Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Page concordance

< >
Scan Original
291 239
292 240
293 241
294 242
295 243
296 244
297 245
298 246
299 247
300 248
301 249
302 250
303 251
304 252
305 253
306 254
307 255
308 256
309 257
310 258
311 259
312 260
313 261
314 262
315 263
316 264
317 265
318 266
319 267
320 268
< >
page |< < (240) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="240" file="0292" n="292" rhead="THEORIÆ"/>
            tionem etiam præcipuorum omnium ex Electricitatis phæno-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0292-01" xlink:href="note-0292-01a" xml:space="preserve">explicari & ele-
                <lb/>
              ctricitatem:
                <lb/>
              Principia Fran-
                <lb/>
              klinianæ theo-
                <lb/>
              riæ Electrici-
                <lb/>
              tatis.</note>
            menis, quorum Theoriam a Franklino mira ſane ſagacitate
              <lb/>
            inventam in America & </s>
            <s xml:space="preserve">exornavit plurimum, & </s>
            <s xml:space="preserve">confirmavit,
              <lb/>
            ac promovit Taurini P. </s>
            <s xml:space="preserve">Beccaria vir doctiſſimus opere egre-
              <lb/>
            gio ea de re edito ante hos aliquot annos. </s>
            <s xml:space="preserve">Juxta ejuſmodi
              <lb/>
            Theoriam huc omnia reducuntur: </s>
            <s xml:space="preserve">eſſe quoddam fluidum ele-
              <lb/>
            ctricum, quod in aliis ſubſtantiis & </s>
            <s xml:space="preserve">per ſuperficiem, & </s>
            <s xml:space="preserve">per
              <lb/>
            interna ipſarum viſcera poſſit pervadere, per alias motum non
              <lb/>
            habeat, licet ſaltem harum aliquæ ingentem contineant ejuſ-
              <lb/>
            dem ſubſtantiæ copiam ſibi firmiſſime adhærentem, nec ſine
              <lb/>
            ſrictione, & </s>
            <s xml:space="preserve">motu inteſtino effundendam, quarum priora ſint
              <lb/>
            per communicationem electrica, poſteriora vero electrica natura
              <lb/>
            ſua: </s>
            <s xml:space="preserve">in prioribus illis diffundi ſtatim id fluidum ad æqualitatem
              <lb/>
            in ſingulis; </s>
            <s xml:space="preserve">licet alia majorem, alia minorem ceteris paribus
              <lb/>
            copiam ejuſdem poſcant ad quandam ſibi veluti connaturalem
              <lb/>
            ſaturitatem: </s>
            <s xml:space="preserve">hinc e duobus ejuſmodi corporibus, quæ reſpectu
              <lb/>
            naturæ ſuæ non eundem habeant ſaturitatis gradum, eſſe alte-
              <lb/>
            rum reſpectu alterius electricum per exceſſum, & </s>
            <s xml:space="preserve">alterum per
              <lb/>
            defectum, quæ ubi admoveantur ad eam diſtantiam, in qua par-
              <lb/>
            ticulæ circa ipſa corpora diffuſæ, & </s>
            <s xml:space="preserve">iis utcunque adhærentes ad
              <lb/>
            modum atmoſphærarum quarundam, poſſint agere aliæ in alias,
              <lb/>
            e corpore electrico per exceſſum fluere illico ejuſmodi fluidum
              <lb/>
            in corpus electricum per defectum, donec ad reſpectivam æ-
              <lb/>
            qualitatem deventum ſit, in quo effluxu & </s>
            <s xml:space="preserve">ſubſtantiæ ipſæ,
              <lb/>
            quæ fluidum dant, & </s>
            <s xml:space="preserve">recipiunt, ſimul ad ſe invicem acce-
              <lb/>
            dant, ſi ſatis leves ſint, vel libere pendeant, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſi motus coa-
              <lb/>
            cervatæ materiæ ſit vehemens, exploſiones habeantur, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſcin-
              <lb/>
            tillæ, & </s>
            <s xml:space="preserve">vero etiam fulgurationes, tonitrua, & </s>
            <s xml:space="preserve">fulmina. </s>
            <s xml:space="preserve">Hinc
              <lb/>
            nimirum facile repetuntur omnia conſueta electricitatis phæ-
              <lb/>
            nomena, præter Batavicum experimentum phialæ, quod mul-
              <lb/>
            to generalius eſt, & </s>
            <s xml:space="preserve">in Frankliniano plano æque habet locum.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Id enim phænomenum ad aliud principium reducitur: </s>
            <s xml:space="preserve">nimi-
              <lb/>
            rum ubi corpora natura ſua electrica exiguam habent craſſitu-
              <lb/>
            dinem, ut tenuis vitrea lamella, poſſe in altera ſuperficie con-
              <lb/>
            geri multo majorem ejus fluidi copiam, dummodo ex altera
              <lb/>
            ipſi ex adverſo reſpondente æqualis copia fluidi ejuſdem extra-
              <lb/>
            hatur recepta in alterum corpus per communicationem electri-
              <lb/>
            cum, quod ut per ſatis amplam ſuperficiei partem fieri poſ-
              <lb/>
            ſit, non excurrente fluido per ejuſmodi ſuperficies; </s>
            <s xml:space="preserve">aqua af-
              <lb/>
            ſunditur ſuperficiei alteri, & </s>
            <s xml:space="preserve">ad alteram manus tota appri-
              <lb/>
            mitur, vel auro inducitur ſuperficies utraque, quod ſit tan-
              <lb/>
            quam vehiculum, per quod ipſum fluidum poſſit inferri, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            efferri, quod tamen non debet uſque ad marginem deduci, ut
              <lb/>
            citerior inauratio cum ulteriore conjungatur, vel ad illam ſatis
              <lb/>
            accedat: </s>
            <s xml:space="preserve">ſi enim id fiat, transfuſo ſtatim fluido ex altera
              <lb/>
            ſuperſicie in alteram, obtinetur æqualitas, & </s>
            <s xml:space="preserve">omnia ceſſant ele-
              <lb/>
            ctrica ſigna.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">512. </s>
            <s xml:space="preserve">Hujuſmodi Theoriæ ea pars, quæ continet reſpectivam
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0292-02" xlink:href="note-0292-02a" xml:space="preserve">Eorum expli-</note>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>