3212M. VITRVVII POLL.
ARCHITECTVRA autem conſtat ex ordina-
tione, quæ Græcè τάξις dicitur, & ex diſpoſitione, hanc
autem Græci {δι}άθεσιυ vocant, eurythmia, & ſymme-
tria, & decore, & diſtributione, quæ Græcè ὀι{κν}ομία
dicitur. Ordinatio, eſt modica membrorum operis
commoditas, ſeparatim, vniuerſæq́; proportionis, ad
ſymmetriam comparatio. Hæc componitur ex quantitate, quæ Græcè
{πο}{οό}τΗς dicitur. Quantitas autem eſt modulorum ex ipſius operis ſum-
ptione, ſingulisq́; membrorum partibus vniuerſi operis conueniens effe-
ctus. Diſpoſitio autem eſt rerum apta collocatio, elegansq́; in compo-
ſitionibus effectus operis cum qualitate. Species diſpoſitionis, quæ Græ-
cè dicuntur ἰ{δι}έ{αι}, hæ ſunt, Ichnographia, Orthographia, & Scenogra-
phia. Ichnographia eſt circini regulæq́; modice continens vſus, ex qua
capiuntur formarum in ſolis arearum deſcriptiones. Orthographia au-
tem eſt erecta frontis imago, modiceq́; picta rationibus operis futuri fi-
gura. Item Scenographia eſt, frontis & laterum abſcedentium adum-
bratio, ad circiniq́; centrum omnium linearum reſponſus. Hæ naſcun-
tur ex cogitatione, & inuentione. Cogitatio eſt cura ſtudij plena, & in-
duſtriæ vigilantiæq́; effectus propoſiti cum voluptate. Inuentio autem
eſt quæſtionum obſcurarum explicatio, ratioq́; , nouæ rei vigore mobili
reperta. Hæ ſunt terminationes diſpoſitionum. Eurythmia eſt venuſta
ſpecies, commodusq́; in compoſitionibus membrorum aſpectus. Hæc ef-
ficitur cum membra operis conuenientia ſunt: altitudinis ad latitudinem,
latitudinis ad longitudinem, & ad ſummam omnia reſpondeant ſuæ ſym-
metriæ. Item ſymmetria eſt ex ipſius operis membris conueniens con-
ſenſus, ex partibusq́; ſeparatis, ad vniuerſæ figuræ ſpeciem, ratæ partis re-
ſponſus: vt in hominis corpore è cubito, pede, palmo, digito, cæterisq́; par-
tibus ſymmetros eſt, ſic eſt in operum perfectionibus. Et primum in
ædibus ſacris, vt è columnarum craſsitudinibus, aut è triglypho, aut etiam
embatere baliſtæ foramine, quòd Græci πε{εί}τ@Η@υ vocitant, nauibus in-
terſcalmio, quòd {δι}πΗΧαιηΉ dicitur, item cæterorum operum, è membris
inuenitur ſymmetriarum ratiocinatio. Decor autem eſt emendatus ope-
ris aſpectus, probatis rebus compoſiti cum autoritate. Is perficitur ſtatio-
ne, qui Græcè θεμαΤισός dicitur, ſeu conſuetudine, aut natura. Statione,
cum Ioui, fulguri, & coelo, & Soli, & lunæ, ædificia ſub diuo, hypæthraq́;
conſtituuntur. Horum enim Deorum & ſpecies & effectus, in aperto
mundo atque lucenti, præſentes videmus. Mineruæ, & Marti, & Hercu-
li, ædes Doricæ fient: his enim Dijs propter virtutem, ſine delicijs ædifi-
cia conſtitui decet. Veneri, Floræ, Proſerpinæ, fontium Nymphis, Co-
rinthio genere conſtitutæ, aptas videbuntur habere proprietates, quòd his
Dijs propter teneritatem, graciliora & florida, folijsq́; & volutis
tione, quæ Græcè τάξις dicitur, & ex diſpoſitione, hanc
autem Græci {δι}άθεσιυ vocant, eurythmia, & ſymme-
tria, & decore, & diſtributione, quæ Græcè ὀι{κν}ομία
dicitur. Ordinatio, eſt modica membrorum operis
commoditas, ſeparatim, vniuerſæq́; proportionis, ad
ſymmetriam comparatio. Hæc componitur ex quantitate, quæ Græcè
{πο}{οό}τΗς dicitur. Quantitas autem eſt modulorum ex ipſius operis ſum-
ptione, ſingulisq́; membrorum partibus vniuerſi operis conueniens effe-
ctus. Diſpoſitio autem eſt rerum apta collocatio, elegansq́; in compo-
ſitionibus effectus operis cum qualitate. Species diſpoſitionis, quæ Græ-
cè dicuntur ἰ{δι}έ{αι}, hæ ſunt, Ichnographia, Orthographia, & Scenogra-
phia. Ichnographia eſt circini regulæq́; modice continens vſus, ex qua
capiuntur formarum in ſolis arearum deſcriptiones. Orthographia au-
tem eſt erecta frontis imago, modiceq́; picta rationibus operis futuri fi-
gura. Item Scenographia eſt, frontis & laterum abſcedentium adum-
bratio, ad circiniq́; centrum omnium linearum reſponſus. Hæ naſcun-
tur ex cogitatione, & inuentione. Cogitatio eſt cura ſtudij plena, & in-
duſtriæ vigilantiæq́; effectus propoſiti cum voluptate. Inuentio autem
eſt quæſtionum obſcurarum explicatio, ratioq́; , nouæ rei vigore mobili
reperta. Hæ ſunt terminationes diſpoſitionum. Eurythmia eſt venuſta
ſpecies, commodusq́; in compoſitionibus membrorum aſpectus. Hæc ef-
ficitur cum membra operis conuenientia ſunt: altitudinis ad latitudinem,
latitudinis ad longitudinem, & ad ſummam omnia reſpondeant ſuæ ſym-
metriæ. Item ſymmetria eſt ex ipſius operis membris conueniens con-
ſenſus, ex partibusq́; ſeparatis, ad vniuerſæ figuræ ſpeciem, ratæ partis re-
ſponſus: vt in hominis corpore è cubito, pede, palmo, digito, cæterisq́; par-
tibus ſymmetros eſt, ſic eſt in operum perfectionibus. Et primum in
ædibus ſacris, vt è columnarum craſsitudinibus, aut è triglypho, aut etiam
embatere baliſtæ foramine, quòd Græci πε{εί}τ@Η@υ vocitant, nauibus in-
terſcalmio, quòd {δι}πΗΧαιηΉ dicitur, item cæterorum operum, è membris
inuenitur ſymmetriarum ratiocinatio. Decor autem eſt emendatus ope-
ris aſpectus, probatis rebus compoſiti cum autoritate. Is perficitur ſtatio-
ne, qui Græcè θεμαΤισός dicitur, ſeu conſuetudine, aut natura. Statione,
cum Ioui, fulguri, & coelo, & Soli, & lunæ, ædificia ſub diuo, hypæthraq́;
conſtituuntur. Horum enim Deorum & ſpecies & effectus, in aperto
mundo atque lucenti, præſentes videmus. Mineruæ, & Marti, & Hercu-
li, ædes Doricæ fient: his enim Dijs propter virtutem, ſine delicijs ædifi-
cia conſtitui decet. Veneri, Floræ, Proſerpinæ, fontium Nymphis, Co-
rinthio genere conſtitutæ, aptas videbuntur habere proprietates, quòd his
Dijs propter teneritatem, graciliora & florida, folijsq́; & volutis
zoom in
zoom out
zoom area
full page
page width
set mark
remove mark
get reference
digilib