Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[251.] 51. Ab uno cui{us}libet ſpeculi puncto, unum uiſibilis punctum ad unum uiſum reflectitur. 29. 30. 31 p 5. Item 37 p 5: item in præfat. 1. 5. & 10 librorum.
[252.] ALHAZEN FILII ALHAYZEN OPTICAE LIBER QVINTVS.
[253.] PROOEMIVM LIBRI. CAP. I. 1. Imago eſt form a uiſibilis, à polit a ſuperficie reflexa. In def. 5 libri.
[254.] DE LOCIS IMAGINVM. CAP. II. 2. In ſpeculo plano imago uidetur in concurſu perpendicularis incidentiæ & lineæ reflexio-nis. 37 p 5.
[255.] 3. In ſpeculo ſphærico conuexo, imago uidetur in concurſu perpendicularis incidentiæ & li-neæ reflexionis. 11 p 6.
[256.] 4. In ſpeculis conuexis cylindraceo, conico, imago uidetur in concurſu perpendicularis inci-dentiæ & lineæ reflexionis. 37 p 5.
[257.] 5. Rectarum linearum ab eodem uiſibilis puncto in ſpecula planum uel conuexum caden-tium: minima eſt perpendicularis. 21 p 1.
[258.] 6. In ſpeculo ſpbærico cauo, imago uidetur in concurſu perpendicularis incidentiæ & lineæ refle xionis. 37 p 5.
[259.] 7. In ſpeculis cauis cylindraceo, conico, imago uidetur in concurſu perpendicularis inciden-tiæ & lineæ reflexionis. 37 p 5.
[260.] 8. Imago in quocun ſpeculo, uidetur in concurſu perpendicularis incidentiæ & lineæ refle-scionis. 37 p 5.
[261.] 9. Imago in ſpeculo plano uidetur in perpendiculari incidentiæ. 36 p 5.
[262.] 10. Imago in ſpeculis conuexis, cauis: ſphærico, cylindraceo, conico uidetur in perpendiculari incidentiæ. 36 p 5.
[263.] 11. Viſibile & imago à ſpeculi plani ſuperficie in oppoſit {as} partes æquabiliter distant. 49 p 5.
[264.] 12. Viſu & uiſibili datis, in ſpeculo plano punctum reflexionis inuenire. 46 p 5.
[265.] 13. Si recta linea ab uno uiſu ſit perpendicularis ſpeculo plano, unum ipſi{us} punctũ; in quo uiſ{us} ſuperficiem ſecat, ab uno ſpeculi puncto, in quod cadit, ad eundem uiſum reflectetur. 32 p 5.
[266.] 14. Ab uno ſpeculi plani puncto, unum uiſibilis punctũ ad unũ uiſum reflectitur. 45 p 5.
[267.] 15. In ſpeculo plano, imagouni{us} puncti, una, & uno eodem́ in loco ab utroque uiſu uide-tur. 51 p 5.
[268.] 16. In ſpeculo ſphærico conuexo linea reflexionis & perpendicularis incidentiæ concurrunt: & imago uidetur in ipſarum concurſu. 9. 11 p 6. Idem 3 n.
[269.] 17. Finis contingentiæ in ſpeculo ſphærico, eſt concurſ{us} rectæ ſpeculum in reflexionis puncto tangentis, cum perpendiculari incidentiæ uel reflexionis. Et rect a à centro ſpeculi ſphærici conuexi ad imaginem, maior est recta ab imagine ad reflexionis punctum ducta. In def. 13 p 6.
[270.] 18. Si in ſpeculo ſphærico conuexo perpendicularis incidentiæ ſecetur à lineis reflexionis: & ſpeculum in reflexionis puncto tan-gente: erit, ut tota perpendicularis ad inferum ſegmentum: ſic ſu-perum ad intermedium. Et pars perpendicularis inter punctum contingentiæ, & peripheriam, communem ſectionem ſuperficie-rum reflexionis, & ſpeculi, erit minor eiuſdem peripheriæ ſemidia metro. 12. 14 p 6.
[271.] 19. Sirecta linea ab uno uiſu ſit perpendicularis ſpeculo ſphæ-rico conuexo: unum ipſi{us} punctum, in quo uiſ{us} ſuperficiem ſe-cat, ab uno ſpeculi puncto, in quod cadit, ad eundem uiſum refle-ctetur. 10 p 6.
[272.] 20. Sipars lineæ reflexionis, intra peripheriam circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficie-rum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) continuatæ, æquetur ſemidiametro eiuſdem peri-pheriæ: imago intra ſpeculum uidebitur. 24 p 6.
[273.] 21. Si reflexio fiat à peripheria circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) inter rectam à uiſu ad ſpeculi centrum ductam, & lineam reflexionis, æquantem partem ſuam intra peripheriam, eiuſdem ſemidiametro: imago intra ſpeculum ui-debitur. 25 p 6.
[274.] 22. Si reflexio fiat à peripheria circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) inter rectam à uiſu ſpeculum tangentem, reflexionis puncto proxi-mam, & lineam reflexionis æquãtem partem ſuam intra peripheriam eiuſdem ſemidiametro: imago aliàs intra ſpeculum: aliàs in ſuperficie: aliàs extra uidebitur. 26 p 6. Item 27. 7 p 6.
[275.] 23. Si linea reflexionis ſecans diametrum ſpeculi ſphærici conuexi: æquet ſegmentum ſuum inter ſpeculi ſuperficiem & dictam diametrum, ſegmento eiuſdem diametri contermino centro ſpeculi: erit hoc ſegmentum imaginum expers. 28 p 6.
[276.] 24. Si in diametro ſpeculi ſphærici conuexi extra uiſ{us} centrum ducta, in́ apparentem ſuperficiem continuata, imaginum meta notetur: Imagines dictæ diametri uidebuntur inter metam & ſpeculi ſuperficiem. 29 p 6.
[277.] 25. Si linea reflexionis ſecans ſpeculum ſphæricum conuexum, æquet ſegmentum intra ipſi-{us} ſuperficiem, eiuſdem ſemidiametro: & ſemidiameter per terminum lineæ reflexionis con-currat cum rect a à uiſu ſpeculum tangente: Imagines concurrentis ſemidiametri, inter concur ſum & ſpeculι ſuperficiem uidebuntur. 30 p 6.
[278.] 26. Si linea reflexionis æquans ſua parte inſcripta ſemidiametrum circuli (qui est communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) terminetur in peripheria non appa rente: perpẽdicularis incidẽtiæ, ſecãs peripheriã inter lineã reflexionis, & rectã à uiſu ſpeculũ tangentẽ: habebit quaſdam imagines intra, quaſdam extra ſpeculũ: unam in ſuperficie. 31 p 6.
[279.] 27. Si linea reflexionis, æquans ſua parte in ſcripta ſemidiametrum circuli (qui eſt commu-nis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) terminetur in peripheria nõ ap-parente: perpendicularis incidentiæ ſecans peripheriam inter terminos lineæ reflexionis & quadr antis peripheriæ, à puncto tact{us}, rectæ à uiſu ſpeculum tangentis, inchoati, habebit i-magines extra ſpeculum. 32 p 6.
[280.] 28. Perpendicularis incidentiæ ſecans occult ãperipheriam cir culι (quieſt communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) inter terminos rectæ per centra uiſ{us} ac ſpeculi ductæ, & quadrantis peripheriæ, à puncto tact{us} rectæ à uiſu ſpe-culum tangentis, inchoati: imaginem nullam habet. 33 p 6.
< >
page |< < (8) of 778 > >|
3108VITELLONIS OPTICAE lio Theonis ad 5 definit. 6 element. & commentarijs in 1 librum magnæ cõſtructionis Ptolemæi.
Item è commentarijs Eutocij in 8 theor. 2 de ſphæra & cylindro Archimedis.
Sint extra gradus tres lineæ, quæ a, b, g, quarum prima (quæ eſt a) ſit maior quàm media (quæ
eſt b) & b ſit maior quàm tertia, quæ eſt g:
ſit q́; ipſius b ad ambas extremas proportio nota. Dico,
quòd proportio lineæ a ad lineam g tertiam componitur ex proportione lineæ a ad lineam b, & ex
proportione lineæ b ad lineam g.
Quoniam enim proportio lineæ a ad lineam b eſt nota: ſit quanti-
tas d denominatio illius proportionis:
& ſimiliter quia proportio lineæ b ad lineam g eſt nota: ſit
denominatio illius proportionis quantitas e:
& ſit quantitas z denominatio proportionis lineæ a
ad lineam g.
Dico, quòd ex ductu e in d fit z. Quoniam enim per 15 definitionem huius ex ductu z
denominationis proportionis lineæ a ad lineam g in ipſam lineam g minorem, quàm ſit a, fit linea
a:
& ſimiliter ex ductu d in lineam b fit linea a:
270[Figure 270]a b g d e z ponatur itaq;
z primum & d ſecundum, linea b
tertiũ & linea g quartũ.
Quia itaq; illud, quod
fit ex ductu primi in quartum, eſt ęquale ei, qđ
fit ex ductu ſecũdi in tertium:
patet per 16 p 6
quoniam eſt proportio primi ad ſecundum, ſi-
cut tertij ad quartum:
eſt ergo proportio z ad
d, ſicut lineæ b ad lineam g:
ergo denominatio
proportionis z ad d ex 5 ſuppoſitione eſt eadẽ
cum denominatione proportionis lineæ b ad
lineam g:
ſed denominatio proportionis lineæ b ad lineam g eſt quantitas e: ergo denominatio ꝓ-
portionis z ad d eſt idẽ e:
ergo ex ductu e in d fit z. Quia ergo denominatio proportionis lineę a ad
lineam g, quæ eſt z, producitur ex ductu denominationis proportionis lineæ a ad lineam b in de-
nominationem proportionis lineæ b ad lineam g:
patet per 16 definitionem huius, quoniam pro-
portio lineæ a primæ ad lineam g tertiam componitur ex proportione lineæ a primæ ad lineam b
ſecundam, & ex proportione lineæ b ſecundæ ad lineam g tertiam:
quod eſt propoſitum primum.
Eodem quoq;
modo poteſt faciliter demonſtrari de quotcunq; medijs inter quęlibet duo extrema
collocatis:
ſemper enim proportio extremorum ad inuicem componitur ex omnibus proportioni
bus mediorum ad inuicem, & ad ipſa extrema.
Similiter demonſtrandum uia diuiſionis, ſi mediam
contingat eſſe maiorem qualibet extremarum:
patet ergo propoſitum.
14. Si linea recta ſuper duas rect{as} ceciderit, fecerit́ angulos coalternos inæquales, aut
duos intrinſecos minores duobus rectis, uel extrinſecum inæqualem intrinſeco: illas duas lineas
ad minorum angulorum partem concurrere eſt neceſſe, ad aliam uerò partem impoßibile: & ſi
lineæ concurrunt, neceſſe est dictos angulos aliquo propoſitorum modorum ſe habere. E' 27.28
p 1 element. Lemma Procli ad 16 p 1 elem.
Sint duæ lineæ a b & c d, quas ſecet linea e fſecundum quod proponitur. Dico, quoniam lineæ
a b & c d concurrent.
Si enim nõ concurrant, patet quòd ſunt æ quidiſtantes: ergo per 29 p 1 ſequi-
tur contrarium hypothe.
quòd eſt inconueniens: concur
271[Figure 271]e a b c d f runt ergo.
Ad partem uerò minorum angulorum cõcur-
rere eſt neceſſarium:
quoniam ſi ad partem maiorum an-
gulorum concurrant, ſequetur angulum extrinſecum tri
goni contenti fieri minorẽ angulo intrinſeco:
& eſt con-
tra 16 & 32 p 1.
Et quia per præmiſſas probationes ad par-
tes minorum angulorum concurrunt:
ſi ex conceſſo ad
partes maiorum angulorum concurrerent, ſequeretur
duas rectas lineas ſuperficiem includere:
quod eſt impoſ
ſibile.
Eſt ergo impoſsibile, ut ad partes maiorum angu-
lorum concurrant:
quod eſt propoſitum primum. Sed &
ſi detur, quòd illæ lineæ concurrant, neceſſe eſt angulos aliquo propofitorum modorum ſe habere
per 32 p 1:
patet ergo totum, quod proponebatur, ſeruata ſemper hypotheſi.
272[Figure 272]a d e c b
15. Cumlineis, ſe inter duas line{as} æquidiſtantes, à
quarum terminis producuntur, ſecantibus, ex utra
parte ſectionis partes eiuſdẽ lineæ inter ſe fuerint æqua les: neceſſe eſt lineas, inter quas fit ſectio, æquales eſſe.
Verbi gratia: ſit, ut duæ lineæ a b & c d inter duas line-
as æquidiſtantes, à quarũ terminis producũtur, quę ſint a
d & c b, ſecent ſe in puncto e, ita, quòd linea a e ſit æqualis
lineæ e b, & linea c e ſit æqualis ipſi e d.
Dico, quòd linea
a d eſt æqualis lineæ c b.
Quoniam enim per 15 p 1 angu-
lus a e d eſt æqualis angulo c e b, erit ex hypotheſi & per
4 p 1 linea a d æqualis lineæ c b:
quod eſt propoſitum.

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index