Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[Item 1.]
[2.] Optic ae THE SAVRVS. ALHAZENI ARABIS libri ſeptem, nuncprimùm editi. EIVSDEM liber DE CREPVSCVLIS & Nubium aſcenſionibus. ITEM VITELLONIS THVRINGOPOLONI LIBRI X. Omnes inſtaurati, figuris illuſtrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, A' Federico Risnero.
[3.] Cum priuilegio Cæſareo & Regis Galliæ ad ſexennium BASILE AE, PER EPISCOPIOS. M D LXXII.
[4.] Triplicis uiſus, directi, reflexi & refracti, de quo optica diſputat, ar-gumenta.
[5.] FEDERICI RISNE-RI IN ALHAZENI ARABIS OPTICAM PRAEFATIO A D IL LVSTRISSIMAM REGINAM CA-tharinam Mediceam, matrem regis Galliæ Caroli noni.
[6.] CANDIDO LECTORI
[7.] ALHAZEN FILII ALHAYZEN OPTICAE LIBER PRIMVS.
[8.] QVOD LVX PER SE, ET COLORES ILLVMINATI OPE-renturin uiſum aliquam operationem. Cap. 1. 1. Lux per ſe, & color illuminat{us} feriunt oculos. Vitell. in hypotheſ. 6. 16 p 3.
[9.] QVOD LVX VEHEMENS OCCVLTAT QVAEDAM VI-ſibilia quæ lux debilis manifeſtat: & contrà. Cap. 2. 2. Lux uehemens obſcur at quædam uiſibilia, quæ lux debilis illuſtrat: & contrà. 28. 97. 109. 150. 155. 156 p 4.
[10.] QVOD COLORES CORPORVM DIVERSIFICENTVR APVD VI-ſum ſecundum diuerſitatem lucium ordentium ſuper ipſos. Cap. 3. 3. Color uariatur pro lucis qualitate. 1 p 3.
[11.] DE COMPOSITIONE OCVLI, FORMA ET SI-tu. Caput quartum. 4. Ortus & principium oculi exiſtit è cerebro: & conſtat è tribus humori-bus & quatuor tunicis. 4 p 3.
[12.] 5. In toti{us} oculi ſeu motu ſeu quiete, ſit{us} partium ſtabilis permanet. 25 p 3.
[13.] 6. Ocul{us} tot{us} & ſpher a uuea centris differunt: & oculi centrum ect alti{us}. 8 p 3.
[14.] 7. Rect a connectens centra ſphær arum corneæ & uueæ, continuata tranſit per centrum for aminis uueæ, & medium caui nerui optici. 9 p 3.
[15.] 8. Centrum ſphæræ uueæ eſt inferi{us} centris reliquarum oculi partium. 8 p 3.
[16.] 9. Recta connectẽs centra ſphærarũ cryſtallinæ & uueæ, cõtinuata cadit in centrũ circuli cõglutinãtis cryſtallinã & uitreã ſphær {as} cũ uuea: & eſt ad ipſum perpendicularis. 10 p 3.
[17.] 10. Centrum ſphæræ cryſtallinæ alti{us} eſt centro ſphæræ uitreæ. 11 p 3.
[18.] 11. Rect a connectens centra ſphær arum & uueæ, continuata cadit in centrum ui-treæ, & medium cauinerui optici. 12 p 3.
[19.] 12. Centra ſphær arum toti{us} oculi, cryſtallinæ, utriuſ ſuperficiei corneæ, & con-uexæ humoris albuginei, eſt unum punctum. 7 p 3.
[20.] 13. In toti{us} oculi ſeu motu ſeu quiete ſit{us} partium ſtabilis permanet. 25 p 3. Idem 9 n.
[21.] DE QVALITATE VISIONIS, ET AB ILLA DE-pendentibus. Cap. 5. 14. Viſio fit radijs à uiſibili extrinſec{us} ad uiſum manantib{us}. 6 p 3.
[22.] 15. Viſ{us} è ſingulis ſuæ ſuperficiei punctis ſingula uiſibilis punct a uidet. 17. 18 p 3.
[23.] 16. Humor cryſtallin{us} eſt præcipuum organum facult atis opticæ. 4. 18 p 3.
[24.] 17. Lux perpendicularis penetr at per qualibet diuerſa media: obliqua refringitur. 42. 43. 44. 45. 47 p 2.
[25.] 18. Viſio diſtincta fit rectis lineis à uiſibili ad ſuperficiem uiſ{us} perpẽdicularibus. Ita ſin-gula uiſibilis punct a eundem obtinent ſitum in ſuperficie uiſ{us}, quem in uiſibili. 17 p 3.
[26.] 19. Viſio fit per pyramidem, cui{us} uertex eſt in uiſu, baſis in uiſibili. 18. 21. 22 p 3.
[27.] 20. Oculus & ſphæra cryſtallina habent idem centrum. 7 p 3. Idem 12 n.
[28.] 21. Viſibile uiſui oppoſitum uidetur. 2 p 3.
[29.] 22. Viſibile per medium perſpicuum uidetur. 13 p 3.
[30.] 23. Viſio non fit radijs à uiſu emißis. s p 3.
< >
page |< < (24) of 778 > >|
3024ALHAZEN fixione, ſecundum illud, quod eſt in ea de ſpiſsitudine, & pertranſibit in ea ſecũdum ſuam diapha-
nitatem, & erit ex ea, forma in aere ſecundum colorem & lucem, quæ ſunt in ſua ſuperficie:
& cum
illa forma peruenerit ad uiſum, operabitur in uiſum, & ſentiet uiſus illã rem uiſam.
Et propter iſtam
cauſſam non comprehendit uiſus ex rebus uiſibilibus, niſi quãdo ipſum uiſibile fuerit denſum, aut
fuerit in eo aliquid denſitatis.
Iam ergo declaratę ſunt cauſſæ, propter quas nihil comprehendit ui-
ſus, niſi quãdo fuerint aggregatæ intentiones prædictæ.
Et hoc, quod declarauimus, eſt illud, quod
intendimus declarare in iſto tractatu.
ALHAZEN FILII
ALHAYZEN OPTICAE
LIBER SECVNDVS.
DECLARATVM eſt qualiter fiat uiſio: & eſt qualit{as} ſenſus uiſ{us} à forma
lucis & coloris, quæ ſunt in re uiſa, ordinatorum ita, ſicut ſunt in ſuperficie
rei uiſæ.
Viſ{us} autem comprehendit ex reb{us} uiſibilib{us} mult{as} intentio-
nes præter lucem & colorem.
Et etiam declaratum eſt in primo tractatu
[18 n] quòd uiſio non ſit, niſi ex uerticationib{us} linearum radialium:
& lineæ radia-
les diuerſentur in ſuis diſpoſitionib{us}:
& ſimiliter diuerſantur diſpoſitiones formarum
uenientium ſuper ipſas ad uiſum.
Et etiam comprehenſio uiſ{us} à re uiſa nõ eſt in omni-
b{us} corporib{us}, & in omnib{us} uiſibilib{us}:
ſed diuerſatur qualit{as} ſenſ{us} uiſ{us} à reb{us}
uiſibilib{us}:
& diuerſatur qualit{as} ſenſ{us} uiſ{us} ab una re uiſa ſecundum ſitum unum,
& ſecundum eandem dιſtantiam.
Et nos diuidem{us} iſtum tractatum in tria capita.
In primo declarabim{us} diuerſitatem diſpoſitionum linearũ radialium, & diſtingue-
m{us} proprietates earum.
In ſecundo declarabim{us} omnes intentiones comprehenſas à
uiſu, & qualiter comprehendat uiſ{us} quamlibet illarum.
In tertio declarabim{us} diuer-
ſitatem comprehenſionis uιſ{us} ab eis.
DE DIVERSITATE DISPOSITIONVM LINEARVM
radialium, & diſtinctione proprietatum ipſarum.
Caput primum.
1. Recta connectens centra partium uiſ{us}, eſt axis pyramidis opticæ. 18 p 3.
IAm declaratum eſt in primo tractatu [18. 20 n] quòd lineæ radiales, ex quarum uerticationibus
comprehendit uiſus uiſibilia, ſunt lineæ rectæ, quarum extremitates concurrunt apud centrum
uiſus.
Et iam declaratum eſt in forma uiſus [4 n 1] quòd membrum ſentiẽs, quod eſt membrum
glacialis, eſt compoſitum ſuper extremitatem concauitatis nerui, ſuper quem compoſitus eſt ocu-
lus totus:
& quòd iſte neruus non gyratur niſi à poſteriori centri uiſus, & à poſteriori totius oculi,
& apud foramen, quod eſt in concauo oſsis.
Et iam declaratum eſt [7. 9 n 1] quòd linea recta tran-
ſiens per omnia centra tunicarum uiſus, extenditur in medio concaui nerui, & tranſit per medium
foraminis, quod eſt in anteriori uueæ.
Et iam declaratum eſt [5. 13 n 1] quòd centrũ iſtius lineæ non
diuerſatur reſpectu totius uiſus, neq;
reſpectu ſuperficierum tunicarum uiſus, neque reſpectu par-
tium uiſus.
Linea ergo recta tranſiens per omnia centra tunicarum uiſus, ſemper extenditur rectè
ad locum gyrationis concaui nerui, ſuper quem componitur oculus, in omnibus diſpoſitionibus,
ſiue ſit uiſus in motu, ſiue in quiete.
Et quia iſta linea tranſit per centrum uiſus, & per centrum fo-
raminis, quod eſt in anteriori uueæ, & per centrũ uueæ extenditur in medio pyramidis, cuius cen-
trum eſt uiſus:
& continet ipſam circumferentia foraminis, quod eſt in anteriori uueæ: appellemus
ergo iſtam lineam axem pyramidis.
Et declaratum eſt etiam in ipſo tractatu primo [19 n] quòd py-
ramis figurata inter rem uiſam & centrum uiſus, diſtinguit ex ſuperficie glacialis partem continen
tem totam formam rei uiſæ, quæ eſt apud baſim illius pyramidis:
& erit forma ordinata in iſta parte
ſuperficiei glacialis per uerticationem linearum radialium extenſarum inter rem uiſam & uiſum,
ſecundum ordinationem partium ſuperficiei rei uiſæ.
Cum ergo uiſus comprehenderit aliquã rem
uiſam, & peruenerit eius forma in partem ſuperficiei glacialis, quam diſtinguit pyramis prædicta:

quodlibet punctum formæ prædictæ eſt ſuper lineam radialem extenſam inter illud punctum, &
punctum oppoſitum illi in ſuperficie rei uiſæ, ſuper quam uenit forma ad illud punctum in ſuperfi-
ciem glacialis rectè.
Cum ergo forma rei uiſæ fuerit in medio ſuperficiei glacialis, erit axis prædi-
ctus una linearum, ſuper quas ueniunt formæ punctorum, quæ ſunt in ſuperficie rei uiſæ:
& erit

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index