317295DE ARCHITEC. LIB. VII.
tallorum fodinis per ſe ortum, aut abraditur à materia metallica.
meminerunt Dio-
ſcorides lib. V. cap. LVI. Galen{us} libro memorato ſimplicium IX. Theophrasto όιομ
ἄμμχ, Plinio eſt arena: re enim vera, qui lapis laɀuli vocatur, ſabuloni, arenæ´ue
duræ eſt ſimile. Cuiuſmodi verò ſit eligenda, docet Dioſcorides, nempe, quæ vehe-
menter ſit ſaturata colore cæruleo, quomodo autem temperari debeat, hoc loco Vitru-
ui{us}. Cærulei etiam nomine intelligi poſſe gemmam, quam officinæ Turcicam ap-
pellant, autor eſt Hermola{us}. Id quamuis fiat mihi veriſimile, auſim tamẽ affirmare
cyanon eſſe gemmã è pellucentium numero, adeo\’ Sapphiro eſſe ſimilem, vt vtran
rem gemmarij vna Sapphiri voce nominent. De quib{us} Theophrast{us}, & poſt eum
Plini{us} lib. XXXVII. cap. IX. Reddetur (inquit) per ſe cyanos, accommodato paulò
antè iaſpidi nomine, colore cæruleo: & quæ ſequuntur. Nam cùm proximo capite,
cæruleam iaſpidem circa Thermodoontem amnem eſſe traderet, innuebat id gen{us},
cyanon aut dici, aut certè poſſe vocari, quod tamen proprium erat nomen pellucen-
tis gemmæ. Quo in loco grauiter errant, qui lapidem cæruleum, & cyaneam gem-
mam, pro eadem re accipiunt, cum ille ſit metallica arena (ſiue lapidem cum non-
nullis appelles) non tranſlucens, hæc verò pelluceat. Cæterùm Ludouic{us} Vertoman{us}
Roman{us} patriti{us} ſuæ nauigationis libro tertio, qui eſt rerum Perſicarum, Eranon
lapillum in Euphrate inueniri dicit, eum\’ eſſe, qui Turcica vulgò dicatur. Scri-
bam, quod ſentio. Cum duorum colorum permistis ſuccis conſtans Turcica quæ voca-
tur gemma, ex cæruleo lactea ſit, addubitari poteſt, num ſit iaſpidis ea ſpecies, quam
Plini{us} lib. XXXVII. cap. VIII. modò aëriɀuſam, modò boream à Græcis teſta-
tur appellari, cælo autumnali matutino ſimilem. Vidit hoc ante me, ſed ſuppreſſo
Plinij nomine, Agricola, qui ſubterranea diligentißime perſecut{us} eſt.
ſcorides lib. V. cap. LVI. Galen{us} libro memorato ſimplicium IX. Theophrasto όιομ
ἄμμχ, Plinio eſt arena: re enim vera, qui lapis laɀuli vocatur, ſabuloni, arenæ´ue
duræ eſt ſimile. Cuiuſmodi verò ſit eligenda, docet Dioſcorides, nempe, quæ vehe-
menter ſit ſaturata colore cæruleo, quomodo autem temperari debeat, hoc loco Vitru-
ui{us}. Cærulei etiam nomine intelligi poſſe gemmam, quam officinæ Turcicam ap-
pellant, autor eſt Hermola{us}. Id quamuis fiat mihi veriſimile, auſim tamẽ affirmare
cyanon eſſe gemmã è pellucentium numero, adeo\’ Sapphiro eſſe ſimilem, vt vtran
rem gemmarij vna Sapphiri voce nominent. De quib{us} Theophrast{us}, & poſt eum
Plini{us} lib. XXXVII. cap. IX. Reddetur (inquit) per ſe cyanos, accommodato paulò
antè iaſpidi nomine, colore cæruleo: & quæ ſequuntur. Nam cùm proximo capite,
cæruleam iaſpidem circa Thermodoontem amnem eſſe traderet, innuebat id gen{us},
cyanon aut dici, aut certè poſſe vocari, quod tamen proprium erat nomen pellucen-
tis gemmæ. Quo in loco grauiter errant, qui lapidem cæruleum, & cyaneam gem-
mam, pro eadem re accipiunt, cum ille ſit metallica arena (ſiue lapidem cum non-
nullis appelles) non tranſlucens, hæc verò pelluceat. Cæterùm Ludouic{us} Vertoman{us}
Roman{us} patriti{us} ſuæ nauigationis libro tertio, qui eſt rerum Perſicarum, Eranon
lapillum in Euphrate inueniri dicit, eum\’ eſſe, qui Turcica vulgò dicatur. Scri-
bam, quod ſentio. Cum duorum colorum permistis ſuccis conſtans Turcica quæ voca-
tur gemma, ex cæruleo lactea ſit, addubitari poteſt, num ſit iaſpidis ea ſpecies, quam
Plini{us} lib. XXXVII. cap. VIII. modò aëriɀuſam, modò boream à Græcis teſta-
tur appellari, cælo autumnali matutino ſimilem. Vidit hoc ante me, ſed ſuppreſſo
Plinij nomine, Agricola, qui ſubterranea diligentißime perſecut{us} eſt.
Alexandriæ primum ſunt inuentæ.
] Cæruleum enim &
naſcitur, &
fit. In Alexandria Aegypti primum temperatum eſt, Inde diuiſio illa apud Theo-
phrastum libro πε{ει} λίθωμ, Κυανὸς ο μὲμ ἀυτοφυ\‘ας, ο {δι}ὲ σκευαςὸς, ẅ{αν}{δρ} @υ
ΑιγύπΤω. Εκύθης {γδ} ἔςιμ ἀυΤοφυὴς, κοὺ κύπ{ει}{ος}.
fit. In Alexandria Aegypti primum temperatum eſt, Inde diuiſio illa apud Theo-
phrastum libro πε{ει} λίθωμ, Κυανὸς ο μὲμ ἀυτοφυ\‘ας, ο {δι}ὲ σκευαςὸς, ẅ{αν}{δρ} @υ
ΑιγύπΤω. Εκύθης {γδ} ἔςιμ ἀυΤοφυὴς, κοὺ κύπ{ει}{ος}.
Arena enim cum nitri flore conteritur.
] Cærulei tria antiquit{us}
fuiſſe genera refert Plini{us} lib. XXXIII. cap. vltimo: & ante eum Theophraſt{us}
libro memorato: Aegyptium, quod maximè probatur, Scythicum, quod cum teritur,
in quatuor colores mutatur, candidiorem, nigriorem´ue, craßiorem, tenuiorem´ue, &
Cyprium, quod Scythico præfertur. Sed id Scythicotribuit Plini{us}, quod de cæruleo
in vniuerſum Theophrast{us} intellexit. Acceſſerunt postea Puteolanum & Hiſpa-
nienſe. Vide reliqua. Factitij nunc multæ ſunt ſpecies qu{as} in pictura explicabim{us}.
fuiſſe genera refert Plini{us} lib. XXXIII. cap. vltimo: & ante eum Theophraſt{us}
libro memorato: Aegyptium, quod maximè probatur, Scythicum, quod cum teritur,
in quatuor colores mutatur, candidiorem, nigriorem´ue, craßiorem, tenuiorem´ue, &
Cyprium, quod Scythico præfertur. Sed id Scythicotribuit Plini{us}, quod de cæruleo
in vniuerſum Theophrast{us} intellexit. Acceſſerunt postea Puteolanum & Hiſpa-
nienſe. Vide reliqua. Factitij nunc multæ ſunt ſpecies qu{as} in pictura explicabim{us}.
Cum nitri flore.
] Nitri florem intelligo, non Arabum baurach, id eſt, aphro-
nitrum, de quo Dioſcorides lib. V. cap. LXXVIII. & Plin. lib. XXXI. cap. X.
ſed fauillam nitri, id eſt, quod eſt in nitro leuißimum & candidißimum, vt in ſalè
fauillam interpretatur Plini{us} lib. XXXI. cap. VII.
nitrum, de quo Dioſcorides lib. V. cap. LXXVIII. & Plin. lib. XXXI. cap. X.
ſed fauillam nitri, id eſt, quod eſt in nitro leuißimum & candidißimum, vt in ſalè
fauillam interpretatur Plini{us} lib. XXXI. cap. VII.
Et æri Cyprio limis craſsis, vt ſcobis, facto immixta conſper-
gitur. ] Id eſt delimatæ æris Cyprij ſcobi ſiue ramento trita arena mixta aſpergi-
tur. Fuiſſe autem primã æris inuentionẽ in Cypro autor eſt Plini{us} lib. XXXIIII.
cap. II. à quo æs Aelio Spartiano cuprum, vti hodie, vocatum, & æroſa Cypros
Verrio, atque cuprini claui Palladio, libro ſecundo capite decimoſexto, vti Plinio li-
bro XXIII. capite tertio, vas cupreum. Nam idem Cyprium pro ære Cyprio
gitur. ] Id eſt delimatæ æris Cyprij ſcobi ſiue ramento trita arena mixta aſpergi-
tur. Fuiſſe autem primã æris inuentionẽ in Cypro autor eſt Plini{us} lib. XXXIIII.
cap. II. à quo æs Aelio Spartiano cuprum, vti hodie, vocatum, & æroſa Cypros
Verrio, atque cuprini claui Palladio, libro ſecundo capite decimoſexto, vti Plinio li-
bro XXIII. capite tertio, vas cupreum. Nam idem Cyprium pro ære Cyprio