Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[311.] 59. Viſu citra planum per uerticem ſpeculi conici cõuexi ductum, baſi́ parallelum: uiſibili ultra idem poſitis, uel contrà: punctum reflexionis inuenire. 40 p 7.
[312.] 60. In ſpeculo ſphærico cauo, imago uidetur aliâs in reflexionis puncto: aliâs in uiſu: aliâs ul-tra: aliâs citra ſpeculum: aliâs inter uiſum & ſpeculum. 11 p 8.
[313.] 61. In ſpeculo ſphærico cauo imago prouario eius ſitu at loco uariè uidetur. 12 p 8.
[314.] 62. Vιſus in centro ſpeculi ſphærici caui poſitus: ſeipſum tantùm uidet. 4 p 8. Idem 44 n 4.
[315.] 63. Semidiameter ſpeculi ſphærici caui, in qua eſt uiſ{us} extra cẽtrũ: nullum ſui punctũ obliquè ſpeculo incidẽs ad uiſum reflectit: reliqua uerò ſemidiameter prædictæ cõtinua, reflectit. 5 p 8.
[316.] 64. In ſpeculo ſphærico cauo perpendiculari incidentiæ, & linea reflexionis concurrentib{us}: eſt: ut perpendicularis incidentiæ ad rectam inter centrum ſpeculi & locum imaginis: ſic re-cta inter uiſibile & finem contingentiæ, adrectam inter finem contingentiæ & locum ima-ginis. 13 p 8.
[317.] 65. Viſu & uiſibili in diametro ſpeculi ſphærici caui æquabiliter à cẽtro diſtantib{us}: poteſt fie-rireflexio à tota peripheria circuli, quẽ ſemidiameter perpẽdicularis ad dictã diametrum, cõ-uerſa deſcribit. 14 p 8.
[318.] 66. Viſ{us} & uiſibile in diuerſis dimetris circuli (qui eſt commu nis ſectio ſuperficierum refle-xionis & ſpeculi ſphærici caui) inter ſe reflectuntur, tum à perip heria inter ſemidiametros, in quibus ſunt: tum ab alia huic oppoſita: à reliquis uerò duab{us} minimè. 20 p 8.
[319.] 67. Si uiſu & uiſibili in diuerſis diametris circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierum, re-flexionis & ſpeculi ſphærici caui) ſitis: linea à uiſu parallela dia- metro uiſibilis, ſecet dicti circuli peripheriam. Imago reflexa à peripheria inter parallelam & uiſibilis diametrum, uidebitur extra ſpeculum: à peripheria inter par allelam & diametrum ui- ſ{us}, ultra uiſum: à peripheria uerò oppoſita, inter uiſum & ſpe- culum. 21 p 8.
[320.] 68. In quolibet puncto diametri circuli (qui eſt com-munis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi ſphæri-ci caui) quantumlibet continuatæ, poteſt imago uideri. 22 p 8.
[321.] 69. Si uiſu et uiſibili in eadẽ diametro circuli (ꝗ eſt cõmunis ſectio ſuperficierũ, reflexionis & ſpeculi ſphærici caui) ſitis: imago uidea tur in ipſo uiſu: ab uno ſemicirculi, uel à quolibet alteri{us} definiti circuli puncto poteſt ad uiſum reflexio fieri. 23 p 8.
[322.] 70. Viſu & uiſibili extra circulum (qui eſt cõmunis ſectio ſuperficierũ, reflexionis & ſpeculi ſphærici caui) ſitis in diuerſis diametris: ab uno puncto fit reflexio, et una uidetur imago. 24 p 8.
[323.] 71. Si angulum comprebẽſum à duab{us} diametris, in centro circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi ſphærici caui) tertia bifariã ſecet: & ab eius termino in pe-ripheria dicto angulo ſubtenſa, ſint perpendiculares ſuper dictas diametros: puncta diametro-rum, tum in quæ perpendiculares cadunt: tũ citr a hæc, à ſpeculi centro æquabiliter diſtãtia, à ſecantis diametri terminis tantùm inter ſe mutuò reflectẽtur: duas́ babebũt imagines. 25 p 8.
[324.] 72. Si angulũ cõprehenſum à duabus diametris in cẽtro circuli (qui eſt cõmunis ſectio ſuper-ficierũ, reflexionis & ſpeculi ſphæricicaui) tertia bifariã ſecet: et ab eius termino in peripheria dicto angulo ſubtẽſa, ſint քpẽdiculares ſuք dict{as} diametros: pũcta diametrorũ inter քipheriã et
[325.] 73. Viſu & uiſibili in diuerſis diametris circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierum refle-xionis & ſpeculi ſphæricicaui) à centro inæquabiliter diſtantibus: ab uno puncto peripheriæ in-ter ſemidiametros, extra quas ſunt uiſus & uiſibile, reflexio fieripoteſt. 27 p 8. 120 p 1.
[326.] 74. Si angulum comprehenſum à duabus diametris in centro circuli (qui eſt cõmunis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici caui) tertia bifariam ſecet: puncta in dictis dia-
[327.] 75. Si uiſus & uiſibile in diuerſis diametris circuli (qui eſt cõmunis ſectio ſuperficierũ refle-xiõis, et ſpeculι ſphærici caui) à cẽtro inæquabilιter diſtãtia, à pũcto aliquo peripheriæinter ſemi diametros, extr a quas ſunt, inter ſe mutuò reflectãtur: ab uno tatùm puncto reflectẽtur. 29 p 8.
[328.] 76. Viſu in diametro circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierũ, reflexionis & ſpeculi ſphæ-rici caui) intra peripheriam poſito: uiſibile cum uiſu à centro utlibet diſtans: à quolιbet ſemicir-culi puncto ad ipſum reflecti poteſt. 30 p 8.
[329.] 77. Si à uiſu duæ rectæ lineæ tangant circulum (qui eſt communis ſectio ſuperficierum, refle xionis & ſpeculi ſphærici caui) tertia per centrũ ſecet: uiſibile cũ uiſu à centro ſpeculi inæquabiliter diſtãs, poteſt reflecti à quolibet pũcto peripheriæ inter tactus punct a ultra centrũ interiectæ: ex- ceptis tactus punctis & ſecantis diametri termino. 31 p 8.
[330.] 78. Si uiſus & uiſibile intra circulum (qui eſt communis ſectio ſuperficierũ, reflexionis & ſpeculi ſphærici caui) à centro inæqua-biliter diſtantia, inter ſe reflect antur: angulus exterior à diame tris uiſus & uiſibilis factus, aliâs maior: aliâs minor eſt angulo incidentiæ & reflexionis ſimul utro. 32 p 8.
[331.] 79. Si uiſus & uiſibile in diuerſis diametris circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi ſphærici caui) à centro inæquabiliter diſtantia, inter ſe reflectantur: angu-lus exterior à diametris uiſus & uiſibilis factus, eſt inæqualis angulo incidentiæ & reflexionis ſimul utri. 33 p 8.
[332.] 80. Si uiſus & uiſibile in diuerſis diametris circuli (qui eſt cõmunis ſectio ſuperficierũ, refle-xionis & ſpeculi ſphærici caui) à centro inæquabiliter diſtantia inter ſe reflectãtur à duobus pun ctis peripheriæ, cõprehenſæ inter ſemidiametros, in quibus ipſa ſunt: nõ erit uter angulus cõpo ſit us ex angulo incidẽtiæ & reflexionis, minor angulo exteriore à dictis diametris facto. 34 p 8.
[333.] 81. Duo punctain diuerſis diametris circuli (qui eſt cõmunis ſectio ſuperficierum, reflexio-nis, & ſpeculi ſphærici caui) à centro inæquabiliter diſtantia: à duobus punctis peripheriæ com-prehenſæ inter ſemidiametros, in quibus ipſa ſunt, inter ſe mutuò reflecti poſſunt. 35 p 8.
[334.] 82. Siduo punctain diuerſis diametris circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierum, refle-xionis & ſpeculi ſphærici caui) à centro inæquabiliter diſtantia, à duobus punctis peripheriæ comprebenſæ inter ſemidiametros, in quibus ipſa ſunt, inter ſe mutuò reflect antur: à nullo alio eiuſdem peripheriæ puncto reflecti poſſunt. 36 p 8.
[335.] 83. Datis duobus punctis in diuerſis diametris circuli (quieſt cõmunis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi ſphærici caui) à centro inæquabiliter diſtantibus: inuenire in peripberia comprebenſa inter ſemidiametros, in quibus ipſa ſunt, duo reflexionis puncta. 37 p 8.
[336.] 84. Siduo puncta extra circulum (quieſt com-munis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpecu-li ſphæricicaui) uel alterum intra, reliquum ex-tra, in diuerſis diametris, à centro inæquabiliter diſtantia, reflectantur à peripheria comprehen-ſa inter ſemidiametros, extra quas ipſa ſunt: ab uno puncto tantùm reflectentur. 38 p 8.
[337.] 85. Sirecta linea connectens duo puncta in diuerſis diametris circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpecu li ſphæricicaui) à centro inæquabiliter diſtantia, tangat peripheriam dicti circuli, uelſit extra ipſam: ab uno tantùm puncto reflexio fiet. 39 p 8.
[338.] 86. Sirecta linea connectens duo puncta in di-uerſis diametris circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierũ reflexiõis & ſpeculi ſphærici caui) à cẽ-troinæquabiliter diſtantia, continuata eundem ſecet: poſſunt dicta puncta ab uno, duobus, tri-bus, aut quatuor punctis ſpeculi inter ſe reflecti. 40 p 8.
[339.] 87. Sirecta linea connectens duo puncta in diuerſis diametris circuli (quieſt communis ſe-ctio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi ſphærici caui) à centro æquabiliter diſtantia, cõtinua-ta eundẽ ſecet: poſſunt dicta puncta ab uno, duobus uel quatuor punctis ſpeculi inter ſe reflecti: nunquam uerò à tribus tantùm. 41 p 8.
[340.] 88. In ſpeculo ſphærico cauo imago eiuſdem uiſibilis utrog uiſu aliâs una, aliâs gemina uide-tur. 59 p 8.
< >
page |< < (9) of 778 > >|
3119LIBER I.
16. Si per terminos duarum linearum æquidiſtantium & inæqualium, rectæproducantur,
illas ad partem minoris lineæ concurrere est neceſſe.
Sint duæ lineæ a b & c d æquidiſtantes & inæquales: ſitq́; linea c d minor quàm linea a b:
producãturq́;
per terminos ipſarum, lineę a c
273[Figure 273]a c f d b e& b d.
Dico, quòd illæ lineæ a c & b d concur
rent ultra lineam c d.
Producatur enim linea
c d ultra punctum d ad punctum e, fiatq́;
per
3 p 1 linea c e æqualis lineę a b, & ducatur li-
nea b e.
Hic itaque linea b e per 33 p 1 eſt æqui
diſtans lineę a c:
ergo per 2 huius cum linea
b d concurrat cum linea b e in puncto b:
pa-
tet, quòd ipſa concurret cum linea a c, quę æ-
quidiſtat lineę b e:
ſed & ad partem lineę c d,
quę eſt minor quàm linea a b, concurrere eſt
neceſſe per 14 huius, uel per 2 p 6:
patet ergo
propoſitum:
punctus enim concurſus eius, (qui ſit f) erit ultra lineam c d.
17. Lineæ rectæ continentes angulos æquales cum linea recta, cui ad unum punctum inci-
dunt, ſimuliunctæ, ſunt breuiores omnibus lineis ab eiſdem terminis ſuper eandem lineam
adunum punctum alium productis, continentibus cum eadem linea angulos inæquales, ſi-
muliunctis.
Sit linea recta, quę a b c f: & ſint duo puncta g, & d, â quibus duę lineę g b & d b productę ſuper
lineam a b c f, contineant angulos æquales,
274[Figure 274]g d a h b c f k ita, ut angulus a b g ſit æqualis angulo c b d.

Dico, quòd ſi à pũctis d & g ad aliquod aliud
punctum lineæ a b c f (quod ſitc) lineę du-
ctę contineant inęquales angulos, ita, ut an-
gulus g c a ſit minor angulo f c d:
quòd lineę
g b & b d ſimul iunctę ſunt minores duabus
lineis g c & d c ſimul iunctis.
Ducatur enim
à puncto g ſuper lineam a f perpendicularis
per 12 p 1, quę ſit g h:
& producatur linea g h
ultra punctum h:
& producatur d b, donec
concurrat cum linea g h producta:
concur-
rent autem per 14 huius:
ſit ergo punctus concurſus k: & coniungatur linea k c. Et quoniam angu-
lus d b c eſt æqualis angulo g b h exhypotheſi, & angulo h b k, ex 15 p 1:
palàm, quòd angulus
h b k eſt ęqualis g b h:
ſed anguli g h b & k h b ſunt ęquales: quia recti: ergo per 32 p 1 trigoni
g h b & k h b ſunt ęquianguli.
Ergo per 4 p 6, cum linea h b ſit communis & ęqualis ſibijpſi, erit
linea g b ęqualis lineę k b, & linea g h ęqualis lineę h k.
Et eadem ratione per 4 p 1 erit linea g c
ęqualis lineę k c.
Quia uerò per 20 p 1 linea k d in trigono k d c minor eſt ambabus lineis d c &
k c ſimuliunctis, & linea g b ęqualis eſt lineę b k, & linea g c ęqualis eſt lineę k c:
palàm, quia
ambę lineę g b & d b ſimul iunctę, minores ſunt ambabus lineis d c & g c ſimul iunctis.
Simi-
liter quoque de quibuſcunque lineis à punctis g & d ad lineam a fproductis eſt demonſtrandum:

patet ergo propoſitum.
275[Figure 275]g d e a z b f c
18. Lineæ rectæ continentes angulos æ-
quales cumlinea conuexa, cui ad unum pun- ctum incidunt, ſimuliunctæ, ſunt breuiores omnibus lineis ab eiſdem terminis ſuper ean- dem lineam adunum punctum alium produ- ctis, continentibus cum eadem linea angulos inæquales, ſimuliunctis.
Sit linea curua a b c, ſuper cuius conuexum
â punctis g & d incidant lineę d a & g a, conti-
nentes angulos ęquales, ita, ut angulus c a g ſit
ęqualis angulo b a d.
Dico, quòd ſi ducantur
alię lineę à punctis g & d ſuper lineam a b c,
ut g b & d b, continentes angulos inęquales
cum linea a b c:
quòd ambę lineę g a & d a ſi-
mul iunctę, erunt breuiores duabus lineis g b &
d b ſimul iũctis, Ducatur enim linea e f, cõtingẽs
276[Figure 276]

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original
  • Regularized
  • Normalized

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index