Bošković, Ruđer Josip, Theoria philosophiae naturalis redacta ad unicam legem virium in natura existentium

Page concordance

< >
Scan Original
291 239
292 240
293 241
294 242
295 243
296 244
297 245
298 246
299 247
300 248
301 249
302 250
303 251
304 252
305 253
306 254
307 255
308 256
309 257
310 258
311 259
312 260
313 261
314 262
315 263
316 264
317 265
318 266
319 267
320 268
< >
page |< < (264) of 389 > >|
    <echo version="1.0RC">
      <text xml:lang="la" type="free">
        <div type="section" level="0" n="0">
          <pb o="264" file="0316" n="316" rhead="SUPPLEMENTA"/>
        </div>
        <div type="section" level="0" n="0">
          <head style="it" xml:space="preserve">§. I.
            <lb/>
          De Spatio, ac Tempore (a).</head>
          <p>
            <s xml:space="preserve">1. </s>
            <s xml:space="preserve">E Go materiæ extenſionem prorſus continuam non admitto,
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0316-01" xlink:href="note-0316-01a" xml:space="preserve">Argumentuſſn:
                <lb/>
              quæ ſpatii attri.
                <lb/>
              buta.</note>
            ſed eam conſtituo punctis prorſus indiviſibilibus, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            inextenſis a ſe invicem disjunctis aliquo intervallo, & </s>
            <s xml:space="preserve">
              <lb/>
            connexis per vires quaſdam jam attractivas, jam repulſivas pen-
              <lb/>
            dentes a mutuis ipſorum diſtantiis. </s>
            <s xml:space="preserve">Videndum hic, quid mihi
              <lb/>
            ſit in hac ſententia ſpatium, ac tempus, quomodo utrum-
              <lb/>
            que dici poſſit continuum, diviſibile in infinitum, æternum,
              <lb/>
            immenſum, immobile, neceſſarium, licet neutrum, ut in ipſa
              <lb/>
            adnotatione oſtendi, ſuam habeat naturam realem ejuſmodi
              <lb/>
            proprietatibus præditam.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">2. </s>
            <s xml:space="preserve">Inprimis illud mihi videtur evidens, tam eos, qui ſpa-
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0316-02" xlink:href="note-0316-02a" xml:space="preserve">Neceſſario ab
                <lb/>
              omnibus ad-
                <lb/>
              mitti debere
                <lb/>
              reales modos
                <lb/>
              exiſtendi loca-
                <lb/>
              les, & tempo-
                <lb/>
              rarios.</note>
            tium admittunt abſolutum, natura ſua reali, continuum, æter-
              <lb/>
            num, immenſum, tam eos, qui cum Leibnitianis, & </s>
            <s xml:space="preserve">Carteſia-
              <lb/>
            nis ponunt ſpatium ipſum in ordine, quem habent inter ſe
              <lb/>
            res, quæ exiſtunt, præter ipſas res, quæ exiſtunt, debere ad-
              <lb/>
            mittere modum aliquem non pure imaginarium, ſed realem
              <lb/>
            exiſtendi, per quem ibi ſint, ubi ſunt, & </s>
            <s xml:space="preserve">qui exiſtat tum,
              <lb/>
            cum ibi ſunt, pereat cum ibi eſſe deſierint, ubi erant. </s>
            <s xml:space="preserve">Nam
              <lb/>
            admiſſo etiam in prima ſententia ſpatio illo, ſi hoc, quod eſt,
              <lb/>
            eſſe rem aliquam in ea parte ſpatii, haberetur tantummodo
              <lb/>
            per rem, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſpatium; </s>
            <s xml:space="preserve">quotieſcunque exiſteret res, & </s>
            <s xml:space="preserve">ſpatium,
              <lb/>
            haberetur hoc, quod eſt rem illam in ea ſpatii parte collocari.
              <lb/>
            </s>
            <s xml:space="preserve">Rurſus ſi in poſteriore ſententia ordo ille, qui locum conſti-
              <lb/>
            tuit, haberetur per ipſas tantummodo res, quæ ordinem il-
              <lb/>
            lum habent, quotieſcunque res illæ exiſterent, eodem ſem-
              <lb/>
            per exiſterent ordine illo, nec proinde unquam locum muta-
              <lb/>
            rent. </s>
            <s xml:space="preserve">Atque id, quod de loco dixi, dicendum pariter de
              <lb/>
            tempore.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">3. </s>
            <s xml:space="preserve">Neceſſario igitur admittendus eſt realis aliquis exiſtendi
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0316-03" xlink:href="note-0316-03a" xml:space="preserve">Quocunque is
                <lb/>
              modus nomine
                <lb/>
              appelletur.</note>
            modus, per quem res eſt ibi, ubi eſt, & </s>
            <s xml:space="preserve">tum, cum eſt. </s>
            <s xml:space="preserve">Sive
              <lb/>
            is modus dicatur res, ſive modus rei, ſive aliquid, ſive non-
              <lb/>
            nihil; </s>
            <s xml:space="preserve">is extra noſtram imaginationem eſſe debet, & </s>
            <s xml:space="preserve">res ipſum
              <lb/>
            mutare poteſt, habens jam alium ejuſmodi exiſtendi modum,
              <lb/>
            jam alium.</s>
            <s xml:space="preserve"/>
          </p>
          <p>
            <s xml:space="preserve">4. </s>
            <s xml:space="preserve">Ego igitur pro ſingulis materiæ punctis, ut de his
              <lb/>
              <note position="left" xlink:label="note-0316-04" xlink:href="note-0316-04a" xml:space="preserve">Modi reales,</note>
              <note position="foot" xlink:label="note-0316-05" xlink:href="note-0316-05a" xml:space="preserve">(a) Hic, & ſequens paragrapbus babentur in Supplementis tomi I.
                <lb/>
              Philoſophiæ Recentioris Benedicti Stay § 6, & 7.</note>
            </s>
          </p>
        </div>
      </text>
    </echo>