Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[271.] 19. Sirecta linea ab uno uiſu ſit perpendicularis ſpeculo ſphæ-rico conuexo: unum ipſi{us} punctum, in quo uiſ{us} ſuperficiem ſe-cat, ab uno ſpeculi puncto, in quod cadit, ad eundem uiſum refle-ctetur. 10 p 6.
[272.] 20. Sipars lineæ reflexionis, intra peripheriam circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficie-rum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) continuatæ, æquetur ſemidiametro eiuſdem peri-pheriæ: imago intra ſpeculum uidebitur. 24 p 6.
[273.] 21. Si reflexio fiat à peripheria circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) inter rectam à uiſu ad ſpeculi centrum ductam, & lineam reflexionis, æquantem partem ſuam intra peripheriam, eiuſdem ſemidiametro: imago intra ſpeculum ui-debitur. 25 p 6.
[274.] 22. Si reflexio fiat à peripheria circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) inter rectam à uiſu ſpeculum tangentem, reflexionis puncto proxi-mam, & lineam reflexionis æquãtem partem ſuam intra peripheriam eiuſdem ſemidiametro: imago aliàs intra ſpeculum: aliàs in ſuperficie: aliàs extra uidebitur. 26 p 6. Item 27. 7 p 6.
[275.] 23. Si linea reflexionis ſecans diametrum ſpeculi ſphærici conuexi: æquet ſegmentum ſuum inter ſpeculi ſuperficiem & dictam diametrum, ſegmento eiuſdem diametri contermino centro ſpeculi: erit hoc ſegmentum imaginum expers. 28 p 6.
[276.] 24. Si in diametro ſpeculi ſphærici conuexi extra uiſ{us} centrum ducta, in́ apparentem ſuperficiem continuata, imaginum meta notetur: Imagines dictæ diametri uidebuntur inter metam & ſpeculi ſuperficiem. 29 p 6.
[277.] 25. Si linea reflexionis ſecans ſpeculum ſphæricum conuexum, æquet ſegmentum intra ipſi-{us} ſuperficiem, eiuſdem ſemidiametro: & ſemidiameter per terminum lineæ reflexionis con-currat cum rect a à uiſu ſpeculum tangente: Imagines concurrentis ſemidiametri, inter concur ſum & ſpeculι ſuperficiem uidebuntur. 30 p 6.
[278.] 26. Si linea reflexionis æquans ſua parte inſcripta ſemidiametrum circuli (qui est communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) terminetur in peripheria non appa rente: perpẽdicularis incidẽtiæ, ſecãs peripheriã inter lineã reflexionis, & rectã à uiſu ſpeculũ tangentẽ: habebit quaſdam imagines intra, quaſdam extra ſpeculũ: unam in ſuperficie. 31 p 6.
[279.] 27. Si linea reflexionis, æquans ſua parte in ſcripta ſemidiametrum circuli (qui eſt commu-nis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) terminetur in peripheria nõ ap-parente: perpendicularis incidentiæ ſecans peripheriam inter terminos lineæ reflexionis & quadr antis peripheriæ, à puncto tact{us}, rectæ à uiſu ſpeculum tangentis, inchoati, habebit i-magines extra ſpeculum. 32 p 6.
[280.] 28. Perpendicularis incidentiæ ſecans occult ãperipheriam cir culι (quieſt communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) inter terminos rectæ per centra uiſ{us} ac ſpeculi ductæ, & quadrantis peripheriæ, à puncto tact{us} rectæ à uiſu ſpe-culum tangentis, inchoati: imaginem nullam habet. 33 p 6.
[281.] 29. Ab uno ſpeculi ſphærici conuexi puncto, unum uiſibilis punctum adunũ uiſum reflecti-tur. Ita uni{us} punctiuna uidetur imago. 16 p 6.
[282.] 30. Siduo perpendicularis incidentiæ pun- cta, à ſpeculo ſphærico conuexo ad unum uiſum reflectantur: loc{us} tum imaginis tum reflexio- nis, puncti centro ſpeculi propinquioris erit re- motior: imaginis ab eodem centro: reflexionis à uiſu. 17 p 6.
[283.] 31. Viſa & uiſibilia à centro ſpeculi ſphærici conuexi æquabiliter diſtantib{us}: punctum refle-xionis inuenire. 20 p 6.
[284.] 32. À puncto dimidiatæ peripheriæ medio, ducere lineam re-ctam, ut ſegmentum ei{us} conterminum continuatæ diametro, æquetur datæ lineæ rectæ. 128 p 1.
[285.] 33. À puncto dimidiatæ peripheriæ non medio, ducere lineam rectam: ut ſegmentum ei{us} conterminum continuatæ diametro, æquetur datæ lineæ rectæ. 130 p 1.
[286.] 34. À puncto peripheriæ circuli extra datam diametrum dato, ducere lineam rectam, it æ ſectam data diametro, ut ſegmentum inter diametrum & punctum peripheriæ dato puncto op poſitum, æquetur datæ rectæ, minori circuli diametro. 133 p 1.
[287.] 35. À puncto dato in altero laterum trianguli rectanguli angulum rectum continẽtium, ducere per lat{us} angulo recto oppoſitum, rectam, cui{us} ſegmentum conterminum reliquo late-ri infinito, habeat ad ſegmentum lateris angulo recto oppoſiti, conterminum primo lateri, ratio nem in duab{us} rectis datam. 134 p 1.
[288.] 36. Duob{us} punctis extra circuli peripheriam, uel uno extra, reliquo intra datis: inuenire in peripheria punctum, in quo recta linea ipſam tangẽs, bif ariam ſecet angulum comprehenſum
[289.] 37. À dato extra circulum puncto, ducere ad datam diametrũ, lineã rectã: cui{us} pars inter peripheriam & datam diametrum æquetur parti diametri centro circuli conterminæ. 136 p 1.
[290.] 38. À puncto dato in altero laterũ trianguli rectanguli, angulũ rectũ continentiũ, ducere ad lat{us} angulo recto oppoſitũ, rectã cõcurrẽtẽ cũ reliquo latere infinito: ita, ut tota ad ſegmẽtũ lateris angulo recto oppoſiti, cõterminũ primo lateri, habeat rationẽ in duab. rectis datã. 137 p 1.
[291.] 39. Viſu & uiſibili à centro ſpeculi ſphærici conuexi inæquabiliter diſtantib{us}, punctum re-flexionis inuenire. 22 p 6.
[292.] 40. Si radi{us} à uiſibili ſpeculo ſphærico cõuexo obliquè incidens, cum ſemidiametro eiuſdem an-gulũ nõ maiorẽ recto coprehendat: non reflectetur ad uiſum ab illo incidẽtiæ puncto. 21. 22 p 6.
[293.] 41. Viſibile à duob. ſpeculi ſphærici cõuexi pũctis ad utrũ uisũ reflexũ, unã habet imaginẽ. 34 p 6.
[294.] 42. In ſpeculo ſphærico conuexo puncta imaginis, punctis uiſibilis ſitu & ordine, in utro uiſu reſpondent. 35 p 6.
[295.] 43. Si cõmunis ſectio ſuperficierũ reſlexiõis & ſpeculi cylindracei cõuexi fuerit latus cylindri, uel circul{us}: loca, tum reflexionum tum imaginum eodem modo ſehabebunt, ut in ſpeculis pla-no & ſphærico conuexo. 42. 43 p 7.
[296.] 44. Siperpendicularis incidentiæ ſecetur à lineis: reflexionis, intra ellipſin (quæ est communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi cylindracei conuexi) & tangente in reflexionis pun-cto: erit ut tota perpendicularis adinferum ſegmentum, ſic ſuperum adintermedium. Et infe-rum mai{us} erit ſegmento lineæ reflexionis. 47.48 p 7.
[297.] 45. Si cõmunis ſectio ſuperficierũ, reflexionis & ſpeculi cylindracei cõuexi fuerit ellipſis: imago uiſibilis obliquè reflexi, aliâs in ſuքficie ſpeculi: aliâs intra: aliâs extra ſpeculũ uidebitur. 49 p 7.
[298.] 46. Si cõmunis ſectio ſuperficierũ, reflexiõis & ſpeculi cylindracei conuexi, fuerit lat{us} cylindri, uel circul{us} baſib. parallel9: ab uno pũcto unũ uiſibilis pũctũ ad unũ uisũ reflectetur. 26. 27 p 7.
[299.] 47. Si communis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi cylindracei conuexi fuerit elli-pſis: ab uno puncto unum uiſibilis punctum ad unum uiſum reflectetur. 28 p 7.
[300.] 48. Si communis ſectio ſuperſicierum, reflexionis & ſpeculi cylindracei conuexi fuerit elli-pſis: uiſu & uiſibili datis, punctum reflexionis inucnire. 29 p 7.
< >
page |< < (273) of 778 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="lat" type="free">
        <div xml:id="echoid-div611" type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s18975" xml:space="preserve">
              <pb o="273" file="0279" n="279" rhead="OPTICAE LIBER VII."/>
            ciem b c d e:</s>
            <s xml:id="echoid-s18976" xml:space="preserve"> & cõtinuemus a z:</s>
            <s xml:id="echoid-s18977" xml:space="preserve"> & ſit a z poſita perpẽdiculariter ſuper b z c.</s>
            <s xml:id="echoid-s18978" xml:space="preserve"> Poſitio ergo b reſpectu a
              <lb/>
            eſt ſimilis poſitioni c, reſpectu a:</s>
            <s xml:id="echoid-s18979" xml:space="preserve"> & diſtantia b ex a eſt æqualis diſtantiæ c ex a, [ut 39 n oſtẽſum eſt.</s>
            <s xml:id="echoid-s18980" xml:space="preserve">]
              <lb/>
            Et refringatur b ad a ex p:</s>
            <s xml:id="echoid-s18981" xml:space="preserve"> & c ad a ex k.</s>
            <s xml:id="echoid-s18982" xml:space="preserve"> Poſitio ergo p, reſpectu a, eſt ſimilis poſitioni k, reſpectu a:</s>
            <s xml:id="echoid-s18983" xml:space="preserve"> &
              <lb/>
            diſtantia p ex a, ſicut diſtantia k ex a:</s>
            <s xml:id="echoid-s18984" xml:space="preserve"> & continuemus lineas b p, p a, c k, k a.</s>
            <s xml:id="echoid-s18985" xml:space="preserve"> Eſt ergo [per 9 n] ſu-
              <lb/>
            perficies, in qua ſunt duę lineæ, a p, b p perpendicularis ſuper ſuperficiem corporis diaphani:</s>
            <s xml:id="echoid-s18986" xml:space="preserve"> quia
              <lb/>
            eſt ſuperficies refractionis:</s>
            <s xml:id="echoid-s18987" xml:space="preserve"> perpendicularis ergo b d erit
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0279-01" xlink:href="fig-0279-01a" number="237">
                <variables xml:id="echoid-variables224" xml:space="preserve">a p k d m e l o g h b z c</variables>
              </figure>
            in hac ſuperficie:</s>
            <s xml:id="echoid-s18988" xml:space="preserve"> & perpendicularis, quæ exit ex p, erit
              <lb/>
            in illa ſuperficie:</s>
            <s xml:id="echoid-s18989" xml:space="preserve"> linea ergo a p ſecabit b d [per lemma
              <lb/>
            Procli ad 29 p 1:</s>
            <s xml:id="echoid-s18990" xml:space="preserve">] extrahatur ergo a p, & ſecet b d in l:</s>
            <s xml:id="echoid-s18991" xml:space="preserve"> &
              <lb/>
            extrahatur a k, & ſecet c e in o:</s>
            <s xml:id="echoid-s18992" xml:space="preserve"> erit ergo a l, ſicut a o:</s>
            <s xml:id="echoid-s18993" xml:space="preserve"> [ꝓ-
              <lb/>
            pter ſimilem poſitionem punctorum l & o ad punctum
              <lb/>
            a:</s>
            <s xml:id="echoid-s18994" xml:space="preserve">] & erit b l, ſicut c o:</s>
            <s xml:id="echoid-s18995" xml:space="preserve"> & continuemus l o, quæ eſt dia-
              <lb/>
            meter imaginis b c:</s>
            <s xml:id="echoid-s18996" xml:space="preserve"> & [per 33 p 1] erit l o æqualis b c:</s>
            <s xml:id="echoid-s18997" xml:space="preserve"> &
              <lb/>
            continuemus a b, a c.</s>
            <s xml:id="echoid-s18998" xml:space="preserve"> Vtraque ergo ſuperficies a l b, a o c
              <lb/>
            eſt perpendicularis ſuper ſuperficiem corporis diaphani
              <lb/>
            [per 9 n:</s>
            <s xml:id="echoid-s18999" xml:space="preserve">] & tres ſuperficies perpendiculares ſuper ſu
              <lb/>
            perficiem corporis diaphani, quæ tranſeunt per puncta
              <lb/>
            b, z, c, [nempe a l b:</s>
            <s xml:id="echoid-s19000" xml:space="preserve"> a m z:</s>
            <s xml:id="echoid-s19001" xml:space="preserve"> a o c] ſecant ſe in perpendicu-
              <lb/>
            lari exeunte ex a ſuper ſuperficiẽ corporis diaphani [per
              <lb/>
            19 p 11:</s>
            <s xml:id="echoid-s19002" xml:space="preserve">] & erit angulus b p l angulus refractionis:</s>
            <s xml:id="echoid-s19003" xml:space="preserve"> & linea
              <lb/>
            b l d perpendicularis eſt ſuper ſuperficiem corporis:</s>
            <s xml:id="echoid-s19004" xml:space="preserve"> ergo
              <lb/>
            [per 13 p 11] linea a l eſt obliqua ſuper ipſam.</s>
            <s xml:id="echoid-s19005" xml:space="preserve"> Linea ergo
              <lb/>
            a p continet cum perpendiculari exeunte ex p ſuper ſu-
              <lb/>
            perficiem corporis angulum acutum ex parte l:</s>
            <s xml:id="echoid-s19006" xml:space="preserve"> & extra-
              <lb/>
            hamus perpendicularem:</s>
            <s xml:id="echoid-s19007" xml:space="preserve"> & ſit p g:</s>
            <s xml:id="echoid-s19008" xml:space="preserve"> ergo [per 6 p 11] erit ę-
              <lb/>
            quidiſtans l d:</s>
            <s xml:id="echoid-s19009" xml:space="preserve"> angulus ergo p l d eſt acutus [per 29 p 1:</s>
            <s xml:id="echoid-s19010" xml:space="preserve">]
              <lb/>
            ergo [per 13 p 1] angulus a l b eſt obtuſus.</s>
            <s xml:id="echoid-s19011" xml:space="preserve"> Linea ergo a l
              <lb/>
            eſt minor, quàm linea a b [per 19 p 1.</s>
            <s xml:id="echoid-s19012" xml:space="preserve">] Et ſimiliter declara
              <lb/>
            tur, quòd a o erit minor a c:</s>
            <s xml:id="echoid-s19013" xml:space="preserve"> ſed lineæ a l, a o ſunt æquales,
              <lb/>
            & a b, a c ſunt æquales, & linea l o eſt ęqualis lineæ c b:</s>
            <s xml:id="echoid-s19014" xml:space="preserve"> er
              <lb/>
            go angulus o a l eſt maior angulo c a b:</s>
            <s xml:id="echoid-s19015" xml:space="preserve"> [ut patuit 39 n] &
              <lb/>
            poſitio l o eſt conſimilis poſitioni b c:</s>
            <s xml:id="echoid-s19016" xml:space="preserve"> quia linea, quę exit
              <lb/>
            exa ad medium l o, eſt perpendicularis ſuper lineam l o, quia [per 29 p 1] l o eſt æquidiſtans b c, &
              <lb/>
            b c eſt perpendicularis ſuper ſuperficiem, in qua ſunt a z, d b:</s>
            <s xml:id="echoid-s19017" xml:space="preserve">ergo [per 8 p 11] l o eſt perpendicularis
              <lb/>
            ſuper eandem ſuperficiem.</s>
            <s xml:id="echoid-s19018" xml:space="preserve"> Linea ergo l o eſt perpendicularis ſuper ſuperficiem, quæ continuat a
              <lb/>
            cum medio l o.</s>
            <s xml:id="echoid-s19019" xml:space="preserve"> Poſitio ergo l o reſpectu a eſt, ſicut poſitio b c reſpectu a:</s>
            <s xml:id="echoid-s19020" xml:space="preserve"> Sed l o comprehenditur re-
              <lb/>
            motior, propter debilitatem formæ:</s>
            <s xml:id="echoid-s19021" xml:space="preserve"> ergo l o uidebitur maior quàm b c:</s>
            <s xml:id="echoid-s19022" xml:space="preserve"> ſed l o eſt imago b c.</s>
            <s xml:id="echoid-s19023" xml:space="preserve"> Ergo
              <lb/>
            b c uidebitur maior, quàm ſit.</s>
            <s xml:id="echoid-s19024" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
        <div xml:id="echoid-div613" type="section" level="0" n="0">
          <figure number="238">
            <variables xml:id="echoid-variables225" xml:space="preserve">a q p k d m e g l o b z f c</variables>
          </figure>
          <head xml:id="echoid-head527" xml:space="preserve" style="it">42. Si communis ſectio ſuperficierum, refractionis et
            <lb/>
          refractiui fuerit linea recta: & uiſ{us} ſit extr a planum perpendicularium à terminis uiſibilis obliqui ad com- munem ſectionem, ſuper refractiuum ductarum: ima- go maior uidebitur uiſibili. 34 p 10.</head>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s19025" xml:space="preserve">ITem iteremus figuram:</s>
            <s xml:id="echoid-s19026" xml:space="preserve"> & ſit b c non æquidiſtans d e:</s>
            <s xml:id="echoid-s19027" xml:space="preserve">
              <lb/>
            & extrahamus c f æquidiſtantem lineæ d e:</s>
            <s xml:id="echoid-s19028" xml:space="preserve"> & conti-
              <lb/>
            nuemus a f:</s>
            <s xml:id="echoid-s19029" xml:space="preserve"> & ſit p punctum, ex quo refringatur f ad a:</s>
            <s xml:id="echoid-s19030" xml:space="preserve">
              <lb/>
            b autem refringatur ad a ex q:</s>
            <s xml:id="echoid-s19031" xml:space="preserve"> & continuemus a q:</s>
            <s xml:id="echoid-s19032" xml:space="preserve"> & ꝓ-
              <lb/>
            trahamus illam ad g.</s>
            <s xml:id="echoid-s19033" xml:space="preserve"> Sic ergo erit g altius quàm l:</s>
            <s xml:id="echoid-s19034" xml:space="preserve"> nam b
              <lb/>
            eſt ultra lineam a f:</s>
            <s xml:id="echoid-s19035" xml:space="preserve">unde linea a g eſt ultra lineam a l:</s>
            <s xml:id="echoid-s19036" xml:space="preserve"> ergo
              <lb/>
            g eſt altius, quàm l:</s>
            <s xml:id="echoid-s19037" xml:space="preserve"> & continuemus g o:</s>
            <s xml:id="echoid-s19038" xml:space="preserve"> erit ergo g o dia-
              <lb/>
            meter imaginis b g:</s>
            <s xml:id="echoid-s19039" xml:space="preserve"> & erit [per 19 p 1] g o maior l o [angu
              <lb/>
            lus enim g l o eſt rectus per fabricationem & 29 p 1:</s>
            <s xml:id="echoid-s19040" xml:space="preserve">] & a g
              <lb/>
            minor à l [per 19 p 1:</s>
            <s xml:id="echoid-s19041" xml:space="preserve"> quia angulus a g l eſt obtuſus, ut oſtẽ-
              <lb/>
            ſum eſt 40 n] & duæ lineæ a g, a o ſunt in duabus ſuperfi-
              <lb/>
            ciebus ſecantibus ſe, ſcilicet a g b, a o c:</s>
            <s xml:id="echoid-s19042" xml:space="preserve"> & differentia com
              <lb/>
            munis inter duas has ſuperficies tranſit per a:</s>
            <s xml:id="echoid-s19043" xml:space="preserve"> & duæ li-
              <lb/>
            neæ, quæ exeunt ex a perpendiculariter ſuper illam ſu-
              <lb/>
            perficiem corporis diaphani, ſunt extra hãc communem
              <lb/>
            differentiam in his duabus ſuperficiebus, & ſunt altiores
              <lb/>
            duabus lineis a g, a o:</s>
            <s xml:id="echoid-s19044" xml:space="preserve"> ergo angulus g a o eſt maior angulo
              <lb/>
            b a c:</s>
            <s xml:id="echoid-s19045" xml:space="preserve"> [ut oſtenſum eſt 39 n] & remotiones g o, b c ex a
              <lb/>
            non differũt multũ:</s>
            <s xml:id="echoid-s19046" xml:space="preserve"> quia linea g o aut erit æquidiſtãs b c,
              <lb/>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>