287281OPTICAE LIBER VII.
cauerit diſtantiam uiſi, poteſt perpendere diſtantiam eius, & aſsimilare eam diſtantijs uiſibilium aſ-
fuetorũ, quibus tale uiſibile comprehenditur, in tali forma & in tali figura: dein de cõprehendit ma-
gnitudinem illius ex quantate anguli, quem reſpicit illud uiſibile apud centrũ uiſus, reſpectu remo-
tionis, quam perpendit: & remotiones ſtellarum nõ ſunt in rectitudine corporum propinquorum.
Quare uiſus nõ comprehendit quantitates earum, neq; certificat diſtantias earum. Viſus ergo per-
pendit diſtantias ſtellarum, & aſsimilat illas diſtantijs eorum, quæ ſunt terreſtria, quæ comprehen-
duntur ex diſtantia maxima, & perpendit quantitates eorum. Corpus autem cœli non uidetur ſen-
ſui, quòd ſit ſphæricum, & concauum eius ſit ex parte uiſus, neq; uiſus ſentit corporeitatẽ cœli, neq;
uiſus ſentit de cœlo, niſi colorem glaucum ſolummodo: corporeitas uerò & extenſio ſecundũ tres
dimenſiones, & rotunditas & concauitas nullo modo poſſunt cõprehendi. Et ſi uiſus non certifica-
uerit aliquid: tunc aſsimilabit ipſum alicui de rebus aſſuetis: unde comprehendit ſolem & lunã pla
nos, & corpora conuexa & concaua à maxima diſtantia, plana: & arcus quorum conuexum aut con
cauum eſt ex parte uiſus, comprehendet lineas rectas. Nam ſi non comprehenderit propinquitatẽ
medij, & remotionẽ extremitatum in conuexis, & remotionẽ medij & propinquitatem extremita-
tum in concauls: tunc aſsimilabit ſuperficies conuexas, & concauas ſuperficiebus planis, & aſsimi-
labit arcus lineis rectis: aſſueta enim uiſibilia in maiore parte ſunt plana & recta. Nec uiſus, cum for-
ma ſtellę peruenit ad ipſum, ſentit quòd illa forma ſit refracta, aut quòd refringatur ex ſuperficie cõ-
caua, & quòd corpus, in quo ſtella eſt, ſit ſubtilius corpore, in quo eſt uiſus: ſed forma ſtellæ compre
henditur, ſicut formæ aliarũ rerum, quæ comprehen duntur in aere rectè. Et formæ uiſibiliũ non re-
fringuntur, quando occurrunt corpori diuerſo ab aere, propter uiſum: necuiſus ſentit refractionẽ
eorũ, nec ſuperficiem, à qua refringuntur formæ in corporibus diuerſis in diaphanitate, niſi proprie
tate naturali formę lucis & coloris, quę extenduntur in corporibus diaphanis. Formæ ergo ſtellarũ
refractarũ perueniunt ad uiſum, ſicut perueniũt formę eorũ, quę ſunt in aere, ad uiſum, & non com-
prehenduntur, ſicut comprehenduntur in aere. Viſus aũt comprehendit colorẽ cœli, nec tamen cer
tificat formã eius nudo ſenſu. Et cum uiſus comprehenderit colorẽ aliquẽ in longitudine & latitudi
ne: ſuper hoc, quod cõprehendit figuram & formã: comprehendet ipſum planũ: aſsimilabit enim i-
pſum aliquibus ſuperficiebus aſſuetis, ut parieti & alijs. Et hoc modo cõprehendit ſuperficies con-
uexas & cõcauas in remotione maxima. Viſus ergo comprehendit planiciem terrę planã omnino,
nec ſentit conuexitatẽ eius, niſi fuerint ibi montes & ualles. Viſus ergo cõprehendit ſuperficiẽ cœli
planã, & comprehendit ſtellas, ſicut comprehendit uiſibilia aſſueta ſeparata, quę ſunt in locis ſpatio
ſis. Et cum uiſus comprehenderit aliqua uiſibilia aſſueta in loco aliquo ſpatioſo, & comprehenderit
illa angulis æqualibus, & cõprehenderit quantitates diſtantiarũ uiſibiliũ: tunc illud, quod eſt remo
tius, comprehen detur maius. Nam quantitates remotionis magnitudinis cõprehenduntur ex com
paratione anguli, quẽ reſpicit illa remotio apud centrũ uiſus, ad diſtantiam remotã: & comprehen-
dit uiſus quantitatẽ magnitudinis propin quæ ex cõparatione anguli; quẽ reſpicit illud propin quũ,
qui eſt æqualis angulo, quem reſpicit diſtantia ad diſtantiã propinquã. Et hoc patet, & eſſe, teſtatur
ei: ſcilicet: quòd duorũ uiſibilium, quæ à uiſu comprehenduntur duobus angulis æqualibus, quorũ
diſtantię ſunt diuerſæ; ſenſibiliter: remotius uidebitur maius. Nam ſi homo oppoſuerit ſe ſpatioſo
parieti, deinde eleuauerit manum, donec apponat illam uiſui, & cooperuerit alterum uiſum; & aſpe
xerit reliquo, & poſuerit manũ mediam inter uiſum ſuum & illum parietẽ; tunc manus eius coope-
riet portionem & latitudinẽ illius parietis, & comprehendet manum ſuam & parietem ſimul. Com
prehendet ergo manum ſuam angulo acuto: & in hoc ſtatu comprehendet latitudinẽ parietis maio
rem, quã latitudinem manus multiplicem: deinde ſi mouerit manũ ita, ut detegatur illud, quod ma-
nus cooperuerat de pariete, & aſpexerit ad manũ: uidebit illud, quod detectũ eſt de pariete, maius,
quàm ſit ſua manus, multipliciter: & ipſe comprehendet manum ſuam & parietem duobus angulis
æqualibus. Ex quo patet, quòd uiſus comprehendit magnitudinẽ ex comparatione anguli ad remo
tionem. Viſus ergo comprehendit ſuperficiem cœli planam, nec ſentit concauitatẽ eius, & compre-
hendit ſtellas ſeparatas ιn ipſo. Comprehendit ergo ſtellas æquales, ſeparatas inæquales: nam com
parat angulum, quẽ reſpicit ſtella extrema, propinqua horizonti apud centrum uiſus, ad diſtantiam
remotã, & comparat angulum, quem reſpicit ſtella in medio cœli, & propinqua medio, remotionl
propinquæ. Et ſimiliter comprehendit ſtellam, quæ eſt in horizonte aut prope, maiorem ea, quæ eſt
in medio cœli aut prope. Comprehendit ergo eandem ſtellam & diſtantiã in diuerſis locis cœli, di-
uerſæ quantitatis. Sic ergo comprehendit eandem ſtellam & diſtantiã in horizante aut prope. Nam
cõparat angulum, quẽ reſpicit illa ſtella apud centrum uiſus, ſtella exiſtente in horizonte, diſtantiæ
remotæ: & comparat angulum, quẽ reſpicit illa ſtella apud centrum uiſus, exiſtente ſtella in medio
cœli, diſtantiæ propinquę. Sed inter angulum, quẽ reſpicit ſtella apud centrũ uiſus, ſtella exiſtente
in medio cœli, & inter angulum, quem reſpicit ſtella apud centrum uiſus, ſtella exiſtente in horizon
te, non eſt maxima diuerſitas, ſed duo anguli ſunt propinqui, quamuis diuerſit & ſimiliter diſtantiæ
inter ſtellas. Et cum ſenſus comparauerit duos angulos propinquos in magnitudine ad duas diuer
ſas diſtantias in magnitudine: tunc remotior comprehenditur maior. Et quod certificat hanc cauſ-
ſam: eſt: quòd anguli, quos eadem ſtella reſpicit apud centrũ uiſus ex omnibus partibus cœli (cum
lineæ, quę continẽt ipſos, fuerint refractæ) ſunt quaſi anguli, per quos cõprehenderetur rectè: quo-
niam locus uiſus eſt centrum cœli, & refractiones formarum ſtellarum nõ diminuuntur ex illis an-
gulis diminutione maxima. Et cum iſtæ diminutiones non ſint maximę: tunc diuerſitas inter an-
gulos refractos, quibus ſtella comprehenditur, & inter remotionẽ inter ſtellas à locis diuerſis cœli,
fuetorũ, quibus tale uiſibile comprehenditur, in tali forma & in tali figura: dein de cõprehendit ma-
gnitudinem illius ex quantate anguli, quem reſpicit illud uiſibile apud centrũ uiſus, reſpectu remo-
tionis, quam perpendit: & remotiones ſtellarum nõ ſunt in rectitudine corporum propinquorum.
Quare uiſus nõ comprehendit quantitates earum, neq; certificat diſtantias earum. Viſus ergo per-
pendit diſtantias ſtellarum, & aſsimilat illas diſtantijs eorum, quæ ſunt terreſtria, quæ comprehen-
duntur ex diſtantia maxima, & perpendit quantitates eorum. Corpus autem cœli non uidetur ſen-
ſui, quòd ſit ſphæricum, & concauum eius ſit ex parte uiſus, neq; uiſus ſentit corporeitatẽ cœli, neq;
uiſus ſentit de cœlo, niſi colorem glaucum ſolummodo: corporeitas uerò & extenſio ſecundũ tres
dimenſiones, & rotunditas & concauitas nullo modo poſſunt cõprehendi. Et ſi uiſus non certifica-
uerit aliquid: tunc aſsimilabit ipſum alicui de rebus aſſuetis: unde comprehendit ſolem & lunã pla
nos, & corpora conuexa & concaua à maxima diſtantia, plana: & arcus quorum conuexum aut con
cauum eſt ex parte uiſus, comprehendet lineas rectas. Nam ſi non comprehenderit propinquitatẽ
medij, & remotionẽ extremitatum in conuexis, & remotionẽ medij & propinquitatem extremita-
tum in concauls: tunc aſsimilabit ſuperficies conuexas, & concauas ſuperficiebus planis, & aſsimi-
labit arcus lineis rectis: aſſueta enim uiſibilia in maiore parte ſunt plana & recta. Nec uiſus, cum for-
ma ſtellę peruenit ad ipſum, ſentit quòd illa forma ſit refracta, aut quòd refringatur ex ſuperficie cõ-
caua, & quòd corpus, in quo ſtella eſt, ſit ſubtilius corpore, in quo eſt uiſus: ſed forma ſtellæ compre
henditur, ſicut formæ aliarũ rerum, quæ comprehen duntur in aere rectè. Et formæ uiſibiliũ non re-
fringuntur, quando occurrunt corpori diuerſo ab aere, propter uiſum: necuiſus ſentit refractionẽ
eorũ, nec ſuperficiem, à qua refringuntur formæ in corporibus diuerſis in diaphanitate, niſi proprie
tate naturali formę lucis & coloris, quę extenduntur in corporibus diaphanis. Formæ ergo ſtellarũ
refractarũ perueniunt ad uiſum, ſicut perueniũt formę eorũ, quę ſunt in aere, ad uiſum, & non com-
prehenduntur, ſicut comprehenduntur in aere. Viſus aũt comprehendit colorẽ cœli, nec tamen cer
tificat formã eius nudo ſenſu. Et cum uiſus comprehenderit colorẽ aliquẽ in longitudine & latitudi
ne: ſuper hoc, quod cõprehendit figuram & formã: comprehendet ipſum planũ: aſsimilabit enim i-
pſum aliquibus ſuperficiebus aſſuetis, ut parieti & alijs. Et hoc modo cõprehendit ſuperficies con-
uexas & cõcauas in remotione maxima. Viſus ergo comprehendit planiciem terrę planã omnino,
nec ſentit conuexitatẽ eius, niſi fuerint ibi montes & ualles. Viſus ergo cõprehendit ſuperficiẽ cœli
planã, & comprehendit ſtellas, ſicut comprehendit uiſibilia aſſueta ſeparata, quę ſunt in locis ſpatio
ſis. Et cum uiſus comprehenderit aliqua uiſibilia aſſueta in loco aliquo ſpatioſo, & comprehenderit
illa angulis æqualibus, & cõprehenderit quantitates diſtantiarũ uiſibiliũ: tunc illud, quod eſt remo
tius, comprehen detur maius. Nam quantitates remotionis magnitudinis cõprehenduntur ex com
paratione anguli, quẽ reſpicit illa remotio apud centrũ uiſus, ad diſtantiam remotã: & comprehen-
dit uiſus quantitatẽ magnitudinis propin quæ ex cõparatione anguli; quẽ reſpicit illud propin quũ,
qui eſt æqualis angulo, quem reſpicit diſtantia ad diſtantiã propinquã. Et hoc patet, & eſſe, teſtatur
ei: ſcilicet: quòd duorũ uiſibilium, quæ à uiſu comprehenduntur duobus angulis æqualibus, quorũ
diſtantię ſunt diuerſæ; ſenſibiliter: remotius uidebitur maius. Nam ſi homo oppoſuerit ſe ſpatioſo
parieti, deinde eleuauerit manum, donec apponat illam uiſui, & cooperuerit alterum uiſum; & aſpe
xerit reliquo, & poſuerit manũ mediam inter uiſum ſuum & illum parietẽ; tunc manus eius coope-
riet portionem & latitudinẽ illius parietis, & comprehendet manum ſuam & parietem ſimul. Com
prehendet ergo manum ſuam angulo acuto: & in hoc ſtatu comprehendet latitudinẽ parietis maio
rem, quã latitudinem manus multiplicem: deinde ſi mouerit manũ ita, ut detegatur illud, quod ma-
nus cooperuerat de pariete, & aſpexerit ad manũ: uidebit illud, quod detectũ eſt de pariete, maius,
quàm ſit ſua manus, multipliciter: & ipſe comprehendet manum ſuam & parietem duobus angulis
æqualibus. Ex quo patet, quòd uiſus comprehendit magnitudinẽ ex comparatione anguli ad remo
tionem. Viſus ergo comprehendit ſuperficiem cœli planam, nec ſentit concauitatẽ eius, & compre-
hendit ſtellas ſeparatas ιn ipſo. Comprehendit ergo ſtellas æquales, ſeparatas inæquales: nam com
parat angulum, quẽ reſpicit ſtella extrema, propinqua horizonti apud centrum uiſus, ad diſtantiam
remotã, & comparat angulum, quem reſpicit ſtella in medio cœli, & propinqua medio, remotionl
propinquæ. Et ſimiliter comprehendit ſtellam, quæ eſt in horizonte aut prope, maiorem ea, quæ eſt
in medio cœli aut prope. Comprehendit ergo eandem ſtellam & diſtantiã in diuerſis locis cœli, di-
uerſæ quantitatis. Sic ergo comprehendit eandem ſtellam & diſtantiã in horizante aut prope. Nam
cõparat angulum, quẽ reſpicit illa ſtella apud centrum uiſus, ſtella exiſtente in horizonte, diſtantiæ
remotæ: & comparat angulum, quẽ reſpicit illa ſtella apud centrum uiſus, exiſtente ſtella in medio
cœli, diſtantiæ propinquę. Sed inter angulum, quẽ reſpicit ſtella apud centrũ uiſus, ſtella exiſtente
in medio cœli, & inter angulum, quem reſpicit ſtella apud centrum uiſus, ſtella exiſtente in horizon
te, non eſt maxima diuerſitas, ſed duo anguli ſunt propinqui, quamuis diuerſit & ſimiliter diſtantiæ
inter ſtellas. Et cum ſenſus comparauerit duos angulos propinquos in magnitudine ad duas diuer
ſas diſtantias in magnitudine: tunc remotior comprehenditur maior. Et quod certificat hanc cauſ-
ſam: eſt: quòd anguli, quos eadem ſtella reſpicit apud centrũ uiſus ex omnibus partibus cœli (cum
lineæ, quę continẽt ipſos, fuerint refractæ) ſunt quaſi anguli, per quos cõprehenderetur rectè: quo-
niam locus uiſus eſt centrum cœli, & refractiones formarum ſtellarum nõ diminuuntur ex illis an-
gulis diminutione maxima. Et cum iſtæ diminutiones non ſint maximę: tunc diuerſitas inter an-
gulos refractos, quibus ſtella comprehenditur, & inter remotionẽ inter ſtellas à locis diuerſis cœli,