311289DE ARCHITEC. LIB. VII.
tem ex anthrace ſubrufi coloris gleba, qua coniecta in fornacem, qui fum{us} ex ea
ſuſcitatur, vbi in ſolum reſederit, eſt argentum viuum, ipſa verò arefacta contuſa
pilis ferreis & molita lota\’ fit minium. Tertium gen{us} ex minio fingi, & quo-
modo id fiat, docet Dioſcorides lib. V. cap. LX. Quo in loco & quartum gen{us} re-
perio, quod inter metalla naſcitur. Plini{us} lib. XXXIII. cap. VIII. hydrargyri
nomine tertium illud appellauit. Solet enim natiuum, argentum viuum facticium
verò, hydrargyrum vocare. Sed vtrunque hydrargyri nomine Græci pariter &
Latini ſignificant. Apud Aristotelem άργυρομ χυτομ, libro primo de anima, qua-
ſi dic{as} fuſum & liquidum argentum, Alexander Aphrodiſe{us} rectè hydrar-
gyron interpretat{us} eſt, argento enim colore adſimile eſt, aquæ verò inſtar fluit.
ſuſcitatur, vbi in ſolum reſederit, eſt argentum viuum, ipſa verò arefacta contuſa
pilis ferreis & molita lota\’ fit minium. Tertium gen{us} ex minio fingi, & quo-
modo id fiat, docet Dioſcorides lib. V. cap. LX. Quo in loco & quartum gen{us} re-
perio, quod inter metalla naſcitur. Plini{us} lib. XXXIII. cap. VIII. hydrargyri
nomine tertium illud appellauit. Solet enim natiuum, argentum viuum facticium
verò, hydrargyrum vocare. Sed vtrunque hydrargyri nomine Græci pariter &
Latini ſignificant. Apud Aristotelem άργυρομ χυτομ, libro primo de anima, qua-
ſi dic{as} fuſum & liquidum argentum, Alexander Aphrodiſe{us} rectè hydrar-
gyron interpretat{us} eſt, argento enim colore adſimile eſt, aquæ verò inſtar fluit.
Id autem cum ſint.
] Scribo, eæ autem cum ſint, refertur enim ad gutt{as}.
Porrò autem lector diligens ex hoc loco comparare ſibi rationem poterit conficiendi
ſextarij Romani, qui congij ſexta eſt pars, à quo ei nomen inditum, ſi Fannio credi-
m{us}, & Demetrio Alabaldo, nempe ſi ſibi paret v{as}, quod viginti quin argenti
viui libr{as} capiat. Eo cognito, non erit operoſum reliqu{as} liquidorum menſur{as} in-
telligere, in quo tantopere à multis ſudatum eſt.
Porrò autem lector diligens ex hoc loco comparare ſibi rationem poterit conficiendi
ſextarij Romani, qui congij ſexta eſt pars, à quo ei nomen inditum, ſi Fannio credi-
m{us}, & Demetrio Alabaldo, nempe ſi ſibi paret v{as}, quod viginti quin argenti
viui libr{as} capiat. Eo cognito, non erit operoſum reliqu{as} liquidorum menſur{as} in-
telligere, in quo tantopere à multis ſudatum eſt.
Si ibi auri ſcrupulum imponatur.
] Scrupulum, ſiue ſcrupul{us}, qui
& ſcripul{us} dicitur à Frontino lib. I. de aquæ ductib{us}, eſt drachmæ tertia pars,
vt docet Priſcian{us} de ponderib{us}, ſiue Rhenni{us} Fanni{us}, vt creditur. Voluſi{us} Me-
tian{us} ſcriptulum ſcribit, ceu ſit à Græco γράμμα. nam idem ſignificare Fanni{us}
indicat hoc verſu:
& ſcripul{us} dicitur à Frontino lib. I. de aquæ ductib{us}, eſt drachmæ tertia pars,
vt docet Priſcian{us} de ponderib{us}, ſiue Rhenni{us} Fanni{us}, vt creditur. Voluſi{us} Me-
tian{us} ſcriptulum ſcribit, ceu ſit à Græco γράμμα. nam idem ſignificare Fanni{us}
indicat hoc verſu:
Gramma vocant, nostri ſcriptlum dixere priores.
Sed de ponderib{us} ita ſemel existimato. Libra vnci{as} pendet duodecim, ſeſcuncia
vnciam vnam & ſemiſſem, vncia ſemunci{as} du{as} Duella ſiue dupla ſextula vn-
ciæ pars eſt tertia, pendet\’ ſcrupula octo, ſicilic{us} vnciæ pars quarta ſcrupulorum
ſex eſt, ſextula vnciæ pars ſexta ſcrupulorum eſt duorum, denari{us} vnciæ pars
ſeptima ſcrupulorum trium & trium ſeptimarum ſcrupuli, drachma Balbo vn-
ciæ pars octaua ſcrupulorum trium, Victoriat{us} vnciæ pars decimaquarta ſcrupuli
vni{us} & trium decimarum quartarum, ſcrupulum pendet obolos duos, obol{us} ſe-
miobolos duos, ſemiobol{us} ſiliquam vnam & ſemiſſem, ſiliqua grana quatuor, gra-
num lentem vnam & ſemiſſem.
Sed de ponderib{us} ita ſemel existimato. Libra vnci{as} pendet duodecim, ſeſcuncia
vnciam vnam & ſemiſſem, vncia ſemunci{as} du{as} Duella ſiue dupla ſextula vn-
ciæ pars eſt tertia, pendet\’ ſcrupula octo, ſicilic{us} vnciæ pars quarta ſcrupulorum
ſex eſt, ſextula vnciæ pars ſexta ſcrupulorum eſt duorum, denari{us} vnciæ pars
ſeptima ſcrupulorum trium & trium ſeptimarum ſcrupuli, drachma Balbo vn-
ciæ pars octaua ſcrupulorum trium, Victoriat{us} vnciæ pars decimaquarta ſcrupuli
vni{us} & trium decimarum quartarum, ſcrupulum pendet obolos duos, obol{us} ſe-
miobolos duos, ſemiobol{us} ſiliquam vnam & ſemiſſem, ſiliqua grana quatuor, gra-
num lentem vnam & ſemiſſem.
Ita non amplitudine ponderis.
] Hoc eſt, non magnitudine, &
mole
rei æstimanda eſt grauit{as}, ſed vt quæque denſior & compactior eſt.
rei æstimanda eſt grauit{as}, ſed vt quæque denſior & compactior eſt.
Neque enim argentum, neque æs ſine eo poteſt rectè in-
aurari. ] Plini{us} lib. XXXIII. cap. VI. de argento viuo loquens. Ergò & cum
æra inaurantur, ſublitum bracteis pertinacißime retinet.
aurari. ] Plini{us} lib. XXXIII. cap. VI. de argento viuo loquens. Ergò & cum
æra inaurantur, ſublitum bracteis pertinacißime retinet.
Id autem omnes micas auri corripit.
] Eodem cap.
Plini{us}, Omnia
ei innatant præter aurum, id vnum ad ſe trahit. Argentum enim viuum ami-
cum auro, plumbi generib{us} facilè adhæreſcit, difficilè argento, difficili{us} æri, dif-
ficillimè ferro. Diſce autem ex hoc loco, qua ratione ex detrita aurata veste aurum
colligi poßit. Ex inauratis metallis quomodo id fieri queat, tradit Vannoci{us} Birin-
guci{us} lib. pyrotechniæ IX. cap. X. Chryſulcam aquam chymistæ componunt, ab
extrahendo auro dictam, quam aquam fortem appellant.
ei innatant præter aurum, id vnum ad ſe trahit. Argentum enim viuum ami-
cum auro, plumbi generib{us} facilè adhæreſcit, difficilè argento, difficili{us} æri, dif-
ficillimè ferro. Diſce autem ex hoc loco, qua ratione ex detrita aurata veste aurum
colligi poßit. Ex inauratis metallis quomodo id fieri queat, tradit Vannoci{us} Birin-
guci{us} lib. pyrotechniæ IX. cap. X. Chryſulcam aquam chymistæ componunt, ab
extrahendo auro dictam, quam aquam fortem appellant.
Intra purum inuenitur.
] Mendum eſſe in voce purum, existimo,