Ibn-al-Haitam, al-Hasan Ibn-al-Hasan; Witelo; Risner, Friedrich, Opticae thesavrvs Alhazeni Arabis libri septem, nunc primùm editi. Eivsdem liber De Crepvscvlis & Nubium ascensionibus. Item Vitellonis Thuvringopoloni Libri X. Omnes instaurati, figuris illustrati & aucti, adiectis etiam in Alhazenum commentarijs, a Federico Risnero, 1572

Table of contents

< >
[251.] 51. Ab uno cui{us}libet ſpeculi puncto, unum uiſibilis punctum ad unum uiſum reflectitur. 29. 30. 31 p 5. Item 37 p 5: item in præfat. 1. 5. & 10 librorum.
[252.] ALHAZEN FILII ALHAYZEN OPTICAE LIBER QVINTVS.
[253.] PROOEMIVM LIBRI. CAP. I. 1. Imago eſt form a uiſibilis, à polit a ſuperficie reflexa. In def. 5 libri.
[254.] DE LOCIS IMAGINVM. CAP. II. 2. In ſpeculo plano imago uidetur in concurſu perpendicularis incidentiæ & lineæ reflexio-nis. 37 p 5.
[255.] 3. In ſpeculo ſphærico conuexo, imago uidetur in concurſu perpendicularis incidentiæ & li-neæ reflexionis. 11 p 6.
[256.] 4. In ſpeculis conuexis cylindraceo, conico, imago uidetur in concurſu perpendicularis inci-dentiæ & lineæ reflexionis. 37 p 5.
[257.] 5. Rectarum linearum ab eodem uiſibilis puncto in ſpecula planum uel conuexum caden-tium: minima eſt perpendicularis. 21 p 1.
[258.] 6. In ſpeculo ſpbærico cauo, imago uidetur in concurſu perpendicularis incidentiæ & lineæ refle xionis. 37 p 5.
[259.] 7. In ſpeculis cauis cylindraceo, conico, imago uidetur in concurſu perpendicularis inciden-tiæ & lineæ reflexionis. 37 p 5.
[260.] 8. Imago in quocun ſpeculo, uidetur in concurſu perpendicularis incidentiæ & lineæ refle-scionis. 37 p 5.
[261.] 9. Imago in ſpeculo plano uidetur in perpendiculari incidentiæ. 36 p 5.
[262.] 10. Imago in ſpeculis conuexis, cauis: ſphærico, cylindraceo, conico uidetur in perpendiculari incidentiæ. 36 p 5.
[263.] 11. Viſibile & imago à ſpeculi plani ſuperficie in oppoſit {as} partes æquabiliter distant. 49 p 5.
[264.] 12. Viſu & uiſibili datis, in ſpeculo plano punctum reflexionis inuenire. 46 p 5.
[265.] 13. Si recta linea ab uno uiſu ſit perpendicularis ſpeculo plano, unum ipſi{us} punctũ; in quo uiſ{us} ſuperficiem ſecat, ab uno ſpeculi puncto, in quod cadit, ad eundem uiſum reflectetur. 32 p 5.
[266.] 14. Ab uno ſpeculi plani puncto, unum uiſibilis punctũ ad unũ uiſum reflectitur. 45 p 5.
[267.] 15. In ſpeculo plano, imagouni{us} puncti, una, & uno eodem́ in loco ab utroque uiſu uide-tur. 51 p 5.
[268.] 16. In ſpeculo ſphærico conuexo linea reflexionis & perpendicularis incidentiæ concurrunt: & imago uidetur in ipſarum concurſu. 9. 11 p 6. Idem 3 n.
[269.] 17. Finis contingentiæ in ſpeculo ſphærico, eſt concurſ{us} rectæ ſpeculum in reflexionis puncto tangentis, cum perpendiculari incidentiæ uel reflexionis. Et rect a à centro ſpeculi ſphærici conuexi ad imaginem, maior est recta ab imagine ad reflexionis punctum ducta. In def. 13 p 6.
[270.] 18. Si in ſpeculo ſphærico conuexo perpendicularis incidentiæ ſecetur à lineis reflexionis: & ſpeculum in reflexionis puncto tan-gente: erit, ut tota perpendicularis ad inferum ſegmentum: ſic ſu-perum ad intermedium. Et pars perpendicularis inter punctum contingentiæ, & peripheriam, communem ſectionem ſuperficie-rum reflexionis, & ſpeculi, erit minor eiuſdem peripheriæ ſemidia metro. 12. 14 p 6.
[271.] 19. Sirecta linea ab uno uiſu ſit perpendicularis ſpeculo ſphæ-rico conuexo: unum ipſi{us} punctum, in quo uiſ{us} ſuperficiem ſe-cat, ab uno ſpeculi puncto, in quod cadit, ad eundem uiſum refle-ctetur. 10 p 6.
[272.] 20. Sipars lineæ reflexionis, intra peripheriam circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficie-rum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) continuatæ, æquetur ſemidiametro eiuſdem peri-pheriæ: imago intra ſpeculum uidebitur. 24 p 6.
[273.] 21. Si reflexio fiat à peripheria circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierum, reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) inter rectam à uiſu ad ſpeculi centrum ductam, & lineam reflexionis, æquantem partem ſuam intra peripheriam, eiuſdem ſemidiametro: imago intra ſpeculum ui-debitur. 25 p 6.
[274.] 22. Si reflexio fiat à peripheria circuli (qui eſt communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) inter rectam à uiſu ſpeculum tangentem, reflexionis puncto proxi-mam, & lineam reflexionis æquãtem partem ſuam intra peripheriam eiuſdem ſemidiametro: imago aliàs intra ſpeculum: aliàs in ſuperficie: aliàs extra uidebitur. 26 p 6. Item 27. 7 p 6.
[275.] 23. Si linea reflexionis ſecans diametrum ſpeculi ſphærici conuexi: æquet ſegmentum ſuum inter ſpeculi ſuperficiem & dictam diametrum, ſegmento eiuſdem diametri contermino centro ſpeculi: erit hoc ſegmentum imaginum expers. 28 p 6.
[276.] 24. Si in diametro ſpeculi ſphærici conuexi extra uiſ{us} centrum ducta, in́ apparentem ſuperficiem continuata, imaginum meta notetur: Imagines dictæ diametri uidebuntur inter metam & ſpeculi ſuperficiem. 29 p 6.
[277.] 25. Si linea reflexionis ſecans ſpeculum ſphæricum conuexum, æquet ſegmentum intra ipſi-{us} ſuperficiem, eiuſdem ſemidiametro: & ſemidiameter per terminum lineæ reflexionis con-currat cum rect a à uiſu ſpeculum tangente: Imagines concurrentis ſemidiametri, inter concur ſum & ſpeculι ſuperficiem uidebuntur. 30 p 6.
[278.] 26. Si linea reflexionis æquans ſua parte inſcripta ſemidiametrum circuli (qui est communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) terminetur in peripheria non appa rente: perpẽdicularis incidẽtiæ, ſecãs peripheriã inter lineã reflexionis, & rectã à uiſu ſpeculũ tangentẽ: habebit quaſdam imagines intra, quaſdam extra ſpeculũ: unam in ſuperficie. 31 p 6.
[279.] 27. Si linea reflexionis, æquans ſua parte in ſcripta ſemidiametrum circuli (qui eſt commu-nis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) terminetur in peripheria nõ ap-parente: perpendicularis incidentiæ ſecans peripheriam inter terminos lineæ reflexionis & quadr antis peripheriæ, à puncto tact{us}, rectæ à uiſu ſpeculum tangentis, inchoati, habebit i-magines extra ſpeculum. 32 p 6.
[280.] 28. Perpendicularis incidentiæ ſecans occult ãperipheriam cir culι (quieſt communis ſectio ſuperficierum reflexionis & ſpeculi ſphærici conuexi) inter terminos rectæ per centra uiſ{us} ac ſpeculi ductæ, & quadrantis peripheriæ, à puncto tact{us} rectæ à uiſu ſpe-culum tangentis, inchoati: imaginem nullam habet. 33 p 6.
< >
page |< < (25) of 778 > >|
32725LIBER PRIMVS. micirculis hoc eſt poſsibile. Si enim ſemicirculi æquales fuerint: tunc in centro alterius ſemicirculi
ſuper ſemidiametrum conſtituto æquali angulo a c d, per 23 p 1, compleatur propoſitum ex 4 p 1, &
4 p 6.
Quòd ſi alter ſemicirculus minor fuerit dato ſemicirculo: inſcribatur æqualis illi ſemicirculo
ad idem centrum:
eritq́; æquidiſtans primo, & in punctum, ubi linea c d ipſum ſecabit, (quod ſit f)
ducatur linea à termino ſuæ ſemidiametri, quæ ſit e f:
& patet propoſitum per definitionem circuli
& 29 p 1, & 4 p 6.
Quòd ſi dato ſemicirculo alter fuerit maior, circumſcribatur æquidiſtãter eidem,
& producta linea à centro primi ſemicirculi ad datum punctum d, quouſq;
tangat peripheriam al-
terius ſemicirculi, & coniungatur à puncto contactus alia linea ad terminum diametri:
& deinde
compleatur, ut prius, demonſtratio:
& patet propoſitum.
327[Figure 327]d a g b f e c
57. À puncto uno ad datum ſemicir culum unam tantum lineam contingentẽ poßibile eſt
duci. Ex quo patet, quòd omnis linea ab eodẽ puncto ſub contingẽte ducta,
ſecat ſemicirculũ in uno pũcto ſupr a punctũ cõtingẽtiæ, & in alio ſub ipſo.
Eſto datus ſemicirculus a b c, cuius cẽtrum e: & ſit extrà datus punctus d: à
quo ad ſemicirculũ ducatur linea contingẽs, quæ ſit d b.
Dico, quòd à puncto
d ad ſemicirculum a b c, aliam contingẽtem;
quàm lineam d b duci eſt impoſ-
ſibile.
Si enim hoc ſit poſsibile, ducatur: hæc ergo contingens aut cadet ultra
punctum b, aut citra:
ſit primò, ut cadat ultra punctum b, uerſus c in punctũ f,
& ſit d f:
ducantur itaq; à centro e ad puncta contingentiæ, lineæ e f, e b, & pro
ducatur diameter c e a uſq;
ad punctum d. Palàm ergo per 18 p 3, quoniam an-
gulus e b d eſt rectus:
ſimiliter angulus e f d eſt rectus. Sunt itaq; æquales, &
cadunt in trigonum e f d:
quod eſt contra 21 p 1. Idẽ quoq; accidit impoſsibile,
ſi linea contingẽs ducta à puncto d ad ſemicirculum a b c, cadat inter puncta
b & a:
ut linea d g. Palàm ergo corollarium: quoniam enim linea d g non con-
tingit ſemicirculum:
ergo ipſa producta ſecat ipſum: & hoc eſt propoſitum.
58. Quælibet duæ lineæ ab uno puncto productæ circulum contingẽtes,
ſunt æquales: & arcus interiacens puncta contingentiæ eſt minor ſemicir-
culo. Linea quo diuidens angulum illarum per æqualia: & arcum inter-
iacentem diuidit per æqualia: & linea per æqualia diuidens arcum, hæc
producta per æqualia diuidit & angulum à lineis contingentibus conten-
tum. Conſectarium ſecundum Campani ad 36 p 3.
Sit circulus a b c, cuius centrum f: & ſit, ut à puncto e ducantur duę lineæ circulum contingen-
tes per 17 p 3, quæ ſint e a & e c.
Dico, quòd lineæ e a, e c ſunt æqua-
328[Figure 328]e b a g c f dles:
& quòd arcus a b c interiacens puncta contingentiæ eſt mi-
nor ſemicirculo:
& ſi producatur à puncto e linea e b, diuidẽs angu-
lum a e c per æqualia:
dico; quòd linea e b in puncto b diuidet arcum
a c per æqualia:
& ſi linea d e diuidat arcum a c per æqualia, diuidet
etiam angulum a e c per æqualia.
Ducatur enim primò linea e f diui-
dens a e c, quæ producta ſecabit circulũ:
ſecet ergo ipſum in punctis
b & d.
Palàm itaq; per 36 p 3, quoniam illud, quod fit ex ductu lineæ
d e in lineam e b, æquale eſt quadrato lineæ a e:
& eadẽ ratione qua-
drato lineæ e c.
Ergo quadratum lineæ a c eſt ęquale quadrato lineæ
e c.
Ergo & linea a e eſt æqualis lineæ c e: & hoc eſt primum propoſi-
torũ.
Sed quia ductis lineis f a & f c, erunt anguli f c e & f a e recti, per
18 p 3:
ſunt ergo æquales: ergo per 4 p 1 linea f e diuidit angulum a e c
per æqualia.
Et quia lineæ c e & a e concurrunt in puncto e: palàm
per 32 p 1, quoniã anguli e f c & e f a ſunt minores duobus rectis.
Ar-
cus ergo a b c eſt minor ſemicirculo per 33 p 6:
quod eſt ſecundum.
Ducatur quoq;
linea a c ſecans lineam e d in puncto g: & ducantur
lineæ a b & a c.
Quia ergo linea e g ſecat angulum a e c per æqualia:
patet per 4 p 1, cum linea a e ſit æqualis lineæ e c, & latus e g ſit com-
mune, quoniã linea a g eſt æqualis lineæ c g, & angulus e g a eſt æqua
lis angulo e g c.
Sed & trigonis a b g & c b g latus b g eſt comune: ergo per 4 p 1 erit linea a b æqua-
lis lineæ b c:
ergo per 28 p 3 arcus a b eſt æqualis arcui b c. Eodem quoq; modo patet, quòd ſi linea
g e ſecat arcum a c per æqualia in puncto b, quòd ipſa etiam diuidet per æqualia angulũ a e c.
Quia
enim trigona a e b & c e b ſunt æquilatera, ut patet:
palam ergo per 8 p 1, quoniam angulus a e b eſt
æqualis angulo c e b:
& hoc eſt totum quod proponebatur.
59. Arcubus æqualibus, minoribus quolibet, quarta circuli ex utra parte diametri cir-
culi reſectis: à terminis illorũ arcuum ductas contingentes in uno puncto eductæ diametri con-
currere eſt neceſſe: & ab uno puncto diametri ductas contingẽtes in terminis æqualiũ arcuum
contingere eſt neceſſe. Ex quo patet, quoniam omnem angulum & arcum à lineis contingenti-
bus contentum diuidit diameter educta per æqualia.

Text layer

  • Dictionary

Text normalization

  • Original

Search


  • Exact
  • All forms
  • Fulltext index
  • Morphological index