318296M. VITRVVII POLL.
libro XXXVI.
cap.
XXVI.
&
pyxidem Cypriam libri viceſimi cap.
XIII.
Vſta verò.
] Vſta, vt ſcribit Plini{us} lib.
XXV.
cap.
VI.
caſu reperta eſt, in-
cendio Pyræëi, ceruſſa in orcis cremata. Optima Aſiatica, quæ purpurea appellatur.
Fit & cremato ſile marmoroſo, & restincto aceto Sine ea vmbræ non fiunt. Qui lo-
c{us} adiuuat ſententiam, qua pro luteis ſilaceos cuneos interpretati ſum{us}. Sil enim,
quod ochram Græcis eſſe ſuprà dixim{us}, ſi combustum in aceto restinxeris, è lute-
purpureum fiet.
cendio Pyræëi, ceruſſa in orcis cremata. Optima Aſiatica, quæ purpurea appellatur.
Fit & cremato ſile marmoroſo, & restincto aceto Sine ea vmbræ non fiunt. Qui lo-
c{us} adiuuat ſententiam, qua pro luteis ſilaceos cuneos interpretati ſum{us}. Sil enim,
quod ochram Græcis eſſe ſuprà dixim{us}, ſi combustum in aceto restinxeris, è lute-
purpureum fiet.
Quomodo fiat ceruſſa, & ærugo, & ſandaracha. # CAP. # XII.
DE ceruſſa, ærugineq́;
quam noſtri ærucam vocant, non
eſt alienum quemadmodum comparetur dicere. Rho-
dii enim in doliis ſarmenta componentes acetum ſuf-
fundunt, & ſupra ſarmenta plumbeas maſſas collo-
cant: deinde dolia operculis obturant, ne ſpiramentum
obturata emittant, poſt certum tempus aperientes in-
ueniunt è maſsis plumbeis ceruſſam. Eadem ratione lamellas æreas collo-
cantes, efficiunt æruginem, quæ æruca appellatur. Ceruſſa verò cum in
fornace coquitur, mutato colore ad ignis incendium, efficitur Sandaracha.
Id autem incendio facto excaſu didicerunt homines, & ea multo melio-
rem vſum præſtat, quàm quæ de metallis per ſe nata foditur.
eſt alienum quemadmodum comparetur dicere. Rho-
dii enim in doliis ſarmenta componentes acetum ſuf-
fundunt, & ſupra ſarmenta plumbeas maſſas collo-
cant: deinde dolia operculis obturant, ne ſpiramentum
obturata emittant, poſt certum tempus aperientes in-
ueniunt è maſsis plumbeis ceruſſam. Eadem ratione lamellas æreas collo-
cantes, efficiunt æruginem, quæ æruca appellatur. Ceruſſa verò cum in
fornace coquitur, mutato colore ad ignis incendium, efficitur Sandaracha.
Id autem incendio facto excaſu didicerunt homines, & ea multo melio-
rem vſum præſtat, quàm quæ de metallis per ſe nata foditur.
IN CAPVT XII. ANNOTAT.
De ceruſſa.
] Pſimmythium, id eſt cerufſam, laudatißimum in Rhodo tradit
Plini{us} lib. XXXIIII. cap. vltimo. fieri autem ramentis plumbi tenuißimis
ſuper vas aceti aſperrimi impoſitis, atque ita distillantib{us}. Quod ex eo cecidit in
ipſum acetum, arefactum molitur, & cribratur, iterum\’ aceto mixto, in pastillos
diuiditur, & in Sole ſiccatur æſtate. Vide reliqua apud Dioſcoridem lib. V. cap.
LIII. & Serapionem, qui omniũ diligentißimè de eare ſcripſit cap. CCCL XVIII.
Plini{us} lib. XXXIIII. cap. vltimo. fieri autem ramentis plumbi tenuißimis
ſuper vas aceti aſperrimi impoſitis, atque ita distillantib{us}. Quod ex eo cecidit in
ipſum acetum, arefactum molitur, & cribratur, iterum\’ aceto mixto, in pastillos
diuiditur, & in Sole ſiccatur æſtate. Vide reliqua apud Dioſcoridem lib. V. cap.
LIII. & Serapionem, qui omniũ diligentißimè de eare ſcripſit cap. CCCL XVIII.
Quam noſtri erucam vocant.
] Hoc loco &
paulò pòſt ſcribendum
ærucam cum diphthongo ab ære, vt differat ab eruca inſecto, quod Græci κάμω{ιω}
appellant. Vermicularis enim, quam ἰόμ σκώληκα Dioſcorides nominat, nihil cum
ista habet commune. Illa naſcitur, & ſponte ſe contrahit in vermiculos, vel in eos
fingitur: hæc raſilis tantum eſt, & facticia.
ærucam cum diphthongo ab ære, vt differat ab eruca inſecto, quod Græci κάμω{ιω}
appellant. Vermicularis enim, quam ἰόμ σκώληκα Dioſcorides nominat, nihil cum
ista habet commune. Illa naſcitur, & ſponte ſe contrahit in vermiculos, vel in eos
fingitur: hæc raſilis tantum eſt, & facticia.
Efſiciunt æruginem.
] Si æris lamin{as}, aut maſſ{as} in dolio ſuper ſarmen-
ta aceto aſperrimo aſperſa compoſueris, vt nullum ſit ſpiramentum, decimo die vbi
dolium aperueris, æruginem inuenies, quam dicim{us} viride æris, ſiue verderis.
Fit & laminis æreis ſupra acetum ſuſpenſis in cadis, ne attingant, poſt totidem dies
raſis. Alij delimatam æris ſcobem aceto ſpargunt, verſant\’ ſpathis ſæpi{us} die, do-
nec abſumatur. Eandem ſcobem alij in mortarijs æreis ex aceto terunt. Reliquos
modos, quib{us} fit ærugo, ſcribunt Dioſcorides lib. V. cap. XLV. & Plini{us} libro
XXXIIII. cap. XI. Eſt & foßilis ærugo ex ærarijs lapidib{us} abraſa, altera
ta aceto aſperrimo aſperſa compoſueris, vt nullum ſit ſpiramentum, decimo die vbi
dolium aperueris, æruginem inuenies, quam dicim{us} viride æris, ſiue verderis.
Fit & laminis æreis ſupra acetum ſuſpenſis in cadis, ne attingant, poſt totidem dies
raſis. Alij delimatam æris ſcobem aceto ſpargunt, verſant\’ ſpathis ſæpi{us} die, do-
nec abſumatur. Eandem ſcobem alij in mortarijs æreis ex aceto terunt. Reliquos
modos, quib{us} fit ærugo, ſcribunt Dioſcorides lib. V. cap. XLV. & Plini{us} libro
XXXIIII. cap. XI. Eſt & foßilis ærugo ex ærarijs lapidib{us} abraſa, altera