287265DE ARCHITEC. LIB. VII.
Demaceratione calcis ad albaria opera & tectoria
perficienda. # CAP. II.
perficienda. # CAP. II.
CVM à pauimentorum cura diſceſſum fuerit, tunc de
albariis operibus eſt explicandum. Id autem erit recte,
ſiglebæ calcis optimæ ante multo tempore quàm opus
fuerit macerabuntur: vti ſi qua gleba parum fuerit in
fornace cocta, in maceratione diuturna liquore defer-
uere coacta, vno tenore concoquatur. Nanque cum
non penitus macerata, ſed recensſumitur, cum fuerit inducta habens la-
tentes crudos calculos, puſtulas emittit: qui calculi in opere vno tenore
cum permacerantur, diſſoluunt & diſsipant tectorii politiones. Cum au-
tem habita erit ratio macerationis, & id curioſius opere præparatum erit:
ſumatur aſcia, & quemadmodum materia dolatur, ſic calx in lacu mace-
rata aſcietur. Si ad aſciam offenderint calculi, non erit temperata: cumq́;
ſiccum & purum ferrum educetur, indicabit eam euanidam & ſiticulo-
ſam: cum verò pinguis fuerit & recte macerata, circa id ferramentum, vti
glutinum hærens, omni ratione probabit ſe eſſe temperatam. Tuncau-
tem machinis comparatis, camerarum diſpoſitiones in conclauibus expe-
diantur, niſi lacunaribus ea fuerint ornata.
albariis operibus eſt explicandum. Id autem erit recte,
ſiglebæ calcis optimæ ante multo tempore quàm opus
fuerit macerabuntur: vti ſi qua gleba parum fuerit in
fornace cocta, in maceratione diuturna liquore defer-
uere coacta, vno tenore concoquatur. Nanque cum
non penitus macerata, ſed recensſumitur, cum fuerit inducta habens la-
tentes crudos calculos, puſtulas emittit: qui calculi in opere vno tenore
cum permacerantur, diſſoluunt & diſsipant tectorii politiones. Cum au-
tem habita erit ratio macerationis, & id curioſius opere præparatum erit:
ſumatur aſcia, & quemadmodum materia dolatur, ſic calx in lacu mace-
rata aſcietur. Si ad aſciam offenderint calculi, non erit temperata: cumq́;
ſiccum & purum ferrum educetur, indicabit eam euanidam & ſiticulo-
ſam: cum verò pinguis fuerit & recte macerata, circa id ferramentum, vti
glutinum hærens, omni ratione probabit ſe eſſe temperatam. Tuncau-
tem machinis comparatis, camerarum diſpoſitiones in conclauibus expe-
diantur, niſi lacunaribus ea fuerint ornata.
IN CAPVT II. ANNOTAT.
De albarijs operibus eſt explicandum.
] Tectoria quæ illinimenta
ſunt quædam parietum, & quaſi pauimenta, atque incrustatio, aut calce pura
fiunt, & albarium op{us} vocatur, aut gypſo, & fortaſſe non ſine ratione gypſatum
appellari poßit, aut calce & arena, & dicitur arenatum: aut marmore & calce,
& marmoratum nominatur. Qui tectorijs parietes inducunt, Græcis κουιάται di-
cuntur, id eſt ὀιτ{ον4}ς τοίχους ωαξαχ{εί}ουτες. , Theodoſi{us} & Valentinian{us} A. A.
Cod. lib. X.. de excuſationib{us} artificum, vocant albinos, ſiue poti{us} albarios.
ſunt quædam parietum, & quaſi pauimenta, atque incrustatio, aut calce pura
fiunt, & albarium op{us} vocatur, aut gypſo, & fortaſſe non ſine ratione gypſatum
appellari poßit, aut calce & arena, & dicitur arenatum: aut marmore & calce,
& marmoratum nominatur. Qui tectorijs parietes inducunt, Græcis κουιάται di-
cuntur, id eſt ὀιτ{ον4}ς τοίχους ωαξαχ{εί}ουτες. , Theodoſi{us} & Valentinian{us} A. A.
Cod. lib. X.. de excuſationib{us} artificum, vocant albinos, ſiue poti{us} albarios.
Antè multo tempore, quàm op{us} fuerit, macerabuntur.
]
Calce non vno modo ad tectoria vtuntur: nam eſt, quæ ſtatim à gleba ad op{us} con-
fertur, viliorib{us} dicata albarijs. Intritam autem vocant, quæ tempore macerata
& fermentata, nobiliorib{us} relinquitur albarijs. Tradit Plini{us} lib. XXXVI. cap.
XXIII. intritam, quo vetustior ſit, eò meliorem, inueniri\’ in antiquarum ædium
legib{us}, ne recentiore trima vteretur redemptor quiſquam. Tertia quoqu parte
ponderis quàm ſu{us} fuerat lapis, leuior ſit calx oportet ea, quam periti probent: vt
hoc non prætermittam. Quod & annotatum eſt à Vitruuio lib. II. cap. V.
Calce non vno modo ad tectoria vtuntur: nam eſt, quæ ſtatim à gleba ad op{us} con-
fertur, viliorib{us} dicata albarijs. Intritam autem vocant, quæ tempore macerata
& fermentata, nobiliorib{us} relinquitur albarijs. Tradit Plini{us} lib. XXXVI. cap.
XXIII. intritam, quo vetustior ſit, eò meliorem, inueniri\’ in antiquarum ædium
legib{us}, ne recentiore trima vteretur redemptor quiſquam. Tertia quoqu parte
ponderis quàm ſu{us} fuerat lapis, leuior ſit calx oportet ea, quam periti probent: vt
hoc non prætermittam. Quod & annotatum eſt à Vitruuio lib. II. cap. V.
Sumatur aſcia.
] Dolabra, notum fabrorum materiariorum inſtrumentum,
quo aſperit{as} dolatur & perpolitur.
quo aſperit{as} dolatur & perpolitur.
Sic calx in lacu macerata aſcietur.
] Calcem vt vtilem ad albarium