275269OPTICAE LIBER VII.
le non ſentit formas, niſi ex rectitudine linearum perpendicularium ſuper ſuperficiem ipſius tan-
tùm. Quare tranſeunt formæ uiſibilium, nec ad miſcentur apud ipſum. In hoc uerò tractatu mõſtra-
uimus, quòd form æ refractę nunquam comprehenduntur, niſi in perpendicularibus exeuntibus à
uiſibilibus ſuper ſuperficies corporum diaphanorũ. Er go formæ refractæ in tunicis uiſus nõ com-
prehen duntur à uiſu, niſi in perpendicularibus exeuntibus à uiſibilibus ſuper ſuperficies tunicarũ
uiſus: & hæ perpendiculares lineæ ſunt exeuntes à centro uiſus. Formæ ergo omnes refractę in tu-
nicis uiſus comprehendũtur à uiſu in rectitudine linearum exeuntium à centro uiſus. Formæ ergo
omnium uiſibilium, quæ opponuntur parti ſuperficiei uiſus, quę opponitur foramini uueæ, & exi-
ſtũt in hac parte ſuperficiei uiſus: refringũtur in diaphanitate tunicarũ uiſus, & perueniũt ad mem
brũ ſenſibile, quòd eſt humor glacialis, & cõprehenduntur à uirtute ſenſibili per lineas rectas, quę
cõtinuãt centrũ uiſus cũ ipſis uiſibilibus, ſcilicet quòd forma cuiuslibet pũcti cuiuslibet uiſi, oppo
ſiti ſuperficiei uiſus, quæ opponitur foramini uueæ, exiſtit in uniuerſo ſuperficiei huius partis, &
refringitur à tota ſuperficie, & peruenit ad humorem glacialem: & tũc ille humor ſentit formam ad
ſe uenientem: & uirtus ſenſibilis comprehendit omnia, quæ perueniunt ad glacialem ex forma ui-
ſus pũcti ſuper unam lineam continuantem centrũ uiſus cũ illo puncto. Hoc ergo modo compre-
hẽdit uiſus omnia uiſibilia. In hoc autem capitulo diximus, quòd eorũ, quæ opponũtur ſuperficiei
uiſus, alia ſunt intra pyramidem, & alia extra: & cũ dico ſuperficiem uiſus: intelligere oportet nunc
& ammodo partem oppoſitam ſuperficiei uueæ. Viſibilia ergo, quæ ſunt intra pyramidem radialẽ,
comprehendũtur à uiſu ex rectitudine linearũ radialiũ rectè, ex formis eorũ, quæ extendũtur ad ui
ſum in rectitudine harũ linearũ. Et hæ lineæ ſunt perpendiculares, quę exeunt à pũctis uiſibilibus,
quæ ſunt intra pyramidem ſuper ſuperficies tunicarũ uiſus: illa autem, quæ ſunt extra pyramidem
radialẽ, cõprehendũtur à uiſu ex formis refractis, & in rectitudine linearũ exeuntiũ à centro uiſus,
exiſtentiũ extra pyramidẽ radialẽ. Et hæ lineæ, quæ ſunt extra pyramidẽ radialẽ, poſſunt etiam di
ci lineæ radiales tranſſumptiuè: aſsimilantur enim lineis radialibus in eo, quòd exeunt à cẽtro ui-
ſus. Reſtat ergo declarare per experientiam, quòd uiſus comprehẽdit ea, quę ſunt extra pyramidẽ
radialem. Dicimus ergo, quòd manifeſtũ eſt, quòd lachrymalia, & ea, quæ continẽt circulum, ſunt
extra pyramidem, cuius caput centrũ uiſus eſt, & cuius baſis eſt circũferẽtia foraminis uueæ, quod
eſt paruũ foramẽ in medio nigredinis oculi. Et ſi aliquis ſump ſerit acũ ſubtilem gracilem, & poſue-
rit extremitatẽ eius in poſtremo oculi, & inter palpebras, & quieuerit uiſus: tũc uidebit extremita-
tem eius: & ſimiliter ſi poſuerit extremitatẽ acus in lachrymali, & ſi miſerit illã in oculo, & applica-
uerit extremitatem in latere nigredinis oculi aut prope, uidebit extremitatem acus. Item omnia,
quæ æquidiſtant ſuperficiei rei uifæ, ex locis continentibus uifum, ſunt extra pyramidem radialẽ.
Et cum dico loca continẽtia uiſum: intelligo illa, à quibus lineæ exeuntes ad mediũ ſuperficiei ui-
ſus, ſecant axem pyramidis radialis. Et ſi homo erexeritindicem ſuum exparte ſuæ faciei & pro-
pe palpebram: uidebit indicem. Et ſimiliter ſi applicauerit indicem cum inferiore palpebra, ita.
ut ſuperior ſuperficies eius indicis ſit æquidiſtans ſuperficiei uiſus, quantùm ad ſenſum: uidebit
ſuperficiem indicis. Sed omnia iſta loca ſunt extra pyramidem radialem: & hoc patebit. Nam py-
ramis radialis, quam continet foramẽ uueæ, eſt ualde ſubtilis, & extenditur rectè, & pyramidalitas
eius non eſt ampla: unde nihil ex ipſa peruenit ad loca, quæ circundant oculum, & appropinquant
corpori oculi, et æquidiſtant ſuperficiei oculi: & inter omnia loca continentia oculum, & æquidi-
ſtantia ſuperficiei uiſus, & inter ſuperficiem uiſus, ſunt lineæ rectæ, propter refractionẽ earũ à cor-
poribus denſis, cum aer, qui eſt inter ipſa & ſuperficiem uiſus, fuerit continuus: tunc forma horum
uiſibilium peruenit ad ſuperficiem uiſus ſuper has lineas, quæ ſunt extra pyramidem. Et cum hæc
forma perueniat ad uiſum non per lineas radiales, & tamen comprehendatur à uiſu: patet, quòd ui-
ſus comprehendat illam refractè. Ex hac ergo experientia patet, quòd uiſus comprehendit multa
eorum, quę ſunt extra pyramidem radialem, refractè. Inductione autem poſſumus oſtendere, quòd
uiſus comprehendit illa, quæ ſunt intra pyramidem radialem, refractè, cum hoc, quod comprehen-
dit illa rectè, hoc modo. Accipias acum ſubtilem, & ſedeas in loco oppoſito albo parieti, & coope-
rias alterum oculorum, & ponas acũ in oppoſitione alterius oculi, & facias acum appropinquare,
ita ut applicetur palpebræ, & ponas acum in oppoſitione medij uiſus, & aſpicias parietem oppoſi-
tum: tunc enim uidebis acum, quaſi corpus diaphanum, in quo eſt aliquantula denſitas: & uidebis
quicquid eſt ultra acum ex pariete, & apud acum quaſi corpus latum, cuius latitudo eſt multiplex
ad latitudinem acus. Cauſſa autem huius in ſecundo tractatu declarata eſt: ſcilicet quòd ſi res uiſi-
bilis fuerit multùm propinqua uiſui: uidebitur maior, quàm ſit: & quantò magis fuerit propinqua,
tantò magis uidebitur maior. Diaphanitas autem eius eſt, quia uiſus comprehendit quicquid eſt
ultrà: acus autem eſt corpus denſum cooperiens, quod eſt ultrà: & quia acus eſt ualde propinqua
uiſui: ideo cooperuit de pariete multiplex ad ſuam latitudinẽ. Baſis enim pyramidis (cuius caput
eſt centrum uiſus, & baſis eſt altitudo acus) erit multiplex ad latitudinem acus: & cum hoc, uiſus
comprehendit quicquid eſt ultra acum, nec cooperitur à uiſu aliquid de pariete, ſed comprehen-
dit quod eſt ultrà, quaſi ultra corpus diaphanum. Et cum acus fuerit oppoſita medio uiſui: tunc nõ
cooperiet totam ſuperficiem uiſus, propter ſubtilitatem eius, ſed aliquam partem, quanta eſt lati-
tu do eius: & remanet ex ſuperficie uiſus aliquid à lateribus acus: & exit forma cius ad illud, quod
eſt à lateribus acus de ſuperficie uiſus. Forma autem exiens ad acum, nũquam perueniet ad uiſum,
nec comprehendetur ab ipſo: forma autem, quæ peruenit ad latera ſuperficiei uiſus, refringitur ad
tùm. Quare tranſeunt formæ uiſibilium, nec ad miſcentur apud ipſum. In hoc uerò tractatu mõſtra-
uimus, quòd form æ refractę nunquam comprehenduntur, niſi in perpendicularibus exeuntibus à
uiſibilibus ſuper ſuperficies corporum diaphanorũ. Er go formæ refractæ in tunicis uiſus nõ com-
prehen duntur à uiſu, niſi in perpendicularibus exeuntibus à uiſibilibus ſuper ſuperficies tunicarũ
uiſus: & hæ perpendiculares lineæ ſunt exeuntes à centro uiſus. Formæ ergo omnes refractę in tu-
nicis uiſus comprehendũtur à uiſu in rectitudine linearum exeuntium à centro uiſus. Formæ ergo
omnium uiſibilium, quæ opponuntur parti ſuperficiei uiſus, quę opponitur foramini uueæ, & exi-
ſtũt in hac parte ſuperficiei uiſus: refringũtur in diaphanitate tunicarũ uiſus, & perueniũt ad mem
brũ ſenſibile, quòd eſt humor glacialis, & cõprehenduntur à uirtute ſenſibili per lineas rectas, quę
cõtinuãt centrũ uiſus cũ ipſis uiſibilibus, ſcilicet quòd forma cuiuslibet pũcti cuiuslibet uiſi, oppo
ſiti ſuperficiei uiſus, quæ opponitur foramini uueæ, exiſtit in uniuerſo ſuperficiei huius partis, &
refringitur à tota ſuperficie, & peruenit ad humorem glacialem: & tũc ille humor ſentit formam ad
ſe uenientem: & uirtus ſenſibilis comprehendit omnia, quæ perueniunt ad glacialem ex forma ui-
ſus pũcti ſuper unam lineam continuantem centrũ uiſus cũ illo puncto. Hoc ergo modo compre-
hẽdit uiſus omnia uiſibilia. In hoc autem capitulo diximus, quòd eorũ, quæ opponũtur ſuperficiei
uiſus, alia ſunt intra pyramidem, & alia extra: & cũ dico ſuperficiem uiſus: intelligere oportet nunc
& ammodo partem oppoſitam ſuperficiei uueæ. Viſibilia ergo, quæ ſunt intra pyramidem radialẽ,
comprehendũtur à uiſu ex rectitudine linearũ radialiũ rectè, ex formis eorũ, quæ extendũtur ad ui
ſum in rectitudine harũ linearũ. Et hæ lineæ ſunt perpendiculares, quę exeunt à pũctis uiſibilibus,
quæ ſunt intra pyramidem ſuper ſuperficies tunicarũ uiſus: illa autem, quæ ſunt extra pyramidem
radialẽ, cõprehendũtur à uiſu ex formis refractis, & in rectitudine linearũ exeuntiũ à centro uiſus,
exiſtentiũ extra pyramidẽ radialẽ. Et hæ lineæ, quæ ſunt extra pyramidẽ radialẽ, poſſunt etiam di
ci lineæ radiales tranſſumptiuè: aſsimilantur enim lineis radialibus in eo, quòd exeunt à cẽtro ui-
ſus. Reſtat ergo declarare per experientiam, quòd uiſus comprehẽdit ea, quę ſunt extra pyramidẽ
radialem. Dicimus ergo, quòd manifeſtũ eſt, quòd lachrymalia, & ea, quæ continẽt circulum, ſunt
extra pyramidem, cuius caput centrũ uiſus eſt, & cuius baſis eſt circũferẽtia foraminis uueæ, quod
eſt paruũ foramẽ in medio nigredinis oculi. Et ſi aliquis ſump ſerit acũ ſubtilem gracilem, & poſue-
rit extremitatẽ eius in poſtremo oculi, & inter palpebras, & quieuerit uiſus: tũc uidebit extremita-
tem eius: & ſimiliter ſi poſuerit extremitatẽ acus in lachrymali, & ſi miſerit illã in oculo, & applica-
uerit extremitatem in latere nigredinis oculi aut prope, uidebit extremitatem acus. Item omnia,
quæ æquidiſtant ſuperficiei rei uifæ, ex locis continentibus uifum, ſunt extra pyramidem radialẽ.
Et cum dico loca continẽtia uiſum: intelligo illa, à quibus lineæ exeuntes ad mediũ ſuperficiei ui-
ſus, ſecant axem pyramidis radialis. Et ſi homo erexeritindicem ſuum exparte ſuæ faciei & pro-
pe palpebram: uidebit indicem. Et ſimiliter ſi applicauerit indicem cum inferiore palpebra, ita.
ut ſuperior ſuperficies eius indicis ſit æquidiſtans ſuperficiei uiſus, quantùm ad ſenſum: uidebit
ſuperficiem indicis. Sed omnia iſta loca ſunt extra pyramidem radialem: & hoc patebit. Nam py-
ramis radialis, quam continet foramẽ uueæ, eſt ualde ſubtilis, & extenditur rectè, & pyramidalitas
eius non eſt ampla: unde nihil ex ipſa peruenit ad loca, quæ circundant oculum, & appropinquant
corpori oculi, et æquidiſtant ſuperficiei oculi: & inter omnia loca continentia oculum, & æquidi-
ſtantia ſuperficiei uiſus, & inter ſuperficiem uiſus, ſunt lineæ rectæ, propter refractionẽ earũ à cor-
poribus denſis, cum aer, qui eſt inter ipſa & ſuperficiem uiſus, fuerit continuus: tunc forma horum
uiſibilium peruenit ad ſuperficiem uiſus ſuper has lineas, quæ ſunt extra pyramidem. Et cum hæc
forma perueniat ad uiſum non per lineas radiales, & tamen comprehendatur à uiſu: patet, quòd ui-
ſus comprehendat illam refractè. Ex hac ergo experientia patet, quòd uiſus comprehendit multa
eorum, quę ſunt extra pyramidem radialem, refractè. Inductione autem poſſumus oſtendere, quòd
uiſus comprehendit illa, quæ ſunt intra pyramidem radialem, refractè, cum hoc, quod comprehen-
dit illa rectè, hoc modo. Accipias acum ſubtilem, & ſedeas in loco oppoſito albo parieti, & coope-
rias alterum oculorum, & ponas acũ in oppoſitione alterius oculi, & facias acum appropinquare,
ita ut applicetur palpebræ, & ponas acum in oppoſitione medij uiſus, & aſpicias parietem oppoſi-
tum: tunc enim uidebis acum, quaſi corpus diaphanum, in quo eſt aliquantula denſitas: & uidebis
quicquid eſt ultra acum ex pariete, & apud acum quaſi corpus latum, cuius latitudo eſt multiplex
ad latitudinem acus. Cauſſa autem huius in ſecundo tractatu declarata eſt: ſcilicet quòd ſi res uiſi-
bilis fuerit multùm propinqua uiſui: uidebitur maior, quàm ſit: & quantò magis fuerit propinqua,
tantò magis uidebitur maior. Diaphanitas autem eius eſt, quia uiſus comprehendit quicquid eſt
ultrà: acus autem eſt corpus denſum cooperiens, quod eſt ultrà: & quia acus eſt ualde propinqua
uiſui: ideo cooperuit de pariete multiplex ad ſuam latitudinẽ. Baſis enim pyramidis (cuius caput
eſt centrum uiſus, & baſis eſt altitudo acus) erit multiplex ad latitudinem acus: & cum hoc, uiſus
comprehendit quicquid eſt ultra acum, nec cooperitur à uiſu aliquid de pariete, ſed comprehen-
dit quod eſt ultrà, quaſi ultra corpus diaphanum. Et cum acus fuerit oppoſita medio uiſui: tunc nõ
cooperiet totam ſuperficiem uiſus, propter ſubtilitatem eius, ſed aliquam partem, quanta eſt lati-
tu do eius: & remanet ex ſuperficie uiſus aliquid à lateribus acus: & exit forma cius ad illud, quod
eſt à lateribus acus de ſuperficie uiſus. Forma autem exiens ad acum, nũquam perueniet ad uiſum,
nec comprehendetur ab ipſo: forma autem, quæ peruenit ad latera ſuperficiei uiſus, refringitur ad
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib