Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Page concordance

< >
Scan Original
261 209
262 210
263 211
264 212
265 213
266 214
267 215
268 216
269 217
270 218
271 219
272 220
273 221
274 222
275 223
276 224
277 225
278 226
279 227
280 228
281 229
282 230
283 231
284 232
285 233
286 234
287 235
288 236
289 237
290 238
< >
page |< < (238) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="238" file="0290" n="290" rhead="THEORIÆ"/>
            catur, & </s>
            <s xml:space="preserve">tam ipſa ceſſatio illius inteſtini motus, qua immu-
              <lb/>
            tabitur ſtatus fibrarum organici corporis, quam ipſe rapidus
              <lb/>
            ejus ſubſtantiæ in aliam irrumpentis torrens, eam poterit, quam
              <lb/>
            adeo maleſtam experimur, frigoris ſenſationem excitare.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">508. </s>
            <s xml:space="preserve">Torrentis ejuſmodi ideam habemus in ipſo velociſſimo
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0290-01" xlink:href="note-0290-01a" xml:space="preserve">Imago in aeris
                <lb/>
              fixatione, & af.
                <lb/>
              fluxu.</note>
            aeris motu, qui ſi in aliqua ſpatii parte repente ad fixitatem
              <lb/>
            reducatur in magna copia, ex aliis omnibus advolat celerri-
              <lb/>
            me, & </s>
            <s xml:space="preserve">horrendos aliquando celeritate ſua effectus parit. </s>
            <s xml:space="preserve">Sic
              <lb/>
            ubi turbo vorticoſus, & </s>
            <s xml:space="preserve">aerem inferne exſugens prope domum
              <lb/>
            concluſam tranſeat, aer internus expanſiva ſua vi omnia ever-
              <lb/>
            tit: </s>
            <s xml:space="preserve">avolant tecta, diffringuntur feneſtræ, & </s>
            <s xml:space="preserve">tabulata, ac o-
              <lb/>
            mnes portæ, quæ cubiculorum mutuam communicationem im-
              <lb/>
            pediunt, repente diſſiliunt, & </s>
            <s xml:space="preserve">ipſi parietes nonnumquam ever-
              <lb/>
            tuntur, ac corruunt, quemadmodum Romæ ante aliquot ob-
              <lb/>
            ſervavimus annos, & </s>
            <s xml:space="preserve">in diſſertatione De Turbine ſuperius me-
              <lb/>
            morata, quam tum edidi, pluribus expoſui.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">509. </s>
            <s xml:space="preserve">Verum hæc ſola ſubſtantiæ hujuſce fermentantis expan-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0290-02" xlink:href="note-0290-02a" xml:space="preserve">Attractio, quæ
                <lb/>
              poteſt inteſti-
                <lb/>
              num motum ſi-
                <lb/>
              ſtere, & fixa
                <lb/>
              re: communi-
                <lb/>
              catio ad æqua-
                <lb/>
              lem ſaturita-
                <lb/>
              tem poſt par
                <lb/>
              tem fixatam:
                <lb/>
              ſaturitatis varia
                <lb/>
              diſcrimina.</note>
            ſiva vis non eſt ſatis ad rem explicandam, ſed requiritur etiam
              <lb/>
            certa vis mutua, qua ejuſmodi ſubſtantia in alias quaſdam at-
              <lb/>
            trahatur magis, in alias minus, quod qui fieri poſſit, vidimus,
              <lb/>
            ubi de diſſolutione, & </s>
            <s xml:space="preserve">præcipitatione egimus: </s>
            <s xml:space="preserve">& </s>
            <s xml:space="preserve">ejuſmodi at-
              <lb/>
            tractio poteſt eſſe ita valida, ut motum ipſum inteſtinum pror-
              <lb/>
            ſus impediat appreſſione ipſa, ac fixationem ejus ſubſtantiæ in-
              <lb/>
            ducat, quæ ſi minor ſit, permittet quidem motus fermentato-
              <lb/>
            rii continuationem, ſed a ſe totam maſſam divelli non per-
              <lb/>
            mittet, niſi accedente corpore, quod majorem exerceat vim,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">ipſam ſibi rapiat. </s>
            <s xml:space="preserve">Hic autem raptus fieri poteſt ob dupli-
              <lb/>
            cem cauſam: </s>
            <s xml:space="preserve">primo quidem, quod alia ſubſtantia majorem
              <lb/>
            abſolutam vim habeat in ejuſmodi ſubſtantiam igneam, quam
              <lb/>
            alia, pari etiam particularum numero: </s>
            <s xml:space="preserve">deinde, quod licet ea
              <lb/>
            æque, vel etiam minus trahat, adhuc tamen cum utraque in
              <lb/>
            minoribus diſtantiis trahat plus, in majoribus minus, illa ha-
              <lb/>
            beat ejus ſubſtantiæ multo minus etiam pro ratione attractio-
              <lb/>
            nis ſuæ quam altera: </s>
            <s xml:space="preserve">nam in hoc ſecundo caſu, adhuc ab
              <lb/>
            hac poſteriore avellerentur particulæ affuſæ ipſius particulis ad
              <lb/>
            diſtantias aliquanto majores, & </s>
            <s xml:space="preserve">affunderentur particulis prioris
              <lb/>
            ſubſtantiæ, donec in utravis ſubſtantia haberetur æqualis ſatu-
              <lb/>
            ritas, ſi ejus partes inter ſe conferantur, & </s>
            <s xml:space="preserve">æqualis itidem
              <lb/>
            attractiva vis particularum ſubſtantiæ igneæ maxime remota-
              <lb/>
            rum a particulis utriuſque ſubſtantiæ, quibus ea affunditur: </s>
            <s xml:space="preserve">ſed
              <lb/>
            copia ipſius ſubſtantiæ igneæ poſſit adhuc eſſe in iis binis ſub-
              <lb/>
            ftantiis in quacunque ratione diverſa inter ſe ; </s>
            <s xml:space="preserve">cum poſſit in
              <lb/>
            altera ob vim longius pertinentem certa vis haberi in diſtan-
              <lb/>
            tia majore, quam in altera, adeoque altitudo ejuſmodi veluti
              <lb/>
            marium in altera eſſe major, minor in altera, & </s>
            <s xml:space="preserve">in iiſdem
              <lb/>
            diſtantiis poſſit in altera haberi ob vim majorem denſitas ma.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">jor ſubſtantiæ ipſius igneæ affuſæ, quam in altera. </s>
            <s xml:space="preserve">Ex hiſce
              <lb/>
            quidem principiis, ac diverſis combinationibus, mirum </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>