Blancanus, Josephus, Sphaera mvndi, sev cosmographia demonstratiua , ac facile methodo tradita : in qua totius Mundi fabrica, vna cum nouis, Tychonis, Kepleri, Galilaei, aliorumq' ; Astronomorum adinuentis continentur ; Accessere I. Breuis introductio ad geographiam. II. Apparatus ad mathematicarum studium. III. Echometria, idest Geometrica tractatio de Echo. IV. Nouum instrumentum ad Horologia

List of thumbnails

< >
21
21 (5)
22
22 (6)
23
23 (7)
24
24 (8)
25
25 (9)
26
26 (10)
27
27 (11)
28
28 (12)
29
29 (13)
30
30 (14)
< >
page |< < (12) of 300 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div xml:id="echoid-div35" type="section" level="1" n="23">
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1418" xml:space="preserve">
              <pb o="12" file="0028" n="28" rhead="Liber Primus."/>
            zonte ſenſibili impreſſum. </s>
            <s xml:id="echoid-s1419" xml:space="preserve">per hanc vero lineam, non ſolum circuli Meridiani, ſed totius mundi ſituatio-
              <lb/>
            nem in quauis habitatione facilè erit cognoſcere; </s>
            <s xml:id="echoid-s1420" xml:space="preserve">quæ cognitio iucunda æquè, atq; </s>
            <s xml:id="echoid-s1421" xml:space="preserve">ad multa vtilis eſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1422" xml:space="preserve">por-
              <lb/>
            rò cum plures huiuſce lineæ inueſtigandæ modi ſint.</s>
            <s xml:id="echoid-s1423" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1424" xml:space="preserve">Primo proponam rationem Aſtronomicam quæ cæteris certior, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1425" xml:space="preserve">exactior eſt. </s>
            <s xml:id="echoid-s1426" xml:space="preserve">In plano igitur horizon-
              <lb/>
            tali, ſeu ad Libellam conſtituto, deſcribantur vt in figura ſequenti vides plures circuli, ex eodem centro E.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:id="echoid-s1427" xml:space="preserve">ex quo poſtea erigatur ſtylus perdendicularis; </s>
            <s xml:id="echoid-s1428" xml:space="preserve">quod tunc fiet, quando eius vertex F. </s>
            <s xml:id="echoid-s1429" xml:space="preserve">æquidiſtabit ab vna ex
              <lb/>
            illis periferijs, tunc autem æquidiſtabit, quando poſito altero circini pede in tribus locis circumferentiæ
              <lb/>
            illius, alter pes ſeruato eodem interuallo apicem ſtyli accurate tetigerit. </s>
            <s xml:id="echoid-s1430" xml:space="preserve">quamuis etiam auxilio Amuſſis idẽ
              <lb/>
            effici poſſit. </s>
            <s xml:id="echoid-s1431" xml:space="preserve">his paratis; </s>
            <s xml:id="echoid-s1432" xml:space="preserve">hora quapiam antemeridiana obſeruetur extremitas vmbræ donec præcisè circum-
              <lb/>
              <figure xlink:label="fig-0028-01" xlink:href="fig-0028-01a" number="15">
                <image file="0028-01" xlink:href="http://echo.mpiwg-berlin.mpg.de/zogilib?fn=/permanent/library/xxxxxxxx/figures/0028-01"/>
              </figure>
            ferentiam alienam attingat, qualis eſſet vmbra E G. </s>
            <s xml:id="echoid-s1433" xml:space="preserve">quæpræci-
              <lb/>
            sè exteriorem circulum pungit: </s>
            <s xml:id="echoid-s1434" xml:space="preserve">Rurſus pomeridiano tempore,
              <lb/>
            vmbræ apex obſeruetur, donec iterum ad eũdem circulum exa-
              <lb/>
            ctè pertineat, cuiuſmodi eſt vmbra E H. </s>
            <s xml:id="echoid-s1435" xml:space="preserve">quod ſi vmbra longior
              <lb/>
            fit, quam vt intra circulos recipiatur, ſl
              <unsure/>
            ylus erit decurtãdus. </s>
            <s xml:id="echoid-s1436" xml:space="preserve">plu-
              <lb/>
            res verò circuli deſcribuntur, vt tutior ac certior obſeruatio ſuc
              <unsure/>
            -
              <lb/>
            cedat; </s>
            <s xml:id="echoid-s1437" xml:space="preserve">Hiſce igitur duobus punctis diligenter in eodem circu-
              <lb/>
            lo notatis, diuidatnr arcus G H. </s>
            <s xml:id="echoid-s1438" xml:space="preserve">bifariam in D. </s>
            <s xml:id="echoid-s1439" xml:space="preserve">ducta enim linea
              <lb/>
            B E D. </s>
            <s xml:id="echoid-s1440" xml:space="preserve">ipſa erit meridiana linea quæſita; </s>
            <s xml:id="echoid-s1441" xml:space="preserve">hoc eſt, erit communis
              <lb/>
            ſectio meridiani circuli cum ſenſibili horizonte, ſupra quam
              <lb/>
            perpẽdiculariter meridianus illius loci erigitur, ac per verticem
              <lb/>
            eius tranſit. </s>
            <s xml:id="echoid-s1442" xml:space="preserve">Et parte vero vbi B. </s>
            <s xml:id="echoid-s1443" xml:space="preserve">in quolibet horizonte ad Bo-
              <lb/>
            reales mundi partes ſito, eſt pars mundi Auſtralis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1444" xml:space="preserve">pũctus me-
              <lb/>
            ridiei; </s>
            <s xml:id="echoid-s1445" xml:space="preserve">ex parte verò oppoſita vbi D. </s>
            <s xml:id="echoid-s1446" xml:space="preserve">eſt plaga Borealis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1447" xml:space="preserve">pun-
              <lb/>
            ctus Septentrionis. </s>
            <s xml:id="echoid-s1448" xml:space="preserve">Hac igitur ratione Aſtronomicè meridiani
              <lb/>
            circuli poſitionem reperire ſolent. </s>
            <s xml:id="echoid-s1449" xml:space="preserve">Cuius hæc ratio eſt; </s>
            <s xml:id="echoid-s1450" xml:space="preserve">quia duę
              <lb/>
            vmbræ E G. </s>
            <s xml:id="echoid-s1451" xml:space="preserve">E G. </s>
            <s xml:id="echoid-s1452" xml:space="preserve">ſunt æquales: </s>
            <s xml:id="echoid-s1453" xml:space="preserve">Ergo etiam Sol tempore vm-
              <lb/>
            brarum harum, erat æque altus ſupra horizontem, ergo tempo-
              <lb/>
            re matutino dum vmbra E G. </s>
            <s xml:id="echoid-s1454" xml:space="preserve">efficiebat, erat æque eleuatus, ac tẽpore vmbræ E H. </s>
            <s xml:id="echoid-s1455" xml:space="preserve">pomeridiano; </s>
            <s xml:id="echoid-s1456" xml:space="preserve">ſed quan-
              <lb/>
            do Sol eſt hiſce duobus momentis æquè altus, tunc etiam æquè diſtat à meridiano circulo, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1457" xml:space="preserve">conſequenter
              <lb/>
            a puncto B. </s>
            <s xml:id="echoid-s1458" xml:space="preserve">lineæ meridianæ Auſtrali; </s>
            <s xml:id="echoid-s1459" xml:space="preserve">quoniã Sol æquabiliter aſcendit vſque ad merid em, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1460" xml:space="preserve">poſtea æqua-
              <lb/>
            biliter tantundem deſcendit, vt in Sphæra materiali videre poteris in Tropicis, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1461" xml:space="preserve">Aequatore, dum Sol aut
              <lb/>
            Tropicos, aut Aequatorem percurrit: </s>
            <s xml:id="echoid-s1462" xml:space="preserve">videbis enim partes horum circulorum a meridiano æquidiſtantes,
              <lb/>
            eſſe ab horizonte æquè eleuatas. </s>
            <s xml:id="echoid-s1463" xml:space="preserve">cum igitur Sol id temporis æquidiſtet a meridiano, neceſl
              <unsure/>
            ario etiam vm-
              <lb/>
            brarum vertices G H. </s>
            <s xml:id="echoid-s1464" xml:space="preserve">altitudinibus Solis è regione reſpondentes, æquè diſtabunt à puncto Boreali D. </s>
            <s xml:id="echoid-s1465" xml:space="preserve">lineæ
              <lb/>
            meridianæ; </s>
            <s xml:id="echoid-s1466" xml:space="preserve">quare diuiſo arcu G H. </s>
            <s xml:id="echoid-s1467" xml:space="preserve">bifariam in D. </s>
            <s xml:id="echoid-s1468" xml:space="preserve">punctum D. </s>
            <s xml:id="echoid-s1469" xml:space="preserve">æquidiſtabit ab H. </s>
            <s xml:id="echoid-s1470" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s1471" xml:space="preserve">G. </s>
            <s xml:id="echoid-s1472" xml:space="preserve">Rurſus quia pun-
              <lb/>
            ctum E. </s>
            <s xml:id="echoid-s1473" xml:space="preserve">eſt horizontis phyſici centrum, tranſibit neceſſario per ipſum meridianus, ac proinde linea meri-
              <lb/>
            diana; </s>
            <s xml:id="echoid-s1474" xml:space="preserve">ducta igitur linea D E B. </s>
            <s xml:id="echoid-s1475" xml:space="preserve">ipſa erit meridiana quæſita in plano horizontali. </s>
            <s xml:id="echoid-s1476" xml:space="preserve">Ex qua meridiani poſito
              <lb/>
            rectè cognoſcetur.</s>
            <s xml:id="echoid-s1477" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1478" xml:space="preserve">In planis porrò non horizontalibus, ſed rectis ad horizontem, ſeu verticalibus, vti ſunt parietrs domorũ,
              <lb/>
            linea meridiana eſt linea perpendicularis ad horizontem deſcendens, quia meridianus circulus, omnes hu-
              <lb/>
            iuſmodi muros ſecat in linea, quæ eſt horizonti perpendicularis: </s>
            <s xml:id="echoid-s1479" xml:space="preserve">quę ſectio eſt veſtigium eius in talibus mu-
              <lb/>
            ris; </s>
            <s xml:id="echoid-s1480" xml:space="preserve">vt autem eam reperias, oblato parieti confige ſtylum, poſtea diligenter nota momentum illud quo vm-
              <lb/>
            bra ſtyli E F. </s>
            <s xml:id="echoid-s1481" xml:space="preserve">lineæ meridianæ E D. </s>
            <s xml:id="echoid-s1482" xml:space="preserve">in horizontali plano, ad vnguem congruet: </s>
            <s xml:id="echoid-s1483" xml:space="preserve">atq; </s>
            <s xml:id="echoid-s1484" xml:space="preserve">eodem momento no-
              <lb/>
            ta apicem vmbra ſtyli muro confixi; </s>
            <s xml:id="echoid-s1485" xml:space="preserve">ac deſcendentem per notam ibi factam perpendiculo, duc lineam per-
              <lb/>
            pendicularem, hæc enim erit inibi meridiana linea.</s>
            <s xml:id="echoid-s1486" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1487" xml:space="preserve">Alium modum docet Gemma Friſius cap. </s>
            <s xml:id="echoid-s1488" xml:space="preserve">3. </s>
            <s xml:id="echoid-s1489" xml:space="preserve">de vſu globi Aſtronomici, pulcherrimum quidem, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1490" xml:space="preserve">Aſtro-
              <lb/>
            nomicum (breuitatis cauſa eum prætermitto) quo eadem opera non ſolum Meridianum, ſed Aequatorem,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:id="echoid-s1491" xml:space="preserve">poli altitudinem ingeniosè, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1492" xml:space="preserve">rectè inueſtigat. </s>
            <s xml:id="echoid-s1493" xml:space="preserve">Sed per Sphæram materialem in plano horizontali ſic
              <lb/>
            lineam Meridianam reperies. </s>
            <s xml:id="echoid-s1494" xml:space="preserve">obſerua duas Solis altitudines æquales, vnam antemeridianam, alteram po-
              <lb/>
            meridianam, vt ſupra cum de horizonte docuimus; </s>
            <s xml:id="echoid-s1495" xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:id="echoid-s1496" xml:space="preserve">in vtraque nota vmbram meridiani in plano hori-
              <lb/>
            zontali propoſito cadentem, quæ erit recta: </s>
            <s xml:id="echoid-s1497" xml:space="preserve">illud diligenter curandum eſt, vt Sphæra in vtraque obſerua-
              <lb/>
            tione maneat in vno eodemq; </s>
            <s xml:id="echoid-s1498" xml:space="preserve">loco, ſed tantummodo ibidem perſiſtens gyretur. </s>
            <s xml:id="echoid-s1499" xml:space="preserve">Iam duæ deſigaatæ vm-
              <lb/>
            bræ, ſi producantur verſus Sphæram ſe mutuo ſecabunt; </s>
            <s xml:id="echoid-s1500" xml:space="preserve">In puncto igitur ſectionis facto centro, deſcribe
              <lb/>
            arcum inter vtramque vmbram, vel ad partem Borealem, vel ad Auſtralem; </s>
            <s xml:id="echoid-s1501" xml:space="preserve">hunc arcum bifariam ſeca, nam
              <lb/>
            per punctum diuiſion s, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1502" xml:space="preserve">centram, ducta recta linea, ipſa erit meridiana.</s>
            <s xml:id="echoid-s1503" xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:id="echoid-s1504" xml:space="preserve">Alij præterea extant modi huius iucundę inquiſitionis, qui quamuis Aſtronomici non ſint neq; </s>
            <s xml:id="echoid-s1505" xml:space="preserve">adeo exa-
              <lb/>
            cti, ſunt tamen digniſſimi qui ſciantur. </s>
            <s xml:id="echoid-s1506" xml:space="preserve">Primus ſit is qui per alicuius arboris inciſionem perſicitur; </s>
            <s xml:id="echoid-s1507" xml:space="preserve">uius ref
              <unsure/>
              <lb/>
            gratia eligatur arbor quæpiam in agri planicie longé à parietibus, vbi arbor illa vndiq; </s>
            <s xml:id="echoid-s1508" xml:space="preserve">a Sole liberè ſemper
              <lb/>
            ſuerit colluſtrata, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1509" xml:space="preserve">calefacta; </s>
            <s xml:id="echoid-s1510" xml:space="preserve">eius etiam truncus ſit rectus, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1511" xml:space="preserve">teres: </s>
            <s xml:id="echoid-s1512" xml:space="preserve">truncus igitur hic medius ſecetur, ita vt
              <lb/>
            ſectio ſit horizonti paralella, inferiorq; </s>
            <s xml:id="echoid-s1513" xml:space="preserve">pars trunci erecta in ſuo naturali ſtatu remaneat: </s>
            <s xml:id="echoid-s1514" xml:space="preserve">iam ſectio, quæ in
              <lb/>
            ſummitate eius erit, benè complanetur, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1515" xml:space="preserve">ecce apparebunt tibi in eius plano plures circuli, & </s>
            <s xml:id="echoid-s1516" xml:space="preserve">quidem ec-
              <lb/>
            @entrici, ideſt, circa idem centrũ non conſiſtentes, ſed ex vna parte ad inuicem propinquiores, ex altera ve-
              <lb/>
            ro laxiores erunt; </s>
            <s xml:id="echoid-s1517" xml:space="preserve">pars igitur illa, quæ denfiores habet circulos ad Septentrionalem mundi plagam vergit;</s>
            <s xml:id="echoid-s1518" xml:space="preserve"/>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>