Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Table of Notes

< >
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
[Note]
< >
page |< < (246) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <p>
            <s xml:space="preserve">
              <pb o="246" file="0298" n="298" rhead="THEORIÆ"/>
            ita ſuæ formæ tenacia, ut in omnibus permutationibus ea nun-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0298-01" xlink:href="note-0298-01a" xml:space="preserve">a priori reduce-
                <lb/>
              re maſſas ad ge-
                <lb/>
              nera, & ſpecies:
                <lb/>
              quid præſtan-
                <lb/>
              dum, cum id
                <lb/>
              non liceat-</note>
            quam corrumpantur, ſed mutentur quorundam altiorum ordi-
              <lb/>
            num particulæ per ſolam mutationem compoſitionis, quam ha-
              <lb/>
            bent a diverſa diſpoſitione particularum conſtantium ordinis in-
              <lb/>
            ferioris; </s>
            <s xml:space="preserve">liceret multo certius dividere corpora in ſuas ſpecies,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">diſtinguere elementa quædam, quæ haberi poſſent pro ſim-
              <lb/>
            plicibus, & </s>
            <s xml:space="preserve">inalterabilibus vi Naturæ, tum compoſitiones mix-
              <lb/>
            torum ſpecificas, & </s>
            <s xml:space="preserve">eſſentiales ab accidentalibus proprietatibus
              <lb/>
            diſcernere. </s>
            <s xml:space="preserve">Sed quoniam in intimum ejuſmodi textum pene-
              <lb/>
            trare nondum licet; </s>
            <s xml:space="preserve">eas proprietates debemus diligenter nota-
              <lb/>
            re, quæ ab illo intimo textu proveniunt, & </s>
            <s xml:space="preserve">noſtris ſenſibus
              <lb/>
            ſunt perviæ, quæ quidem omnes conſiſtunt in viribus, motu,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">mutatione diſpoſitionis maſſularum grandiuſcularum, quæ
              <lb/>
            ſenſibus ſe noſtris objiciunt, & </s>
            <s xml:space="preserve">conſtanter habitas, vel facile,
              <lb/>
            & </s>
            <s xml:space="preserve">brevi recuperatas diſtinguere a tranſitoriis, vel facile, & </s>
            <s xml:space="preserve">con-
              <lb/>
            ſtanter amiſſas, & </s>
            <s xml:space="preserve">ex illarum aggregato diſtinguere ſpecies,
              <lb/>
            haſce vero habere pro accidentalibus.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">522. </s>
            <s xml:space="preserve">Verum quod ad omne hoc argumentum pertinet, non
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0298-02" xlink:href="note-0298-02a" xml:space="preserve">Videri, nos
                <lb/>
              nunquam poſſe
                <lb/>
              devenire ad co-
                <lb/>
              gnoſcendam in-
                <lb/>
              timam ſuhſtan-
                <lb/>
              tiam, & eſſen-
                <lb/>
              tiam, ac diſcri-
                <lb/>
              mina ſpecifica.</note>
            erit abs re, ſi poſtremo loco huc transſeram ex Stayana Recen-
              <lb/>
            tiore Pbiloſopbia, ac meis in eam adnotationibus, illud, quod
              <lb/>
            habeo ad verſum 547 libri 1: </s>
            <s xml:space="preserve">“ Quamvis intrinſecam corpo-
              <lb/>
            rum naturam intueri non liceat, non eſſe abjiciendum, af-
              <lb/>
            firmat, Naturæ inveſtigandæ ſtudium: </s>
            <s xml:space="preserve">poſſe ex externis illis
              <lb/>
            proprietatibus plures detegi in dies: </s>
            <s xml:space="preserve">id ipſum ſummæ laudi
              <lb/>
            eſſe: </s>
            <s xml:space="preserve">ideam ſane, quam habemus confuſam ſubſtantiæ eas ha-
              <lb/>
            bentis proprietates, proprietatibus ipſis auctis extendimus.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Rem illuſtrat aptiſſimo exemplo ejus ſubſtantiæ, quam au-
              <lb/>
            rum appellamus, ac ſeriem proprietatum eo ordine propo-
              <lb/>
            nit, quo ipſas detectas eſſe verofimiliter arbitratur: </s>
            <s xml:space="preserve">colorem
              <lb/>
            fulvum, pondus graviſſimum, ductilitatem, fuſilitatem, quod
              <lb/>
            in fuſione nihil amittat, quod rubiginem non contrahat. </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            Diu his tantummodo proprietatibus auri ſubſtantiam conti-
              <lb/>
            neri eſt creditum, ſero additum, ſolvi per illam, quam di-
              <lb/>
            cunt aquam regiam, & </s>
            <s xml:space="preserve">præcipitari immiſſo ſale. </s>
            <s xml:space="preserve">Porro & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            aliæ ſupererunt plurimæ ejuſmodi proprietates olim fortaſſe
              <lb/>
            detegendæ: </s>
            <s xml:space="preserve">quo plures detegimus, eo plus ad confuſam il-
              <lb/>
            lam naturæ auri cognitionem accedimus: </s>
            <s xml:space="preserve">a clara, atque in-
              <lb/>
            tima ipſius naturæ contemplatione adhuc abſumus. </s>
            <s xml:space="preserve">Idem,
              <lb/>
            quod in hoc vidimus peculiari corpore, de corporis in ge-
              <lb/>
            nere natura affirmat. </s>
            <s xml:space="preserve">Inveſtigandas proprietates, quibus de-
              <lb/>
            tectis illum intimum proprietatum fontem attingi nunquam
              <lb/>
            poſſe: </s>
            <s xml:space="preserve">nil niſi inania proferri vocabula, ubi intimæ proprie-
              <lb/>
            tates inveſtigantur.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">523. </s>
            <s xml:space="preserve">Hæc ego quidem ex illo: </s>
            <s xml:space="preserve">tum meam hancipſam Theo-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0298-03" xlink:href="note-0298-03a" xml:space="preserve">Quid tamen
                <lb/>
              præſtari poſſit
                <lb/>
              circa generales
                <lb/>
              proprietates, &
                <lb/>
              generalia prin-
                <lb/>
              cipia: id eſſe
                <lb/>
              hic præſtitum.</note>
            riam reſpiciens, quam & </s>
            <s xml:space="preserve">ipſe libro 10 expoſuit nondum edi-
              <lb/>
            to, ſic perſequor: </s>
            <s xml:space="preserve">“ Quid autem, ſi partim obſervatione,
              <lb/>
            partim ratiocinatione adhibita, conſtaret demum, materiam
              <lb/>
            homogeneam eſſe, ac omne diſcrimen inter corpora </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>