:id="echoid-s17469" xml:space="preserve">à meridie, vel media nocte, cui
              <lb/>
            planum horologii polaris æquidiſtat, quàm Meridianus, cui æquidiſtat horologium Meridianũ,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0273-07" xlink:href="note-0273-07a" xml:space="preserve">40</note>
            per polos mundi ducitur, fit, vt circuli horarum à meridie, vel media nocte eodem modo vtriuſ-
              <lb/>
            que horologii planum ſecent, cum eodem modo ſe ſe habeant reſpectu vtriuſque, mutato ſolum
              <lb/>
            ordine, & </s>
            <s xml:id="echoid-s17470" xml:space="preserve">numero horarum. </s>
            <s xml:id="echoid-s17471" xml:space="preserve">Nam vt ſe habet circulus horæ 6. </s>
            <s xml:id="echoid-s17472" xml:space="preserve">reſpectu Meridiani, ſecans nimi-
              <lb/>
            rum ipſum ad rectos angalos, ita quoque viciſſim ſe habet Meridianus reſpectu circuli horæ 6.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s17473" xml:space="preserve">
              <note position="right" xlink:label="note-0273-08" xlink:href="note-0273-08a" xml:space="preserve">Demonſtratio
                <lb/>
              conſtru ctionis
                <lb/>
              horologii pola-
                <lb/>
              ris Aſtronomi-
                <lb/>
              ci.</note>
            ac proinde linea, quæ in Meridiano horologio dat horam 6. </s>
            <s xml:id="echoid-s17474" xml:space="preserve">dabit horam 12. </s>
            <s xml:id="echoid-s17475" xml:space="preserve">in horologio pola-
              <lb/>
            ri, &</s>
            <s xml:id="echoid-s17476" xml:space="preserve">c. </s>
            <s xml:id="echoid-s17477" xml:space="preserve">Verum geometricè quoque conſtructionem horologii polaris, quam proxime expoſuimus,
              <lb/>
            ita demonſtrabimus. </s>
            <s xml:id="echoid-s17478" xml:space="preserve">Quia plana Meridiani, & </s>
            <s xml:id="echoid-s17479" xml:space="preserve">circuli horæ 6. </s>
            <s xml:id="echoid-s17480" xml:space="preserve">ad planum Æ quatoris recta ſunt,
              <lb/>
            per propoſ. </s>
            <s xml:id="echoid-s17481" xml:space="preserve">15. </s>
            <s xml:id="echoid-s17482" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s17483" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s17484" xml:space="preserve">Theod. </s>
            <s xml:id="echoid-s17485" xml:space="preserve">cum per eius polos tranſeant; </s>
            <s xml:id="echoid-s17486" xml:space="preserve">erit communis eorum ſectio ad idem
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0273-09" xlink:href="note-0273-09a" xml:space="preserve">19. vndec.</note>
            planum Æ quatoris recta. </s>
            <s xml:id="echoid-s17487" xml:space="preserve">Cum ergo huic ſectioni parallela ſit ſectio, quam Meridianus in plano
              <lb/>
              <note position="right" xlink:label="note-0273-10" xlink:href="note-0273-10a" xml:space="preserve">16. vndec.</note>
            horologii polaris efficit, nempe linea meridiana; </s>
            <s xml:id="echoid-s17488" xml:space="preserve">erit quoque linea meridiana horologii ad planũ
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0273-11" xlink:href="note-0273-11a" xml:space="preserve">50</note>
              <note position="right" xlink:label="note-0273-12" xlink:href="note-0273-12a" xml:space="preserve">8. vndec.</note>
            Æquatoris recta; </s>
            <s xml:id="echoid-s17489" xml:space="preserve">atque adeo per defin. </s>
            <s xml:id="echoid-s17490" xml:space="preserve">3. </s>
            <s xml:id="echoid-s17491" xml:space="preserve">lib. </s>
            <s xml:id="echoid-s17492" xml:space="preserve">11. </s>
            <s xml:id="echoid-s17493" xml:space="preserve">Euclid & </s>
            <s xml:id="echoid-s17494" xml:space="preserve">ad communem ſectionem plani horo-
              <lb/>
            logii, & </s>
            <s xml:id="echoid-s17495" xml:space="preserve">Æ quatoris, nempe ad lineam æquinoctialem horologii in plano Æ quatoris exiſtentem,
              <lb/>
            perpendicularis erit. </s>
            <s xml:id="echoid-s17496" xml:space="preserve">Quocirca ſi recta C S, ponatur linea æquinoctialis, erit recta D E, linea meri
              <lb/>
            diana in horologio polari, quandoquidem recta D E, ad C S, per conſtructionem, perpendicula-
              <lb/>
            ris eſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s17497" xml:space="preserve">Igitur ſi circa rectam C S, quieſcentem intelligatur moueri planum circuli ex E, deſcripti,
              <lb/>
            donec cum plano Æ quatoris, & </s>
            <s xml:id="echoid-s17498" xml:space="preserve">E, vertex ſtyli aſſumpti A E, cum centro mundi coniungatur, erit
              <lb/>
            circulus ipſe Æ quatori concentricus, & </s>
            <s xml:id="echoid-s17499" xml:space="preserve">rectæ per E, & </s>
            <s xml:id="echoid-s17500" xml:space="preserve">puncta diuiſionum circuli emiſſæ, commu-
              <lb/>
            nes ſectiones circulorum horariorum à meridie vel media nocte, & </s>
            <s xml:id="echoid-s17501" xml:space="preserve">Æ quatoris; </s>
            <s xml:id="echoid-s17502" xml:space="preserve">cum Æ quator & </s>
            <s xml:id="echoid-s17503" xml:space="preserve">
              <lb/>
            circulus ex E, deſcriptus circa idem centrum E, deſcripti in arcus ſimiles à dictis rectis ſecentur,
              <lb/>
            vt ad finem cap. </s>
            <s xml:id="echoid-s17504" xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:id="echoid-s17505" xml:space="preserve">in ſphæram dem onſtrauimus; </s>
            <s xml:id="echoid-s17506" xml:space="preserve">nempe diameter circuli ex E, deſcripti ad C S,
              <lb/>
            perpendicularis, communis ſectio Æ quatoris, & </s>
            <s xml:id="echoid-s17507" xml:space="preserve">circuli horæ 12. </s>
            <s xml:id="echoid-s17508" xml:space="preserve">ſeu Meridiani, &</s>
            <s xml:id="echoid-s17509" xml:space="preserve">c. </s>
            <s xml:id="echoid-s17510" xml:space="preserve">vt </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>